Share this article:

Πώς Επηρεάζουν τα Προϊόντα Καπνού Εσένα και Τι Συμβαίνει Όταν Κόψεις το Κάπνισμα

Δεν θα σε εκπλήξει αν σου πω ότι το κάπνισμα είναι ανθυγιεινό. Παρ’ όλα αυτά, πολλές γυναίκες συνεχίζουν να καπνίζουν τακτικά. Ακόμα και όσες θεωρούν εαυτές μη καπνίστριες, καπνίζουν περιστασιακά όταν βρίσκονται έξω με φίλες για ποτό.

Γιατί τόσες πολλές γυναίκες συνεχίζουν να καπνίζουν; Γιατί να μη το κόψουν απλά; Γιατί δεν είναι εύκολο. Σε αυτό το άρθρο συζητάμε γιατί το κάπνισμα είναι εθιστικό, τι προκαλεί στην υγεία σου και σου δίνουμε μερικές συμβουλές για το πώς να το κόψεις.

Τα συστατικά του εθισμού

Πέρα από τον καπνό, το φίλτρο και το χαρτί όπου τυλίγονται, τα τσιγάρα περιέχουν πλήθος προσθέτων όπως αρωματικές ύλες και άλλες χημικές ενώσεις—κατά μέσο όρο περισσότερα από 600 συστατικά.

Οι χημικές ουσίες στα τσιγάρα προέρχονται από πολλά στάδια της παραγωγής. Κάποιες, όπως η νικοτίνη, βρίσκονται φυσικά στο φυτό του καπνού, άλλες προέρχονται από το χώμα ή τα λιπάσματα και κάποιες προστίθενται κατά τη διαδικασία επεξεργασίας των φύλλων. Όταν ανάβεις το τσιγάρο, δημιουργούνται νέες χημικές ενώσεις, φτάνοντας έως και τις 4.000 στο καπνό που εισπνέεις.

Ο καπνός παράγεται από τα φύλλα του φυτού καπνού, τα οποία περιέχουν νικοτίνη. Η νικοτίνη είναι εθιστική. Η κατανάλωσή της οδηγεί, έμμεσα, στην απελευθέρωση ντοπαμίνης στον εγκέφαλο. Η ντοπαμίνη είναι ο «νευροδιαβιβαστής της ευχαρίστησης», το εσωτερικό μας σύστημα ανταμοιβής. Μας κάνει να θέλουμε να επαναλάβουμε ό,τι μας προσφέρει δόση ντοπαμίνης, όπως το φαγητό, το σεξ ή το κάπνισμα. Όσο περισσότερη ντοπαμίνη παίρνεις από κάποια δραστηριότητα, τόσο περισσότερο θα σε τραβά να την επαναλαμβάνεις, δημιουργώντας έτσι εθισμό. Το κάπνισμα είναι μία από αυτές τις δραστηριότητες.

Επιπλέον, πολλές γυναίκες χρησιμοποιούν το κάπνισμα για να ανακουφιστούν από το στρες. Άλλες αρχίζουν να καπνίζουν για να ανήκουν σε μια παρέα. Πολλές είναι κοινωνικές καπνίστριες που θέλουν να καπνίζουν σε πάρτι με το ποτό τους. Το κάπνισμα λειτουργεί και ως ψυχολογικό εργαλείο—μπορεί να δώσει την αφορμή για κουβέντα ή να φορτίσει με νόημα τη σιωπή.

Κίνδυνοι για την υγεία

Πολλά από τα συστατικά που περιέχουν τα τσιγάρα είναι βλαβερά. Ας δούμε πιο αναλυτικά τρία από αυτά.

Η νικοτίνη είναι ένα αλκαλοειδές (άζωτη οργανική ένωση με έντονη βιολογική επίδραση στον άνθρωπο και τα ζώα). Πολλά φυτά συνθέτουν νικοτίνη—κυρίως για να απωθήσουν τα παράσιτα—μεταξύ των οποίων και λαχανικά όπως οι πατάτες, οι ντομάτες και οι μελιτζάνες, καθώς και βότανα και ζιζάνια όπως η Belladonna και το Asclepias. Το φυτό του καπνού την παράγει σε σχετικά υψηλές συγκεντρώσεις—20.000 ως 40.000 μέρη ανά εκατομμύριο.

Η νικοτίνη μπορεί να λειτουργήσει ως καταπραϋντικό ή διεγερτικό, ανάλογα με το πόσο προσλαμβάνει κάποια και την ευαισθησία της. Παρενέργειες του οργανισμού στη νικοτίνη είναι η μειωμένη όρεξη, η αυξημένη καρδιακή συχνότητα, η αυξημένη αρτηριακή πίεση, καθώς και διαταραχές ύπνου, εκτός από την ανύψωση της διάθεσης, βελτίωση μνήμης και συγκέντρωσης που προσφέρουν στις καπνίστριες την αίσθηση εγρήγορσης.

Η συστηματική λήψη νικοτίνης προκαλεί αλλαγές στον εγκέφαλο, οι οποίες οδηγούν σε συμπτώματα στέρησης όταν σταματήσει η λήψη της.

Η πίσσα είναι το κοινό όνομα του χημικού μείγματος που παράγεται με το κάψιμο του καπνού. Αυτή περιέχει το μεγαλύτερο μέρος των καρκινογόνων και βλαβερών ουσιών στον καπνό του τσιγάρου.

Όταν εισπνέεις καπνό, η πίσσα παραλύει προσωρινά τις βλεφαρίδες—μικρές τριχωτές δομές που καλύπτουν την τραχεία. Οι βλεφαρίδες καθαρίζουν τους πνεύμονες από ρύπους και βλέννα. Επειδή το κάπνισμα τις αδρανοποιεί, η πίσσα εισχωρεί βαθιά στους πνεύμονες. Η συσσώρευση πίσσας μπορεί να προκαλέσει πλήθος πνευμονικών ασθενειών, όπως η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), το εμφύσημα, η χρόνια βρογχίτιδα και ο καρκίνος του πνεύμονα.

Το μονοξείδιο του άνθρακα (CO) είναι ένα άχρωμο, άοσμο, τοξικό αέριο που παράγεται όταν καύσιμα που περιέχουν άνθρακα δεν καίγονται πλήρως. Εμφανίζεται σε εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους σε διάφορα ποσοστά, προερχόμενο από κουζίνες αερίου, ξυλόσομπες, καυστήρες, καυσαέρια αυτοκινήτων και φυσικά τον καπνό του τσιγάρου.

Το CO διεισδύει στους πνεύμονες και έπειτα στο αίμα. Εκεί δεσμεύεται με την αιμοσφαιρίνη που κανονικά μεταφέρει οξυγόνο, δημιουργώντας καρβοξυαιμοσφαιρίνη. Το οξυγόνο δεν μπορεί να μεταφερθεί από αιμοσφαιρίνη που είναι ήδη δεσμευμένη με CO. Αυτή η διαδικασία μειώνει τη δυνατότητα μεταφοράς οξυγόνου του αίματος, βάζοντας έξτρα πίεση σε ζωτικά όργανα όπως η καρδιά και οι πνεύμονες.

Όλοι έχουμε ένα μικρό ποσοστό καρβοξυαιμοσφαιρίνης στο αίμα, αλλά η περιβαλλοντική έκθεση είναι συνήθως κάτω από 1%. Στις καπνίστριες όμως το ποσοστό φτάνει συχνά και το 20%.

Αν τα αιμοσφαίρια δεν μεταφέρουν αρκετό οξυγόνο, η καρδιά αναγκάζεται να δουλέψει σκληρότερα για να διανείμει το οξυγόνο. Έτσι, το CO είναι σημαντικός παράγοντας για καρδιοπάθειες και εμφράγματα.

Άκαπνος καπνός

Υπάρχουν πολλά «προϊόντα άκαπνου καπνού» στην αγορά, όπως μάσημα καπνού, ταμπάκο, snus, dip, που τα εισπνέεις ή τα κρατάς στο στόμα ή μασάς· καθώς και προϊόντα διαλυτού καπνού σε μορφή ταινιών ή παστίλιων νικοτίνης.

Κάποιες γυναίκες πιστεύουν ότι αυτά τα προϊόντα είναι λιγότερο επικίνδυνα, όμως δεν υπάρχει καμία επιστημονική απόδειξη γι’ αυτό. Η μακροχρόνια χρήση άκαπνου καπνού προκαλεί τις ίδιες παθήσεις, όπως καρκίνο, καρδιακά νοσήματα, καρκίνο στόματος και φάρυγγα, όπως και άλλους κακοήθεις όγκους.

Ηλεκτρονικό τσιγάρο

Το ηλεκτρονικό τσιγάρο (e-cigarette, ατμιστικό) μοιάζει με τσιγάρο μόνο στο όνομα και στη χειρονομία. Σε αντίθεση με τα συνηθισμένα τσιγάρα, δεν περιέχει καπνό, δεν καίγεται και δεν δημιουργεί καπνό. Ο ατμός που εισπνέεις παράγεται από το ζέσταμα ενός υγρού, που αποτελείται κυρίως από προπυλενογλυκόλη, γλυκερόλη, αρώματα και κατά κανόνα νικοτίνη.

Υπάρχει η ευρέως διαδεδομένη άποψη ότι το ηλεκτρονικό τσιγάρο είναι λιγότερο βλαβερό. Πολλές θεωρούν πως μπορεί να βοηθήσει στην απεξάρτηση. Ωστόσο, το άτμισμα θεωρείται ύποπτο για βλάβες στους πνεύμονες. Το 2019 υπήρξε έξαρση πνευμονικών παθήσεων στους νέους λόγω του ατμίσματος. Το Αμερικανικό Κέντρο Ελέγχου Ασθενειών έχει πλέον ορίσει τον όρο EVALI για βλάβες των πνευμόνων που σχετίζονται με το άτμισμα.

Παθητικό κάπνισμα

Όταν μια μη καπνίστρια εισπνέει τον καπνό από το τσιγάρο άλλης, γίνεται ‘παθητική’ καπνίστρια, δηλαδή εισπνέει το ‘δευτερογενές κάπνισμα’ (SHS). Οι κίνδυνοι που συνδέονται με το SHS ήταν ο βασικός λόγος για τις απαγορεύσεις καπνίσματος σε εσωτερικούς χώρους στις περισσότερες χώρες από τα τέλη της δεκαετίας του 1990. Πλέον, το κάπνισμα απαγορεύεται σε εστιατόρια, καφετέριες και πολλούς δημόσιους χώρους.

Οι βλάβες του παθητικού καπνίσματος είναι οι ίδιες με του ενεργητικού, συμπεριλαμβανομένων των καρδιαγγειακών παθήσεων, του καρκίνου του πνεύμονα, των αναπνευστικών νοσημάτων. Ο κίνδυνος αυξάνει όσο πλησιάζεις στην πηγή. Παρόλο που η ενημέρωση γύρω από το SHS είναι πλέον ευρεία, το πραγματικό μέγεθος των κινδύνων παραμένει ασαφές.

Ένα είναι βέβαιο: και το ενεργητικό και το παθητικό κάπνισμα βλάπτουν σοβαρά την υγεία σου.

Κάπνισμα στην εγκυμοσύνη

Το κάπνισμα κατά την εγκυμοσύνη μπορεί να βλάψει και τη μητέρα και το παιδί. Μειώνει τις πιθανότητες σύλληψης και αυξάνει τον κίνδυνο υπογονιμότητας.

Επιπλοκές που προκαλούνται από το κάπνισμα στην εγκυμοσύνη περιλαμβάνουν:

• Υψηλότερη πιθανότητα αποβολής
  
• Υψηλότερη πιθανότητα εμβρυϊκού θανάτου
  
• Υψηλότερη πιθανότητα πρόωρου τοκετού ή/και γέννησης παιδιού με χαμηλό βάρος
  
• Υψηλότερος κίνδυνος για λαγόχειλο ή/και λυκόστομα
  
• Υψηλότερος κίνδυνος για αιφνίδιο βρεφικό θάνατο

Από καπνίστρια σε μη καπνίστρια

Οι καπνίστριες δεν αγνοούν τους κινδύνους του καπνίσματος, αλλά η γνώση δεν βοηθά απαραίτητα να το κόψουν. Δεν έχει σημασία πότε ξεκίνησες να καπνίζεις ή πόσο καιρό το κάνεις, το να το κόψεις είναι μια σημαντική προσπάθεια.

Το κάπνισμα δεν είναι μόνο εθισμός—είναι και ψυχολογική συνήθεια που απαιτεί θέληση για να σπάσει. Λόγω της επίδρασης της νικοτίνης στη ντοπαμίνη, το κάπνισμα μπορεί να λειτουργεί ως ανακούφιση από τη βαρεμάρα, το άγχος ή ακόμα και την κατάθλιψη. Να το κόψεις σημαίνει να βρεις άλλους τρόπους να διαχειριστείς αυτά τα συναισθήματα.

Το κάπνισμα γίνεται καθημερινό τελετουργικό. Ένα τσιγάρο μπορεί να σου φαίνεται βασικό κομμάτι του καφέ σου, ή κάτι που κάνεις μετά το σεξ. Αν στο άμεσο περιβάλλον σου υπάρχουν άλλες καπνίστριες, το κόψιμο θα σου φανεί ακόμα δυσκολότερο. Εκείνες ίσως το εκλάβουν ως μομφή για τη δική τους συνήθεια, και εσύ να πρέπει να βρεις εναλλακτικούς τρόπους για την κοινωνική επαφή.

Φτιάξε ένα πλάνο που να σε βολεύει. Κάποιες βρίσκουν βοήθεια από την «μέθοδο συνοδοιπόρου», άλλες προτιμούν εφαρμογές που στηρίζουν την προσπάθεια διακοπής και άλλες χρησιμοποιούν υποκατάστατα νικοτίνης όπως τσίχλες ή αυτοκόλλητα.

Δεν υπάρχει ένας σωστός τρόπος· όμως ακολούθησε αυτές τις συμβουλές στις πρώτες εβδομάδες:

• απομάκρυνε τον πειρασμό—πέτα ΟΛΑ τα τσιγάρα και τους αναπτήρες σου
  
• απέφυγε τα ερεθίσματα—κράτα αποστάσεις από πρόσωπα, μέρη και καταστάσεις που ξυπνούν τη συνήθεια
  
• άλλαξε σκηνικό—αν το κάπνισμα είναι συνδεδεμένο με κάποια δραστηριότητα, άλλαξε τόπο ή σειρά ώστε να μη σου λείπει
  
• απασχόλησε τα χέρια σου για να μην τα απλώσεις για τσιγάρο
  
• μάσησε τσίχλα ως υποκατάστατο στις λιγούρες για κάπνισμα
  

Τι άλλο μπορείς να κάνεις; Δοκίμασε τη σωματική άσκηση ως μέθοδο διαχείρισης του άγχους και πες τους δικούς σου για το πλάνο σου—θα σε βοηθήσουν να μείνεις συνεπής.

Όπως κάθε εθισμός, έτσι και αυτός συνοδεύεται από συμπτώματα στέρησης. Τα πιο συχνά είναι:

Ενδέχεται να αυξηθεί η όρεξή σου, να έχεις πονοκεφάλους, αϋπνία, τρέμουλο, χαμηλότερο καρδιακό ρυθμό, αυξημένο βήχα, κόπωση, δυσκοιλιότητα ή ανακατωσούρα στο στομάχι και κατάθλιψη.

Η ένταση των συμπτωμάτων ποικίλλει, αλλά είναι καλό να είσαι προετοιμασμένη. Να θυμάσαι ότι όσο άσχημα κι αν νιώθεις, τα συμπτώματα είναι προσωρινά και υποχωρούν μετά από λίγες εβδομάδες. Να είσαι καλή με τον εαυτό σου.

Υγεία ή συνήθεια;

Είμαστε κοινωνικά όντα. Μιμούμαστε όσες βρίσκονται γύρω μας. Αν ο κύκλος μας καπνίζει, αυξάνονται οι πιθανότητες να αρχίσουμε τη συνήθεια, ακόμα κι αν υπάρχουν σοβαροί κίνδυνοι. Παρότι έχει αλλάξει η κοινωνική εικόνα του καπνίσματος, είναι εξαιρετικά δύσκολο να σταματήσεις μια τόσο κοινωνική συνήθεια. Δημιούργησε συνήθειες και τελετουργικά που ευνοούν την υγεία και την ευεξία σου—μακροπρόθεσμα, αξίζει περισσότερο.

Μπορείς να παρακολουθείς την περίοδο σου με το WomanLog. Κατέβασε το WomanLog τώρα:

Κατεβάστε το από το App Store

Κατεβάστε το από το Google Play

Share this article: