Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlar
CYBE’ler, cinsel temas yoluyla bulaşan patojenlerdir. Kendimizi korumanın temel yolları, cinsel ilişki sırasında prezervatif kullanmak ve iyi hijyen sağlamaktır.
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar aynı zamanda cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar veya zührevi hastalıklar olarak da bilinir. Cinsel yolla bulaşan 30’dan fazla farklı bakteri, virüs ve parazit vardır. Sık görülen CYBE’ler arasında frengi, klamidya, bel soğukluğu, HIV/AIDS, trikomoniazis, hepatit B, HPV ve genital uçuk bulunur.
Güvenli seks
CYBE’ler, çoğunlukla vajinal, anal ya da oral seks sırasında enfekte vücut sıvılarının değişimiyle bulaşır. Ayrıca vücut sıvılarıyla temas etmiş eşyaların (enjektör, tıraş bıçağı gibi) paylaşılması, kontamine gıdaların yenmesi (ellerinizi yıkamayı unutmayın!) veya ağzında yara olan enfekte biriyle öpüşmek yoluyla da bulaşabilir. Enfekte bir kadın, hamilelik veya doğum sırasında enfeksiyonu bebeğine de geçirebilir.
Bekaret bir kişinin enfekte olma riskine karşı en etkili yöntem olsa da, çoğu insan tamamen seksten vazgeçmeye hazır değildir. Neyse ki, başka koruyucu önlemler de vardır. İşte yapabilecekleriniz:
- Her cinsel ilişkide erkek veya kadın prezervatifini doğru şekilde kullanın. Prezervatif, hem gebelikten hem de CYBE’lerden koruyan tek doğum kontrol yöntemidir.
- CYBE’ler ve belirtileri hakkında kendinizi eğitin.
- Partnerinizle açık ve dürüst olun. İletişim, olası belirtileri zamanında fark edebilmek için çok önemlidir. Hiç semptom göstermeden enfekte olan bireylerin (asemptomatik taşıyıcılar) enfekte olduklarının farkında olmayabileceğini unutmayın.
- Düzenli olarak test yaptırın, yılda en az bir kere; ayrıca daha önce korunmasız seks yapmadığınız biriyle korunmasız cinsel ilişki sonrası ve yeni bir partnerle seks sonrası test olun.
- İyi hijyen sağlayın. İlişki öncesi ve sonrası yıkanın, havlu, iç çamaşırı ya da tıraş bıçağı paylaşmayın.
- Hepatit B ve HPV aşılarını yaptırın.
Bunların hepsini uygularsanız muhtemelen iyi olacaksınız. Ne yazık ki çoğu insan olası enfeksiyonu düşünmektense yok saymayı tercih ediyor. Bu gibi tehditler toplumsal sorumluluktur, bu nedenle kendimizi ve çevremizdekileri korumak için elimizden geleni yapmalıyız.
İyileşebilen CYBE’ler
Aslında çoğu CYBE tedavi edilebilir, bu yüzden test olmak için bahaneniz yok. Kendinizi ve sevdiklerinizi gereksiz sıkıntılardan koruyun.
Frengi, tedavisi çok kolay ve tamamen iyileştirilebilir bir bakteriyel enfeksiyondur, ancak erken evrede yakalanması önemlidir. Tedavi edilmezse, görme kaybı, kas kontrolü kaybı, bunama, şekil bozukluğu ve ölüme neden olabilir.
Frengi belirtileri şunlardır:
- Genital bölgede veya ağızda küçük, ağrısız yaralar.
- Genital bölgede küçük deri büyümeleri.
- Avuç içlerinde veya ayak tabanlarında döküntü.
- Boyunda, kasıkta veya koltuk altında lenf bezi şişmesi.
- Ağızda beyaz lekeler.
- Baş ağrısı, halsizlik, eklem ağrısı, ateş.
Klamidya, antibiyotiklerle kolayca tedavi edilebilen bir bakteriyel enfeksiyondur. Tedavi edilmezse kadınlarda pelvik inflamatuar hastalığa yol açarak kısırlığa neden olabilir. Ayrıca klamidya epididimit, reaktif artrit ve görme kaybına sebep olabilir.
Klamidya belirtileri şunlardır:
- İdrar yaparken yanma hissi.
- Vajinadan veya penis ucundan olağandışı akıntı.
- Yumurtalıklarda veya testislerde ağrı ya da şişlik.
- Karın ağrısı.
- Cinsel ilişki sırasında ağrı.
- Ateş.
Bel soğukluğu (ya da "gonore"), sıklıkla belirti göstermeyen bakteriyel bir enfeksiyondur. Tedavi edilmezse kadınlarda pelvik inflamatuar hastalık, perihepatit, septik artrit, septik düşük, körlük ve kısırlığa neden olabilir. Gonore’nin bazı türleri antibiyotiklere direnç geliştirmeye başladı, bu nedenle olabildiğince hızlı tedavi edilmesi özellikle önemlidir.
Bel soğukluğu belirtileri şunlardır:
- İdrar yaparken yanma hissi.
- Vajinadan veya penis ucundan olağandışı akıntı.
- Adet dışı vajinal kanama.
- Leğen kemiği ya da karın ağrısı.
- Cinsel ilişki sırasında ağrı.
Trikomoniazis, tüm iyileşebilen CYBE’lerin en yaygınıdır. Genellikle belirti göstermez ve paraziter bir hastalıktır. Trikomoniazis, HIV bulaşmasını ve enfeksiyonunu artırır ve gebelik komplikasyonlarıyla ilişkilidir.
Trikomoniazis belirtileri şunlardır:
- İdrar yaparken yanma.
- Genital bölgede kaşıntı.
- Sarı ya da yeşil, kötü kokulu vajinal akıntı.
- Cinsel ilişki sırasında ağrı.
Uyuz, Sarcoptes scabiei adlı bir akarın ciltte tüneller açarak orada yaşamaya ve yumurtlamaya başlaması sonucu oluşan bulaşıcı bir cilt enfestasyonudur. Belirtiler, akarlara karşı gelişen alerjik reaksiyondan kaynaklanır.
Uyuz belirtileri şunlardır:
- Yoğun kaşıntı.
- Sivilce benzeri döküntü.
- Ciltte minik tüneller.
Kasık biti veya yengeç biti, çoğunlukla kasık bölgesinde yaşayan küçük böceklerdir fakat vücutta kalın tüy bulunan diğer bölgelerde de yaşayabilirler. Kasık bitleri tamamen kanla beslenir.
Kasık biti belirtileri şunlardır:
- Kaşıntı.
- Kızarıklık.
- İltihap.
Çoğu HPV tipi. İnsan papilloma virüsünün 170’ten fazla tipi biliniyor. Belirti vermeyebilir. HPV 6 ve 11 vakaların yaklaşık %90’ından sorumludur. Bu tipler tamamen tedavi edilebilir ve hatta kendiliğinden geçebilir (yine de kontrol ettirmelisiniz).
HPV belirtileri şunlardır:
- Genellikle genital bölgede siğil veya lezyonlar.
İyileştirilemeyen CYBE’ler
HIV/AIDS. İnsan bağışıklık yetmezliği virüsü (HIV) edinilmiş bağışıklık yetmezliği sendromuna (AIDS) yol açarak bağışıklık sisteminin ilerleyen dönemde işlevini kaybetmesine neden olur. Bu hastalığın tedavisi mümkün olsa da kalıcı iyileşme şimdilik yoktur.
Enfeksiyonun üç ana evresi vardır:
- Akut enfeksiyon. Birçok kişi grip benzeri semptomlar geliştirir — ateş, terleme, lenf bezi şişkinliği, döküntü, istemsiz kilo kaybı, baş ağrısı, halsizlik ve bazen ishal veya kusma.
- Klinik latent dönem. Bu evre ortalama 8 yıl sürer, başlarda tipik olarak belirti göstermez. Sonlarına doğru kas ağrısı, istemsiz kilo kaybı, ateş görülebilir. Bazı kişilerde kasık dışındaki lenf bezlerinde ağrısız büyüme olur.
- AIDS. Bağışıklık sistemi artık yeterli çalışmaz. Sistem çalışsaydı vücudu koruyacak olan fırsatçı enfeksiyonlar gelişebilir ve bu enfeksiyonlar ölümcül olabilir.
Kronik hepatit B, karaciğerde enfeksiyona neden olan viral bir hastalıktır. Karaciğer kanseri ve sirozu kolaylaştırabilir. Etkilenenlerin yaklaşık 5’te 1’i bu hastalıklar nedeniyle hayatını kaybeder. Hepatit B belirti vermeyebilir.
Hepatit B’nin belirtileri şunlardır:
- Sararmış cilt.
- Koyu renkli idrar.
- Karın ağrısı.
- Halsizlik.
Kronik hepatit C, karaciğeri enfekte eden viral bir hastalıktır. Zamanla sıklıkla karaciğer kanseri ve siroza yol açar. Bu süreç başlamadan önce hastalık genellikle belirtisizdir.
Bazı HPV tipleri ise ısrarcı olup rahim ağzı, vulva, vajina, penis, anüs, ağız veya boğaz kanserleri gelişme riskini artırır. Sıklıkla belirti vermezler.
Endişeliyim, ne yapmalıyım?
Bir CYBE şüphesi taşıyorsanız ilk yapmanız gereken test yaptırmaktır. Bir doktora ya da yerel bir cinsel sağlık merkezine başvurabilirsiniz. Bulunduğunuz yerdeki seçenekleri çevrim içi araştırın. Testler pozitif ise hastalığınızın tedavisiyle ilgili talimatlar alacaksınız. Hastalığı yayabilecek davranışlardan, özellikle de korunmasız cinsel ilişkiden kaçının.
Bazı insanlar CYBE’leri utanç verici bulabilir, fakat bu sizin kendinize iyi bakmanıza engel olmamalı! Hastalıklar ne yazık ki yaşamın doğal bir parçasıdır ve sadece başa çıkılması gerekir.
Cinsel yaşamınızı WomanLog ile takip edebilirsiniz. WomanLog’u hemen indirin:
