Cinsel Taciz
Cinsel taciz, istenmeyen cinsel yaklaşım olarak tanımlanır. Eğer istemediğiniz halde imalı yorumlar aldıysanız, izniniz olmadan dokunulduysa ya da bir cinsel yaklaşıma uymaya zorlandıysanız ve tehdit edildinizse, cinsel tacize maruz kalmışsınız demektir.
Cinsel taciz, her yaştan ve her cinsiyetten kişiye yönelik olabilir. Hem kadınlar hem de erkekler mağdur olabilir; hem kadınlar hem de erkekler fail olabilir. Ne yazık ki, cinsel tacizle ilgili konuşanlar çoğunlukla damgalanır, ancak gerçek bir yardım sunabilmek için mağdurların sesinin duyulması ve ciddiye alınması şarttır.
Cinsel taciz yaygın bir sorundur. 2018'de yapılan bir araştırmaya göre, kadınların %81'i ve erkeklerin %43'ü hayatlarının bir döneminde bir şekilde cinsel tacize uğramıştır. Kadınlar cinsel tacizi yaşama ihtimali açısından iki kat daha fazla risk altındadır, ancak erkeklerin yardım isterken ciddiye alınması genellikle daha zordur.
Cinsel taciz faili, genellikle mağduru üzerinde bir çeşit güç sahibi olur; örneğin, fiziksel olarak daha büyük ve güçlü olmak veya sosyal hiyerarşide üstün bir konumda bulunmak (örneğin mağdurunun müdürü ya da amiri olmak). Olası bir misillemeden korkmak mağdurun tacizi sonlandırmasını daha da zorlaştırır.
Cinsel tacizin farklı biçimleri
Cinsel taciz pek çok farklı davranışı kapsar—kamusal ve özel alanlarda, gündelik ve resmi ortamlarda, tanıdıklar arasında ya da tamamen yabancılar arasında gerçekleşebilir.
Cinsel taciz çoğu zaman, rıza gösteren yetişkinler arasında kabul edilebilir ve hatta arzu edilen davranışları içerir—buradaki temel fark ise bu davranışın istenmeyen olmasıdır. Bazı durumlarda masumca yapılan bir hareket, karşı taraf rahatsız olduğunda ve fail işi inkar ettiğinde ya da tırmandırdığında tehlikeli hâle gelebilir; bazı taciz biçimleri ise açıkça kötü niyetlidir.
Aşağıdaki davranışlar cinsel taciz kapsamında değerlendirilebilir:
- Birini imalı bakışlarla süzmek
- Islık çalmak, korna çalmak, öpücük sesi çıkarmak, 'hey bebek' veya benzeri şeyler söylemek
- Cinsel içerikli şakalar yapmak, birinin bedeniyle ilgili uygun olmayan konuşmalar yapmak; cinsel arzu ve isteklerini açıkça dile getirmek
- Birine cinsiyeti, cinsel yönelimi veya cinsel kimliği hakkında aşağılayıcı sözler söylemek
- İstenmeyen herhangi bir cinsel içerikli fotoğraf, çizim veya başka görseller göstermek ya da göndermek
- Amaçlı olarak birine imalı şekilde sürtünmek veya dokunmak
- İlgi, dokunma, eşlik ya da cinsel ayrıcalıklar talep etmek veya istemek
- İstenmeyen ziyaretlerde bulunmak, telefonla aramak, mesaj, mektup ya da e-posta göndermek, özellikle tekrar eden şekilde
- Evine, okuluna, iş yerine veya sık uğradığı bir yere istenmeyen hediyeler bırakmak
- Cinsel organlarını başkasına göstermek
- Takipçilik yapmak ya da tehdit edici davranışlarda bulunmak
- Birini cinsel içerikli bir davranışa zorlamak veya baskılamak
Cinsel taciz ve yıldırmanın yaygın bir biçimi de, şahsen ya da çevrim içi ortamlarda cinsel içerikli söylentiler yaymaktır. ‘İntikam pornosu’ terimi ise cinsel içerikli görüntü veya videoların izinsiz şekilde paylaşılmasını ifade eder; burada bir intikam amacı olması gerekmez.
Misilleme tehdidi pek çok mağduru sessiz kalmaya iter. Örneğin, fail mağdurun iş yerindeki amiri ise, mağdur tacize direnirse işini kaybetme riskiyle karşılaşabilir. Fail saldırgan ya da şiddet yanlısıysa, mağdur yardım aradığında malına zarar verilmesi, bedensel zarar veya hatta öldürülme riskiyle karşılaşabilir.
Nasıl Anlaşılır?
Sosyal etkileşimler bazen belirsiz olabilir, bu yüzden neyi tolere edeceğinizi, neye karşı çıkmanız gerektiğini kestiremeyebilirsiniz. Arkadaşınızın kaba, cinsel içerikli şakalarına gülebilirsiniz ama sonra bir adım ileri gittiklerinde rahatsız olabilirsiniz. Ya da bir iş arkadaşınızla arada sırada içki içmekten keyif alabilirsiniz ama o akşamdan sonra aldığınız imalı mesajlar yanlış anlaşıldığınızı düşündürebilir.
Korkutucu davranışlarda bulunan her insan, sınırı aştığını fark etmeyebilir. Söylediklerinin ya da yaptıklarının başkasını rahatsız edeceği hiç akıllarına gelmemiş olabilir. Bazen ise istemeden taciz eden kişiler, karşı tarafın verdiği tepkiyi yanlış yorumlar. Örneğin, müşteri hizmetlerinde çalışan kadınlar, profesyonelce sergiledikleri samimi tavırların flört olarak algılanabileceğini ve bunun sonucunda tacize uğrayabildiklerini aktarır.
Çevrim içi ortamda yapılan sohbetlerde yanlış anlaşılma ihtimali daha yüksektir çünkü mesajlaşmalarda yüz ifadeleri, ses tonu ve beden dili gibi sözel olmayan ipuçları eksiktir—bu ipuçları karşı tarafın niyetini anlamamıza yardımcı olur. Hayal gücümüz ise olmayan bir şeyin altını doldurabilir.
İstenmeyen yakınlığa maruz kalan mağdur, failin davranışlarını başlangıçta samimiyet olarak yanlış yorumlayabilir. Eğer siz böyle bir şeyi kendiniz yapmazsanız, başkasında da anlamayabilirsiniz. Hatta durumun farkında olsa bile, şunlardan dolayı sesini çıkarmayabilir:
- Rahatsızlığını nasıl dile getireceğini bilmiyordur
- Failin daha ileri gitmeyeceğini, biraz daha sabrederse duracağını düşünüyordur
- Yanlış bir izlenim verdiği için suçluluk hissediyordur
- Bir şey söylemek için artık çok geç olduğunu düşünüyordur
- 'Sorun çıkaran' olarak etiketlenmek istemiyordur
- İtirazının failin cesaretini artıracağından korkuyordur
- İtiraz edecek cesareti gösterirse misilleme göreceğinden korkuyordur
Cinsel taciz mağdurlarının savaş-kaç-don tepkisi göstermesi yaygın bir durumdur. Bu tepki, hayatta kalma içgüdümüzle gelişmiş, vücudumuzun tehlikeli bir durumla başa çıkabilmek için otomatik olarak verdiği bir tepkidir.
'Savaşmak', saldırgan bir karşılık vermek; 'kaçmak', oradan uzaklaşmak anlamına gelir. Ancak cinsel tacizle karşılaşıldığında en yaygın tepki 'donmak', yani sessiz ve hareketsiz kalmak olur.
Eğer fail bunun yaşandığını fark etmezse, mağdurun itiraz etmemesini rıza olarak yorumlayabilir. Mağdur ise verdiği tepkinin içgüdüsel olduğunu fark etmezse, failin davranışını durdurmadığı için kendini suçlayabilir. Hatta kendini, bu durumu bilinçaltında istediğine ya da hak ettiğine inandırabilir.
Birçoğumuz, anı 'mahvetmemek' için -ki aslında an sizin için çoktan bozulmuş olabilir- genel geçer sosyal kurallara uyarız. Birine yakınlaşmadan önce, sırasında ve sonrasında durumu kontrol etmek, onun kendini kötü hissetmesini engelleyebilir. Bu alışkanlığı kalıcı ve sevgi dolu ilişkilerde de sürdürmek faydalı olur. Unutmayın, çok iyi giden bir seks sırasında bile insanlar fikrini değiştirebilir, aniden durmak isteyebilir. Buna sesli olarak ifade etmekte hiçbir sorun yoktur.
Tacizle Nasıl Baş Edilir?
Tacize karşı farklı şekillerde karşılık verebilirsiniz. Eğer kendinizi güvende hissediyorsanız, doğrudan olun: failinize (yüksek, net ve kısa şekilde) davranışının sizi rahatsız ettiğini söyleyin. Hangi davranışlarının sizi rahatsız ettiğini belirtin.
En iyi senaryoda, fail size rahatsızlık verdiğinin farkında değildir, size zarar vermek istemez ve nasıl hissettiğinizi anlayınca davranışını durdurur. Sesinizi çıkarmanız, onun bu deneyiminden ders çıkarmasına ve bir daha size ya da başka birine benzer şekilde davranmamasına olanak tanır.
Kendinizi güvende hissetmiyorsanız ya da konuştuğunuz halde taciz devam ediyorsa, onun aslında sizin iyiliğinizi umursamadığı ihtimalini değerlendirin ve buna göre hareket edin. Yapmanız gerekenler arasında; yaşananları ayrıntılı bir şekilde not etmek, tacizin nerede ve ne zaman yaşandığını, varsa tanıkları ve aklınıza gelen diğer önemli bilgileri yazmak vardır.
Eğer taciz çevrimiçi sohbet ya da mesaj yoluyla gerçekleştiyse, konuşmanızın ekran görüntüleri ya da gönderilen açık içerikli materyaller gibi dijital kanıtları bir klasörde toplayın. Kanıtınızı en kısa sürede kaydedin—kasıtlı olarak taciz eden biri, sizi ifşa etmeye karar verdiğinizi sezerse her şeyi silebilir.
Güvendiğiniz birine yaşadığınız durumu anlatın. Eğer okulda iseniz, mutlaka güvendiğiniz bir yetişkine bildirin. İlk başvurduğunuz kişi sizi dinlemezse, dinleyecek başka birini bulun. Anonim kalmak isterseniz, arayabileceğiniz bir telefon numarası veya adınıza yetkililerle görüşebilecek kişiler bulunabilir.
Tacize işyerinde maruz kaldıysanız, güvendiğiniz bir iş arkadaşından, amirinizden (amiri fail olanlar veya amiri failden yana olanlar hariç) ya da amirinizin yöneticisinden yardım isteyin. Birçok işyerinde bu tür durumlar için izlenmesi gereken prosedürler vardır—iş sözleşmenizi ve iç yönetmelikleri okuyun veya varsa sendikanızla iletişime geçin.
Okulda ya da işte cinsel taciz vakasını bildirme kararı aldıysanız, şunları yapmak faydalı olur:
- güvendiğiniz birini yanınıza almak
- tüm kanıtları yanınızda bulundurmak
- görüşmeyi kaydetmek (veya ne zaman, kimlerle yapıldığını, sonucunu not almak)—deneyiminiz devam ederse veya şikayetiniz nedeniyle herhangi bir yaptırımla karşılaşırsanız kayıt tutmak önemlidir
Sizi korumakla yükümlü olanlar yaşadıklarınızı kabullenmekte isteksiz davranır veya sesinizi kısmaya çalışırsa, polise başvurun.
Kimse Dinlemezse
Cinsel taciz faillerinin orantılı bir şekilde cezalandırılması gerekirken, çoğu zaman mağdurlar onları adalete teslim etme konusunda çaresiz bırakılır. Yetkililer, olayın kendi üzerlerinde olumsuz bir iz bırakmasını önlemek ya da failin güç sahibi oluşunu korumak amacıyla süreci görmezden gelebilir.
Cinsel taciz mağduruysanız ve kimse sizi dinlemiyorsa, önceliğiniz kendi güvenliğiniz olmalı. Bu, okul değişikliği yapmak veya farklı bir iş aramak anlamına gelebilir. Gidecek hiçbir yeriniz yoksa güvenli sığınaklar bulunabilir; yaşadığınız travmayı atlatmak için destek grupları yardım edebilir. Bir başkasının yaptığı yüzünden hayatınızdan feragat etmeye zorlanmak acı ve adaletsizdir. Buna öfkelenmekte haklısınız.
Unutmayın, asıl önemli olan sizin iyileşmeniz, toparlanmanız, hayatınıza devam etmeniz ve güçlenmenizdir. Üzücü ama gerçek olan şu ki, her fail ceza almıyor. Eğer risk almadan harekete geçebiliyorsanız, bir daha başkalarının başına gelmemesi için elinizden geleni yapın. Ama önce güvende olmalısınız.
Cinsel tacizin mağdurları için etkileri çok ciddi ve uzun vadeli olabilir—anksiyete, depresyon, baş ağrısı, uyku bozuklukları, kilo kaybı veya alımı, mide bulantısı, özgüven kaybı, cinsel işlev bozukluğu gibi pek çok rahatsızlık yaşayabilirsiniz. Deneyiminizi şefkat ve saygıyla dinleyecek bir arkadaş ya da sırdaşa sahip olmak da iyileşme sürecinde inanılmaz derecede faydalı. Herkes bir başka insanın acısını kaygıya kapılmadan taşıyamaz, sizi sevenler bile. Yakınınızda rahatça dayanabileceğiniz biri yoksa, eğitimli bir terapistten yardım almanız faydalı olabilir. Sonunda iyileşmeyi kendimiz gerçekleştirecek olsak da, bunu tek başımıza yapmak zorunda değiliz.
Adet döngünüzü WomanLog ile takip edebilirsiniz. WomanLog'u şimdi indirin:
