Αιτίες, Συμπτώματα και Επιλογές Αντιμετώπισης του Υποθυρεοειδισμού
Ο υποθυρεοειδισμός είναι μία συχνή διαταραχή του θυρεοειδούς που επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Συμπτώματα όπως δυσκολία στην απώλεια βάρους, τριχόπτωση, θαμπό δέρμα, νοητική θολούρα και πολλά άλλα, μπορούν να δυσκολέψουν την καθημερινότητα. Ωστόσο, υπάρχουν τρόποι να διαχειριστείς την κατάσταση και να βελτιώσεις τη ζωή σου. Σε αυτό το άρθρο θα μάθεις περισσότερα για τον υποθυρεοειδισμό, τις αιτίες και τα συμπτώματά του.
Ο θυρεοειδής είναι ένας μικρός αδένας στη μέση του λαιμού που διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη λειτουργία του σώματος. Αυτός ο ενδοκρινής αδένας παράγει ορμόνες που ρυθμίζουν τον μεταβολισμό, τη θερμοκρασία σώματος και την ανάπτυξη. Ωστόσο, ο θυρεοειδής είναι και ένας από τους πιο ευαίσθητους αδένες επηρεαζόμενος από περιβαλλοντικούς παράγοντες, φαρμακευτική αγωγή, διατροφικές ελλείψεις και ορμονικές διακυμάνσεις. Ο κατεστραμμένος θυρεοειδής μπορεί να οδηγήσει σε υποθυρεοειδισμό, μία συχνή διαταραχή που επηρεάζει πολλά συστήματα του οργανισμού.
Ο ρόλος του θυρεοειδούς στο σώμα σου
Όταν μιλάμε για υποθυρεοειδισμό, είναι σημαντικό πρώτα να κατανοήσουμε τον θυρεοειδή και τις λειτουργίες του.
Ο θυρεοειδής είναι ένας αδένας σε σχήμα πεταλούδας που βρίσκεται μπροστά στον λαιμό. Περιβάλλει την τραχεία και βρίσκεται περίπου στο ίδιο επίπεδο με έναν παπιγιόν. Ο αδένας έχει δύο λοβούς (τα "φτερά" της πεταλούδας) που ενώνονται με μία λεπτή ταινία ιστού, τον ισθμό.
Η υπόφυση στη βάση του εγκεφάλου ελέγχει τον θυρεοειδή μέσω της θυρεοειδοτρόπου ορμόνης (TSH). Κανονικά, ο θυρεοειδής παράγει τις ορμόνες τριιωδοθυρονίνη (T3) και θυροξίνη (T4). Οι θυρεοειδικές ορμόνες, μαζί με τα οιστρογόνα, την προγεστερόνη, την τεστοστερόνη, την κορτιζόλη και άλλες ορμόνες, ρυθμίζουν πολυάριθμες λειτουργίες: τη θερμοκρασία, το βάρος, τον μεταβολισμό, την ανάπτυξη και εξέλιξη του σώματος, τους σφυγμούς, τον εμμηνορροϊκό κύκλο και πολλά άλλα.
Ωστόσο, για διάφορους λόγους, όπως η επίθεση των κυττάρων του σώματος σε ιστό του θυρεοειδούς ή η παρεμπόδιση παραγωγής T3 και T4 από άλλες ορμόνες, ο αδένας μπορεί να μη λειτουργεί σωστά, προκαλώντας έτσι την κατάσταση που λέγεται υποθυρεοειδισμός.
Τι είναι ο υποθυρεοειδισμός;
Ο υποθυρεοειδισμός, ή αλλιώς υπολειτουργία του θυρεοειδούς, είναι μια ενδοκρινική διαταραχή που εμφανίζεται όταν ο θυρεοειδής δεν παράγει επαρκείς θυρεοειδικές ορμόνες. Περίπου το 5% του γενικού πληθυσμού εμφανίζει κάποια μορφή υποθυρεοειδισμού. Η κατάσταση έχει τέσσερις τύπους, όμως δεν εκδηλώνονται πάντα έντονα συμπτώματα. Πολλές γυναίκες μπορεί να έχουν υπολειτουργία του θυρεοειδούς χωρίς να αναγνωρίσουν τα συμπτώματα ώστε να αναζητήσουν θεραπεία.
Επειδή ο θυρεοειδής σχετίζεται κυρίως με τον τρόπο που το σώμα χρησιμοποιεί ενέργεια, τα βασικά συμπτώματα της κατάστασης είναι συνήθως η έλλειψη ενέργειας και η αύξηση βάρους, καθώς το σώμα δεν μπορεί να μετατρέψει αποτελεσματικά τις θερμίδες σε ενέργεια. Ο υποθυρεοειδισμός δεν θεραπεύεται, αλλά μπορεί να ελεγχθεί με αλλαγές στον τρόπο ζωής και φαρμακευτική αγωγή αντικατάστασης θυρεοειδικών ορμονών.
Τύποι υποθυρεοειδισμού
Πρωτοπαθής υποθυρεοειδισμός
Ο πρωτοπαθής υποθυρεοειδισμός είναι ο συνηθέστερος τύπος (99% των περιπτώσεων). Προκαλείται κυρίως από αυτοάνοση διαταραχή που λέγεται νόσος του Hashimoto. Η νόσος του Hashimoto εμφανίζεται όταν το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται στα κύτταρα του θυρεοειδούς και σταδιακά καταστρέφει την ικανότητά του να παράγει ορμόνες.
Συνηθισμένα σημάδια νόσου Hashimoto:
- Υψηλή TSH, χαμηλά επίπεδα T4
- Σταδιακή εμφάνιση συμπτωμάτων
- Συχνότερη στις γυναίκες
- Συχνά συνυπάρχει με άλλες αυτοάνοσες διαταραχές
Μπορεί να χρειαστούν χρόνια για να εκδηλωθεί η νόσος, ξεκινώντας με ήπια συμπτώματα. Γι’ αυτό πολλές γυναίκες αναζητούν βοήθεια μόνο όταν προχωρήσει. Αν δεν αντιμετωπιστεί, μπορεί να προκαλέσει πλήρη ανεπάρκεια του θυρεοειδούς.
Δευτεροπαθής υποθυρεοειδισμός
Ο δευτεροπαθής (ή κεντρικός) υποθυρεοειδισμός προκαλείται από δυσλειτουργία της υπόφυσης. Είναι δυσκολότερος στη διάγνωση, καθώς συχνά ξεκινά απότομα λόγω όγκων υπόφυσης, ακτινοθεραπείας, τραύματος κεφαλής, επέμβασης ή φλεγμονής. Ένα συνηθισμένο χαρακτηριστικό είναι χαμηλή ή φυσιολογική TSH και χαμηλή T4.
Συγγενής υποθυρεοειδισμός
Αυτός ο τύπος υπάρχει εκ γενετής ή εμφανίζεται λίγο μετά τη γέννηση. Επηρεάζει περίπου 1 στα 2.000–4.000 νεογέννητα. Οφείλεται συνήθως στην απουσία ή υποπλασία του αδένα, γονιδιακές μεταλλάξεις, διαταραχές σύνθεσης θυρεοειδικών ορμονών ή έλλειψη ιωδίου. Το νεογέννητο πρέπει να λαμβάνει αγωγή και να παρακολουθείται τακτικά.
Υποκλινικός υποθυρεοειδισμός
Ο υποκλινικός είναι η ηπιότερη μορφή της κατάστασης. Χαρακτηρίζεται από ελαφρώς αυξημένη TSH με φυσιολογικά επίπεδα T4. Πολλές γυναίκες με υποκλινικό υποθυρεοειδισμό δεν έχουν συμπτώματα, όμως μπορεί να εξελιχθεί σε εμφανή υποθυρεοειδισμό.
Τι προκαλεί τον υποθυρεοειδισμό;
Ο υποθυρεοειδισμός είναι μια πολύπλοκη κατάσταση που μπορεί να προκύψει σε κάθε ηλικία. Πολλοί διαφορετικοί παράγοντες επηρεάζουν τον θυρεοειδή, οπότε ακόμη και υγιείς γυναίκες μπορεί να αναπτύξουν την κατάσταση κάποια στιγμή στη ζωή τους.
Οι συνηθέστερες αιτίες υποθυρεοειδισμού
Αυτοάνοσα νοσήματα
Καταστάσεις όπως η θυρεοειδίτιδα Hashimoto, διαβήτης τύπου 1, ρευματοειδής αρθρίτιδα, λύκος και κοιλιοκάκη αυξάνουν τον κίνδυνο δυσλειτουργίας του θυρεοειδούς. Σε αυτές τις περιπτώσεις, το ανοσοποιητικό επιτίθεται στους υγιείς ιστούς του αδένα. Καθώς καταστρέφεται ο ιστός, ο θυρεοειδής αδυνατεί να παράγει αρκετές ορμόνες, οδηγώντας σε υποθυρεοειδισμό. Τα αυτοάνοσα νοσήματα συχνά σχετίζονται με την κληρονομικότητα.
Ιατρικές αγωγές
Ο θυρεοειδής είναι ευαίσθητος σε πολλές θεραπείες, ειδικά σε αντικαρκινικές. Εάν έλαβες πρόσφατα ακτινοθεραπεία σε λαιμό και θώρακα μπορεί να βλάψει τα θυρεοειδικά κύτταρα.
Άλλη αιτία είναι χειρουργική επέμβαση όπου αφαιρείται μέρος ή όλος ο αδένας (θυρεοειδεκτομή). Συνήθως γίνεται λόγω τραυματισμού ή απομάκρυνσης καρκινικών κυττάρων. Αίτια που σχετίζονται με την εγκυμοσύνη όπως θυρεοειδίτιδα λοχείας ή ορμονικές αλλαγές της κύησης, μπορούν επίσης να προκαλέσουν βλάβη.
Φάρμακα
Ορισμένα φάρμακα επηρεάζουν τις ορμόνες και τον μεταβολισμό και κατ’ επέκταση τον θυρεοειδή. Συνήθη «ένοχα» είναι το λίθιο (ψυχιατρικό), η αμιοδαρόνη (για την καρδιά), κάποιες αντικαρκινικές αγωγές όπως η ιντερφερόνη άλφα και συγκεκριμένα αντικαταθλιπτικά.
Διατροφή
Η καθημερινή διατροφή επηρεάζει άμεσα τον θυρεοειδή. Σοβαρή έλλειψη ή υπερβολική πρόσληψη ιωδίου διαταράσσει τη λειτουργία του. Έλλειψη σεληνίου, βιταμίνης D ή σοβαρή ανεπάρκεια Β12 συχνά οδηγούν σε υποθυρεοειδισμό.
Άλλοι παράγοντες
Περιβαλλοντικοί παράγοντες όπως οι ενδοκρινικοί διαταράκτες στο περιβάλλον, μπορούν να οδηγήσουν σε δυσλειτουργία του αδένα. Η έκθεση σε ακτινοβολία, βαρέα μέταλλα, βιομηχανικά χημικά και συγκεκριμένα φυτοφάρμακα αυξάνουν τον κίνδυνο.
Γενετικοί παράγοντες επίσης επηρεάζουν τη πιθανότητα εμφάνισης υποθυρεοειδισμού. Κληρονομικές διαταραχές του αδένα, ιστορικό αυτοάνοσων νοσημάτων στην οικογένεια και γονιδιακές μεταλλάξεις αυξάνουν τον κίνδυνο υπολειτουργίας του θυρεοειδούς.
Ποιοι έχουν αυξημένες πιθανότητες να εμφανίσουν υποθυρεοειδισμό;
Γενικά, οι γυναίκες και τα άτομα άνω των 60 ετών εμφανίζουν πιο συχνά υποθυρεοειδισμό. Οι ορμονικές διακυμάνσεις που βιώνουν οι γυναίκες σε αναπαραγωγική ηλικία αλλά και στην εμμηνόπαυση τις καθιστούν πιο ευάλωτες. Επίσης, το πιο δραστήριο ανοσοποιητικό σύστημα των γυναικών μπορεί να οδηγήσει ευκολότερα σε νόσο Hashimoto. Επιπλέον, άτομα με άλλα αυτοάνοσα νοσήματα, σύνδρομο Down και σύνδρομο Turner έχουν αυξημένο κίνδυνο υποθυρεοειδισμού.
Σημάδια και συμπτώματα υποθυρεοειδισμού
Ο υποθυρεοειδισμός είναι σύνθετη κατάσταση που μπορεί να επηρεάσει πολλές λειτουργίες. Αξίζει να σημειωθεί ότι δεν έχουν όλοι συμπτώματα, ενώ κάποια μπορεί να συγχέονται με εξάντληση ή γήρανση. Είναι σημαντικό να ελέγχεις τακτικά τα επίπεδα ορμονών για να εντοπίσεις έγκαιρα την κατάσταση.
Σημάδια υποθυρεοειδισμού:
- Σωματικές αλλαγές όπως αύξηση βάρους, κατακράτηση υγρών, οίδημα και φούσκωμα μπορεί να δείχνουν υπολειτουργία του θυρεοειδούς. Ενδέχεται να παρατηρήσεις το δέρμα σου να γίνεται θαμπό και πιο ξηρό, καθώς και πτώση μαλλιών. Σε κάποιες γυναίκες, το δέρμα μπορεί να γίνει ωχρό ή κιτρινωπό.
- Συμπτώματα ενέργειας και μυϊκής λειτουργίας όπως επίμονη κούραση ακόμη και με απλές δραστηριότητες, μυϊκή αδυναμία, πόνοι/δυσκαμψία, πόνοι στις αρθρώσεις, μείωση αντοχής.
- Νοητικές και συναισθηματικές αλλαγές περιλαμβάνουν πτώση των γνωστικών λειτουργιών, νοητική θολούρα, προβλήματα μνήμης, δυσκολία συγκέντρωσης, αργή σκέψη, μειωμένη προσοχή. Πολλές γυναίκες με υποθυρεοειδισμό έχουν και ψυχολογικά συμπτώματα όπως κατάθλιψη, άγχος, εναλλαγές διάθεσης, ευερεθιστότητα και έλλειψη κινήτρου.
- Αναπαραγωγικά και ορμονικά προβλήματα όπως ακανόνιστες ή βαριές περιόδους, δυσκολία σύλληψης, μειωμένη λίμπιντο, αυξημένος κίνδυνος αποβολής, επιπλοκές εγκυμοσύνης και θέματα στη λοχεία είναι επίσης συχνά.
Ο υποθυρεοειδισμός επηρεάζει και τον μεταβολισμό και το πεπτικό. Μπορεί να εμφανιστεί δυσκοιλιότητα, βραδεία πέψη, φούσκωμα, μειωμένη όρεξη και δυσκολία στην απώλεια βάρους. Πολλές γυναίκες έχουν πιο αργούς σφυγμούς, αυξημένη χοληστερίνη, υψηλότερη πίεση και κακή κυκλοφορία.
Είναι ο υποθυρεοειδισμός ιάσιμος;
Όχι, ο υποθυρεοειδισμός δεν θεραπεύεται, αλλά ελέγχεται πλήρως και οι περισσότερες γυναίκες μπορούν να ζουν απολύτως φυσιολογικά.
Πώς να διαχειριστείς τον υποθυρεοειδισμό
Ο υποθυρεοειδισμός αντιμετωπίζεται φαρμακευτικά και με αλλαγή τρόπου ζωής. Ο ενδοκρινολόγος μπορεί να χορηγήσει θεραπεία με συνθετικές θυρεοειδικές ορμόνες όπως η λεβοθυροξίνη. Λόγω της συχνότητας, η λεβοθυροξίνη (LT4) ανήκει στα φάρμακα με τις περισσότερες συνταγές παγκοσμίως. Κατά τη θεραπεία, είναι σημαντικό να πραγματοποιείται έλεγχος αίματος ανά 6-12 μήνες, καταγραφή συμπτωμάτων και ιατρικός επανέλεγχος της αγωγής.
Η φαρμακευτική αγωγή όμως δεν αρκεί χωρίς βελτίωση του τρόπου ζωής. Για το βέλτιστο αποτέλεσμα, χρειάζεται να βελτιώσεις τη διατροφή, τη σωματική άσκηση και τη διαχείριση του στρες.
Ακολούθησε διατροφή φιλική στον υποθυρεοειδισμό
Η σωστή διατροφή περιλαμβάνει τροφές πλούσιες σε ιώδιο όπως φύκια και ψάρια, σελήνιο (βραζιλιάνικα φιστίκια, κόκκινο κρέας, αυγά), ψευδάργυρο (κρέας, θαλασσινά, όσπρια) και σίδηρο (άπαχο κρέας, σπανάκι). Συνίσταται να αποφεύγεις τα επεξεργασμένα και πλούσια σε ζάχαρη τρόφιμα και τις μεγάλες ποσότητες σόγιας και σταυρανθή λαχανικά, επειδή εμποδίζουν τη μεταφορά και απορρόφηση ιωδίου.
Βρες το κατάλληλο πρόγραμμα άσκησης
Η τακτική σωματική δραστηριότητα είναι εξίσου σημαντική στην αντιμετώπιση του υποθυρεοειδισμού. Όπως αναφέρθηκε, η κατάσταση σχετίζεται με μεταβολική διαταραχή, οπότε περισσότερες θερμίδες αποθηκεύονται ως λίπος, επιδεινώνοντας το πρόβλημα. Η κίνηση και η άσκηση βοηθούν το σώμα να αξιοποιεί καλύτερα την ενέργεια και να αυξάνει τον μεταβολισμό.
Ξεκίνησε αργά και αύξησε σταδιακά την ένταση. Πολλές γυναίκες με υποθυρεοειδισμό βρίσκουν ότι οι ήπιες ασκήσεις είναι πιο ωφέλιμες από τις πολύ έντονες. Μπορείς να δοκιμάσεις αερόβια και ενδυνάμωση, περπάτημα, κολύμπι, γιόγκα ή βάρη. Η μυϊκή μάζα είναι κρίσιμη γιατί καίει ενέργεια μόνη της, βελτιώνοντας τον μεταβολισμό.
Διαχειρίσου το στρες
Ο θυρεοειδής συνεργάζεται στενά με τα επινεφρίδια που παράγουν ορμόνες στρες. Η αυξημένη συγκέντρωση ορμονών στρες μπορεί να επιβραδύνει ακόμα περισσότερο τον μεταβολισμό και να «κουράσει» τον αδένα. Σε περιόδους έντονου στρες οι γυναίκες με υποθυρεοειδισμό νιώθουν συχνά μεγαλύτερη εξάντληση και εύκολη αύξηση βάρους.
Βρες τρόπους διαχείρισης για βραχυπρόθεσμο στρες όπως διαλογισμό, ασκήσεις αναπνοής, γιόγκα και σταθερό ύπνο. Για μείωση του χρόνιου στρες, ζήτησε ψυχολογική υποστήριξη, συμβουλευτική, ομάδες υποστήριξης και τακτική κοινωνική επαφή.
Καθάρισε το περιβάλλον σου
Ο θυρεοειδής είναι ευαίσθητος σε τοξίνες του περιβάλλοντος, γνωστές ως ενδοκρινικοί διαταράκτες. Κρύβονται παντού: στη διατροφή, το νερό, τα ρούχα, τα μαγειρικά σκεύη. Ανάλογα με τον τόπο διαμονής και τους κινδύνους, ίσως να χρειαστείς φίλτρα νερού/αέρα, βιολογικά προϊόντα, αντικατάσταση πλαστικών με ξύλινα/μεταλλικά/γυάλινα και ρούχα από φυσικά υφάσματα.
Ζώντας υγιής και χαρούμενη με υποθυρεοειδισμό
Το να μαθαίνεις πως έχεις μία μη ιάσιμη κατάσταση είναι δύσκολο να το αποδεχθείς. Κάποιες στιγμές νιώθεις πως παλεύεις με ανεμόμυλους. Μην απογοητεύεσαι. Ο υποθυρεοειδισμός είναι σύνθετος, αλλά πολλές γυναίκες ζουν απολύτως υγιείς και ευτυχισμένες με τη διαταραχή. Αρκεί να βρεις τι σου ταιριάζει σε φάρμακα, διατροφή και άσκηση.
Κατέβασε το WomanLog τώρα:
