Het is niet mijn menstruatie—waarom bloed ik?
Anticonceptie, soa’s, het begin van de menopauze—allerlei aandoeningen kunnen een vaginale bloeding veroorzaken, ongeacht het moment in je menstruatiecyclus. Een juiste diagnose wijst je naar de meest geschikte behandeling.
Meestal is vaginaal bloedverlies tussen de menstruaties door, oftewel intermenstrueel bloedverlies, niets om je zorgen over te maken. De meest voorkomende redenen zijn de menopauze en hormonale anticonceptie (vooral gedurende de eerste drie maanden). Maar dit zijn niet de enige oorzaken van intermenstrueel bloedverlies.
Als je vaak intermenstrueel bloedverlies ervaart, wordt dit als abnormaal beschouwd en is het raadzaam dit te laten onderzoeken.
Hormonale anticonceptie
Hormonale anticonceptiemiddelen gebruiken hormonen om zwangerschap te voorkomen. Hieronder vallen het spiraaltje (IUD), anticonceptiepleister, vaginale ring, de anticonceptiepil en het anticonceptie-implantaat.
Hormonale anticonceptie is een veelvoorkomende oorzaak van vaginaal bloedverlies tussen menstruaties. Meestal gebeurt dit alleen in de eerste drie maanden, terwijl je lichaam zich hierop aanpast. Is het bloedverlies echter zeer hevig of duurt het langer dan drie maanden, neem dan contact op met je arts. Overschakelen op een andere vorm van anticonceptie kan vaak het probleem verhelpen.
Bloedverlies tussen de menstruatie kan ook optreden als hormonale anticonceptie niet volgens de instructies wordt gebruikt. Bijvoorbeeld, een vergeten pil of een loszittende anticonceptiepleister kan soms spotting veroorzaken.
Onregelmatigheden rond de menopauze
De menopauze, oftewel het einde van de menstruatie, markeert het stoppen van de vruchtbaarheid van een vrouw. Dit is een natuurlijk proces dat optreedt wanneer de eierstokken ouder worden en minder voortplantingshormonen produceren. Het lichaam ondergaat allerlei veranderingen. Eén van de opvallendste veranderingen is het verlies van actieve eierstokfollikels (follikels zijn structuren in de eierstokken die eicellen aanmaken en afgeven, wat menstruatie en vruchtbaarheid stimuleert). Als de eierstokken niet meer actief zijn, blijft de menstruatie uit.
De fase waarin je hormonen beginnen te veranderen als voorbereiding op de menopauze heet de perimenopauze. Deze fase kan enkele maanden tot meerdere jaren duren. Gedurende deze periode ervaren veel vrouwen de volgende klachten:
- onregelmatige menstruaties
- uitblijven van menstruaties (je kunt cycli overslaan)
- hevigere of lichtere bloedingen dan je gewend bent
- opvliegers en nachtelijk zweten
- slapeloosheid
- vaginale droogheid
Wat gebeurt er precies?
Je eierstokken maken oestrogeen en progesteron aan—de twee belangrijkste hormonen die het voortplantingssysteem reguleren, waaronder de menstruatiecyclus en vruchtbaarheid. Daarnaast spelen twee andere hormonen een rol—LH (luteïniserend hormoon) en FSH (follikelstimulerend hormoon). Naarmate de eierstokken ouder worden en minder van deze hormonen gaan afgeven, regelen LH en FSH het oestrogeen, progesteron en testosteron niet meer zoals voorheen.
Eerst neemt de productie van progesteron af. Hierdoor verandert de menstruatiecyclus—bloedingen worden onregelmatig en kunnen heviger en langer duren. Hevig bloedverlies kan bloedarmoede veroorzaken—een tekort aan rode bloedcellen—wat kan leiden tot vermoeidheid en een zwak gevoel. IJzersupplementen kunnen hierbij helpen.
Daarna verandert ook het oestrogeenpatroon. De productie stijgt sterk en daalt vervolgens plotseling. Tijdens hypo-oestrogenisme (de sterke stijging van oestrogeen) kun je gevoelige borsten hebben en spanning voelen in de onderbuik, net als voor de menstruatie, meestal samen met prikkelbaarheid en emotionele gevoeligheid.
Deze hormonale schommelingen kunnen zorgen voor heftige menstruaties en zelfs bloedverlies tussen de menstruaties. Deze levensfase kan lastig zijn omdat het einde van de vruchtbare periode gepaard gaat met veel emoties én onzekerheid over de cyclus—er is geen duidelijkheid meer over wanneer je menstrueert.
Na verloop van tijd, als de oestrogeenproductie stopt, verdwijnen de menstruaties volledig. De menopauze is vastgesteld als je 12 maanden geen menstruatie hebt gehad—de overgangsfase van perimenopauze is dan compleet. Sommige klachten, zoals opvliegers, kunnen echter nog enkele jaren aanhouden.
Endometriose
Als een meisje in de puberteit komt en haar hormoonhuishouding stabiliseert, worden haar menstruaties regelmatiger. Menstruatie vindt plaats eenmaal per cyclus, met een gemiddelde cycluslengte van 28 dagen (hoewel dit per vrouw verschilt). Cycli die tussen de 21 tot 40 dagen duren worden als normaal beschouwd. Meestal wordt een menstruatie van 3 tot 6 dagen als normaal gezien, maar hierin kunnen ook variaties voorkomen.
Als je bloedverlies ervaart dat niet past binnen deze richtlijnen, neem contact op met je arts of gynaecologe. Dit kan wijzen op endometriose: een aandoening waarbij baarmoederslijmvlies (endometrium) buiten de baarmoeder groeit.
Endometriose zit meestal op de eierstokken, eileiders en het weefsel in het kleine bekken. In zeldzame gevallen verspreidt het weefsel zich verder dan de bekkenorganen. Net als het gewone baarmoederslijmvlies verdikt en bloedt ook het verschoven weefsel bij elke cyclus. Maar als het niet kan worden afgevoerd uit het lichaam, raakt het opgesloten en kan het klachten veroorzaken.
Deze aandoening kan ook de eierstokken aantasten. Hierbij ontstaan cysten, zogenaamde endometriomen. Het omliggende weefsel kan geïrriteerd raken, wat leidt tot littekens en verklevingen, of abnormale banden van vezelig weefsel die organen en structuren in het bekken aan elkaar laten kleven.
Symptomen zijn onder meer bloedverlies tussen menstruaties, pijn na seks, en hevig bloedverlies tijdens de menstruatie. Endometriose gaat niet altijd gepaard met duidelijke symptomen; daarom zijn regelmatige controles bij de gynaecologe waardevol om veranderingen en/of problemen op tijd te signaleren. Endometriose kan niet genezen worden, maar wel goed behandeld. Er zijn verschillende mogelijkheden—pijnstilling, hormonale behandelingen en zo nodig een operatie. Je arts of gynaecologe kan je begeleiden naar de beste behandeling.
Soa’s en intermenstruele bloedingen
Seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s) uiten zich bij vrouwen op verschillende manieren, vaak met weinig opvallende klachten. Soms zijn ze zo onopvallend dat ze gemakkelijk worden verward met normale processen in het lichaam. Een van de symptomen is spotting tussen de menstruaties.
Soa’s worden veroorzaakt door onbeschermd seksueel contact met iemand die een soa heeft. Risicofactoren zijn onder meer onveilig drugsgebruik en meerdere sekspartners.
Denk je dat je een soa hebt (of zelfs als je dat niet denkt), raadpleeg dan je arts of gynaecologe en laat je regelmatig testen in een erkend centrum. De meeste soa’s zijn na de diagnose goed te behandelen. Het is daarbij belangrijk dat beide partners de behandeling voltooien om nieuwe infecties te voorkomen. Heb je geen soa, dan biedt een betrouwbaar negatieve uitslag rust en duidelijkheid.
Bloedverlies en zwangerschap
Intermenstrueel bloedverlies kan soms te maken hebben met vroege zwangerschap, een buitenbaarmoederlijke zwangerschap, miskraam of een mola-zwangerschap.
Een op de vier zwangere vrouwen ervaart ongewone bloedingen uit de baarmoeder (metrorragie) in het eerste trimester van de zwangerschap. De oorzaken hiervan zijn uiteenlopend en kunnen verschillende gevolgen hebben, dus het is belangrijk om een goede diagnose te laten stellen.
Als een bevruchte eicel zich innestelt in het baarmoederslijmvlies (ongeveer 7–8 dagen na de bevruchting), is lichte bloeding niet ongewoon en heeft dit geen invloed op het verloop van je zwangerschap.
Een buitenbaarmoederlijke zwangerschap treedt op wanneer een eicel zich nestelt en ontwikkelt in één van de eileiders, in plaats van in de baarmoederholte. Dit veroorzaakt meestal donker bloedverlies gecombineerd met hevige pijn in de onderbuik, wat vaak vóór het verwachte moment van de menstruatie gebeurt en kan worden verward met een gewone menstruatie.
Een buitenbaarmoederlijke zwangerschap is zeer gevaarlijk voor de moeder, dus twijfel niet—bel meteen de ambulance! Wacht niet af; deze situatie lost zich niet vanzelf op en brengt het leven van de moeder in gevaar. Helaas loopt een buitenbaarmoederlijke zwangerschap nooit uit op een geboorte.
Een miskraam is het spontaan afbreken van de zwangerschap, waardoor het embryo wordt verloren vóór de 20e week. Ongeveer 15% van de zwangerschappen eindigt in een miskraam, vaak zonder dat de vrouw doorhad dat ze zwanger was. Dit gaat meestal gepaard met bloedverlies en pijn in de onderbuik. Miskramen kennen veel verschillende (en vaak niet te beïnvloeden) medische oorzaken. Kennis van risicofactoren kan helpen om miskramen te voorkomen of te begrijpen waarom het is gebeurd.
Donkerbruin tot felrood vaginaal bloedverlies in het eerste trimester kan ook veroorzaakt worden door een mola-zwangerschap, ook wel een hydatiforme mola genoemd. Dit is een zeldzame complicatie waarbij de trofoblastcellen—die normaal uitgroeien tot de placenta—abnormaal gaan groeien.
Er zijn twee soorten mola-zwangerschappen:
Complete mola-zwangerschap (compleet hydatiforme mola), waarbij het placentieweefsel gezwollen is en lijkt op met vocht gevulde blaasjes. In deze gevallen is er geen embryo aanwezig—alleen de placenta, die zich ontwikkelt tot meerdere blaasjes.
Partiële mola-zwangerschap (incomplete hydatiforme mola), waarbij naast abnormaal weefsel ook normaal placentair weefsel groeit. Hierbij kan er een embryo ontstaan, maar deze is nooit levensvatbaar en gaat meestal vroeg in de zwangerschap verloren.
In beide gevallen bevat de eicel niet het volledige genetische materiaal, waardoor de zwangerschap in een miskraam eindigt.
Na een abortus
Onregelmatige bloedingen kunnen ook het gevolg zijn van een abortus, medisch of chirurgisch.
Bloedverlies na een abortus is normaal. Het kan op een menstruatie lijken, maar is dit niet—de baarmoeder raakt het resterende zwangerschapsweefsel kwijt.
Een medicamenteuze abortus bestaat uit twee tabletten. De eerste wordt meestal in het ziekenhuis of de kliniek ingenomen onder toezicht van een gynaecologe; deze veroorzaakt het loslaten van het baarmoederslijmvlies, waardoor een zwangerschap zich niet meer kan ontwikkelen. Sommige vrouwen krijgen bloedingen na de eerste pil.
De tweede pil wordt meestal thuis ingenomen. Deze zorgt ervoor dat de baarmoeder haar inhoud afstoot. Het bloeden begint meestal tussen 30 minuten en 5 uur later. De bloeding wordt geleidelijk heviger en kan stolsels bevatten. Na een paar uur neemt het bloedverlies af en krijgt het het karakter van een normale menstruatie.
Veel vrouwen bloeden direct na een chirurgische abortus. Bij anderen begint het na 3–5 dagen. Over het algemeen is het bloedverlies lichter dan bij een gewone menstruatie. De bloeding kan vanzelf stoppen of pas overgaan bij de volgende menstruatie. Het bloedverlies wordt in de meeste gevallen steeds minder.
Het is gebruikelijk tot twee weken na een abortus te blijven bloeden. Heb je hier vragen over, neem dan contact op met je arts of gynaecologe.
Baarmoederhalskanker
Hoewel lichte spotting normaal is en veel voorkomt, mag je het niet negeren: intermenstrueel bloedverlies kan namelijk ook een teken zijn van baarmoederhalskanker. Dit komt weinig voor bij jonge vrouwen, maar juist vaker bij vrouwen van middelbare leeftijd (35 jaar en ouder).
Als de kanker verder gevorderd is, kunnen er andere alarmsignalen bijkomen, zoals:
- hevigere en/of langere menstruaties
- bloedverlies na gemeenschap
- bloedingen na de menopauze
- bloeding na een inwendig onderzoek
- bloedverlies dat leidt tot bloedarmoede, duizeligheid en vermoeidheid
Hoe eerder (pre)kankercellen worden gevonden en behandeld, hoe groter de kans op genezing of het voorkomen van kanker.
Overige oorzaken
Poliepen, vleesbomen (fibromen) en andere goedaardige tumoren van de baarmoeder kunnen ook extra-menstrueel bloedverlies geven, net als veel afvallen of snelle gewichtstoename, vallen, verwondingen en zelfs intense en ruige seks.
Veranderingen in de menstruatie kunnen ook veroorzaakt worden door bepaalde chronische ziekten, zoals diabetes of zelfs heftige stress. Bij adolescenten is hun cyclus soms nog niet gestabiliseerd, dus bloedingen in de puberteit kunnen onregelmatig en grillig zijn.
Het is belangrijk dat je je eigen lichaam leert kennen, en weet wat voor jou normaal is qua cyclus. Gebruik onze app om je cyclus bij te houden—met WomanLog kun je veranderingen en klachten makkelijk opmerken. Als de klachten niet overgaan, heb je nuttige informatie om met je arts of gynaecologe te delen, zodat zij je optimaal kunnen helpen.
Je kunt je menstruatie bijhouden met WomanLog. Download WomanLog nu:
