Wat is Premenstruele Exacerbatie en hoe kan het je mentale gezondheid beïnvloeden?
Menstruatie en mentale gezondheid zijn met elkaar verbonden en kunnen elkaar beïnvloeden. Soms is dat effect zo sterk dat het je dagelijks leven verstoort. Hormonale onbalans, menstruatiestoornissen en andere disfunctionele voortplantingsprocessen kunnen ervoor zorgen dat je je overweldigd, angstig en zelfs depressief voelt.
Het lijkt misschien niet zo’n groot probleem, maar de menstruatiecyclus is krachtig en beïnvloedt veel aspecten van het leven van een vrouw. Hoewel we vaak de aandacht richten op de menstruatieperiode van de cyclus, realiseren we ons niet altijd welke belangrijke processen zich in de rest van de cyclus afspelen. Hormonale schommelingen beïnvloeden je uiterlijk, stemming, verlangens en zin. En daarbovenop kunnen ze een grote impact hebben op je mentale gezondheid.
Menstruatie en mentale gezondheid
Ontelbare factoren bepalen onze mentale gezondheid en ons welzijn. Triggers zoals trauma, stress, maatschappelijke en sociale druk en slechte leefomstandigheden beïnvloeden onze fysieke en psychologische toestand. Minder zichtbaar zijn de interne chemische en hormonale schommelingen die sterk kunnen bepalen hoe je je voelt. Bijvoorbeeld: endorfines—de gelukhormonen—geven je een blij en enthousiast gevoel en kunnen zelfs pijn verminderen.
Aan de andere kant doen hormonen soms meer kwaad dan goed. Als je ooit premenstrueel syndroom (PMS) hebt ervaren, weet je dat hormonale schommelingen je prikkelbaar, emotioneel, humeurig en soms zelfs ernstig depressief, angstig of suïcidaal kunnen maken. In dit artikel willen we het hebben over een aandoening genaamd premenstruele exacerbaties (PME) en hoe dit je dagelijks leven kan ontregelen.
Wat is PME?
Premenstruele exacerbaties zijn zowel een endocriene stoornis als een mentale aandoening die zich meestal manifesteert tijdens de derde fase van de menstruatiecyclus, de luteale fase. Het beschrijft het verergeren van al bestaande mentale aandoeningen zoals depressie, angststoornissen, eetstoornissen, enzovoort.
De symptomen van PME
In tegenstelling tot de meer typische premenstruele symptomen, zijn PME-klachten vooral psychologisch en merk je ze aan verslechterende mentale gezondheid.
Het is echter niet ongewoon je wat prikkelbaarder te voelen voor je menstruatie, dus om te bepalen of je PME hebt, kun je letten op andere symptomen:
- ernstige stemmingswisselingen
- depressieve perioden
- huilbuien
- emotioneel eten
- migraine-aanvallen
- epileptische aanvallen
- schizofrenie
- bipolaire stoornis
Wat veroorzaakt PME?
Onderzoek naar premenstruele exacerbaties is nog vrij nieuw. Een vergelijkbare aandoening, Premenstruele Dysfore Stoornis (PMDD), werd pas in 2013 officieel erkend als diagnose. Meer onderzoek is duidelijk nodig om beter te begrijpen wat vrouwen ervaren en hoe we hen beter kunnen behandelen. De meeste deskundigen zijn het er nu over eens dat plotselinge veranderingen in mentale gezondheid kunnen komen door hormonale schommelingen.
De luteale fase gaat gepaard met afname van oestrogeen en een toename van progesteron. Sommige vrouwen zijn gevoeliger voor deze pieken en dalen, waardoor stemmingswisselingen kunnen ontstaan. Hormonale schommelingen rondom menstruatie kunnen leiden tot een tekort aan serotonine—een van de stoffen die bijdragen aan een goed gevoel. Een tekort aan serotonine kan je gevoel van welbevinden sterk laten dalen.
Vrouwen die te maken hebben met een hormonale disbalans, hebben ook vaker PME en andere menstruatiestoornissen. Helaas hangt er nog steeds veel stigma rond menstruatie en mentale gezondheid. Ook vrouwen die met deze klachten kampen, zoeken vaak geen hulp, omdat ze denken dat hun onprettige premenstruele symptomen vanzelfsprekend zijn en iets is om te verdragen, in plaats van een alarmsignaal van het lichaam dat vraagt om hulp. We moeten goed voor onszelf zorgen en ons verdiepen in dit onderwerp. Daarom is het belangrijk onze ervaringen te delen en het onderscheid te leren maken tussen PME en andere menstruatieproblemen.
PME versus PMS
Premenstrueel syndroom (PMS) is waarschijnlijk de bekendste menstruatieklacht. Een paar dagen tot een week vóórdat de menstruatie begint nemen de hormoonveranderingen toe en kunnen diverse klachten optreden. Helaas wordt het grootste deel van wat vrouwen ervóór ervaren vaak afgedaan als PMS, terwijl dat niet altijd zo is.
PMS gaat gepaard met fysieke en mentale klachten die onaangenaam kunnen zijn, maar meestal niet je leven drastisch veranderen. Fysieke symptomen zijn onder meer een opgeblazen buik, gevoelige borsten, krampen, rugpijn en vermoeidheid. Psychische klachten zijn meestal milder dan bij PME, en omvatten stemmingswisselingen, prikkelbaarheid, eetbuien en slaapproblemen. En hoewel vrouwen met PME vaak óók de fysieke klachten van PMS ervaren, kun je PME herkennen aan de ernstige stemmingsklachten en het gevoel dat je de grip op jezelf verliest.
PME versus PMDD
Deze twee aandoeningen lijken sterk op elkaar. Net als PME uit PMDD zich in ernstige stemmingswisselingen. PMDD is een heftige vorm van PMS met zowel fysieke klachten als veel zwaardere veranderingen in het mentale functioneren. Een vrouw met PMDD kan last krijgen van huilbuien, depressie, suïcidale gedachten, emotioneel eten, middelenmisbruik, vermoeidheid en onvermogen om te concentreren of dagelijkse taken uit te voeren op het werk, thuis, bij de opvoeding of in relaties.
Wat PMDD onderscheidt van PME is dat mentale aandoeningen bij PME doorgaans al bestaan en juist verergeren naarmate de menstruatie nadert. Bij PMDD kan een vrouw zich in de eerste helft van haar cyclus goed voelen en in de tweede helft uit elkaar vallen.
Vroege cijfers tonen dat vrouwen met PMDD vaker over zelfdoding nadenken en dit uitvoeren. Beide aandoeningen kunnen het functioneren van iemand in het dagelijks leven sterk beïnvloeden en zijn serieuze psychische én hormonale stoornissen die aandacht verdienen.
Hoe ga je om met PME?
Mentale klachten mag je niet negeren, zelfs niet als je denkt dat je hormonen de schuld zijn. Slechte mentale gezondheid moet altijd serieus genomen worden, wat de oorzaak ook is. Hoewel er geen specifieke medicatie bestaat tegen PME, zijn de klachten vaak te beheersen met leefstijlaanpassingen en soms medicijnen.
Een gebalanceerd dieet en supplementen
Het is belangrijk je brein gezond te houden en je hormonen in evenwicht te brengen. Eén manier is om voldoende van de juiste voedingsstoffen binnen te krijgen, je bloedsuiker stabiel te houden en de cortisolschommelingen te beperken. Schommelingen in je bloedsuiker kunnen pieken en dalen in je energie veroorzaken, wat stemmingswisselingen verergert en je prikkelbaarder maakt. Tegengaan doe je door regelmatig en vaak, maar in kleinere porties te eten. Maaltijden horen zowel koolhydraten als eiwitten te bevatten zodat de energie langzaam wordt vrijgegeven.
Lang niet eten zorgt voor een verhoging van cortisol—een stresshormoon—dus bouw een routine op waarin je 5–6 keer per dag kleinere maaltijden eet. Studies tonen aan dat calcium, B-vitamines, magnesium en vitamine E kunnen helpen bij het verminderen van PMS- en PMDD-klachten. Bespreek met je arts of supplementen zinvol kunnen zijn als je voeding tekortschiet aan deze voedingsstoffen.
Medicatie
Als je klachten erger worden, aarzel niet om contact op te nemen met je huisarts voor een verwijzing naar een psychiater. Er zijn veel verschillende soorten specialisten in mentale gezondheid, maar alleen psychiaters mogen antidepressiva of kalmerende medicatie voorschrijven. Heb je alleen de tweede helft van je cyclus veel last, dan kun je in overleg met je arts ook alleen de laatste twee weken van je cyclus je medicatie starten.
Hormonale anticonceptie helpt sommige vrouwen tegen PMS-klachten doordat het de hormonen tijdens de cyclus reguleert. Bekijk met je arts welke voordelen en mogelijke nadelen verschillende anticonceptiemiddelen hebben om te beslissen wat bij jouw situatie past.
Andere leefstijlaanpassingen
Sommige vrouwen met PME of PMDD merken positieve veranderingen door het aanpassen van hun bewegingsroutine en ontspanningstechnieken. Stem je sport- en bewegingsroutine af op je cyclus voor maximaal resultaat. In de eerste week van je cyclus is het beter het wat rustiger aan te doen en je lichaam te laten menstrueren—wandelen en yoga zijn dan een goede keuze. In de tweede en derde week van de cyclus kun je juist zwaardere inspanning zoals krachttraining en cardio inplannen. In de vierde week voor je menstruatie is rustig bewegen weer aan te raden met wandelen, yoga of lichte aerobics.
Ontspanningstechnieken helpen je de stress te managen en je angst te verminderen. Meditatie kun je eenvoudig zelf thuis doen. Ook een massage, acupunctuur of een andere lichaamsgerichte therapie kunnen ontspannend werken. Het kan verstandig zijn je werkdruk in de week voor je menstruatie wat te verminderen en belangrijke, stressvolle taken door te schuiven.
Een gezonde menstruatiecyclus draagt bij aan je welzijn. Maar vaak, zeker in de hectische moderne wereld, kan het tegenovergestelde gebeuren. PME en andere menstruatiestoornissen kunnen overweldigend zijn. Het is dus heel belangrijk om te zoeken naar manieren om jezelf te helpen en niet te accepteren dat je klachten 'normaal' zijn. Met de juiste routine, wat aanpassingen en indien nodig medicijnen, kun je een gelukkig en veerkrachtig leven leiden.
Je kunt je menstruatie bijhouden met WomanLog. Download WomanLog nu:
