Premenstrueel syndroom (PMS)
Hoofdpijn. Pijnlijke borsten. Stemmingswisselingen. Prikkelbaarheid. Buikkrampen. Vermoeidheid. Slaapproblemen. Opgeblazen gevoel. Eetbuien. Acne. PMS is niet vriendelijk.
PMS, of het premenstrueel syndroom, is een verzameling van lichamelijke en emotionele symptomen waar veel vrouwen last van hebben in de dagen vóór hun menstruatie. Deze symptomen verschijnen meestal in de 5 dagen vóór de menstruatie en kunnen tot een week aanhouden. De samenstelling en intensiteit van de symptomen verschillen per persoon.
Heb ik PMS?
De klinische verschijnselen van het premenstrueel syndroom variëren en er is geen bekende oorzaak, wat zowel artsen als lijdende vrouwen frustreert. Door het grillige verloop van de klachten is een duidelijke diagnose niet altijd eenvoudig te stellen, zeker omdat de beschrijvingen soms vaag zijn.
Net als bij andere lichamelijke processen die samenhangen met de maandelijkse cyclus, is het bijhouden van symptomen, veranderingen en patronen nuttig om de frequentie, timing en ernst van de PMS-klachten te beoordelen. Soms merken vrouwen tot hun verbazing dat hun klachten niet goed sporen met hun hormonale cyclus.
Let op! Bepaalde ervaringen die kenmerkend zijn voor het premenstrueel syndroom kunnen ook voorkomen bij andere aandoeningen en processen. Als uw klachten ernstig zijn, raadpleeg dan uw arts.
Uw arts kan bijvoorbeeld een schildklieronderzoek adviseren. Schildklieraandoeningen komen vaak voor bij vrouwen in de vruchtbare leeftijd, en symptomen als gewichtstoename, depressie en vermoeidheid kunnen wijzen op schildklierproblemen.
Symptomen van PMS zijn ruwweg onder te verdelen in drie categorieën:
- Lichamelijk—overgevoeligheid, hoofdpijn, pijnlijke en gezwollen borsten, gewrichtspijn.
- Psychisch/emotioneel—stemmingswisselingen, tekenen van depressie, prikkelbaarheid, vermoeidheid, slaapproblemen.
- Spijsvertering—opgezwollen buik, misselijkheid, diarree of obstipatie, overgeven, eetstoornissen.
PMS of PMDD?
Premenstruele dysfore stoornis (PMDD) is een ernstige vorm van PMS. De symptomen van PMDD lijken op die van PMS, maar zijn zo heftig dat ze werk, sociale activiteiten en relaties verstoren. PMDD duurt ook langer dan PMS—tot wel twee weken.
Symptomen van PMDD omvatten die van PMS maar ook extra klachten, zoals woede-uitbarstingen, minder interesse in dingen die normaal leuk zijn, en gevoelens van hopeloosheid. Veel vrouwen met PMDD hebben medicatie nodig, maar andere aandoeningen die de klachten kunnen verklaren moeten altijd uitgesloten worden vóór de diagnose, zoals emotionele stoornissen (bijv. depressie of paniekstoornis), en lichamelijke aandoeningen zoals menopauze, endometriose, vleesbomen of hormonale problemen.
Waardoor ontstaat PMS?
Er zijn geen specifieke mechanismen gevonden die verantwoordelijk zijn voor PMS, al vermoeden specialisten dat het een chemisch/neurobiologisch probleem is door cyclische veranderingen in de eierstokhormonen oestrogeen en progesteron.
Door het beïnvloeden van de werking van bepaalde hersenstofjes, neurotransmitters (zoals dopamine en serotonine), veroorzaken deze hormonen stemmingswisselingen. Onderzoek laat zien dat vrouwen met stemmingsstoornissen, depressie en postnatale depressie meer risico lopen op PMS.
In combinatie met lage magnesium- en calciumspiegels kunnen effecten op neurotransmitters de eetlust verhogen en de drang naar bepaalde voedingsmiddelen veroorzaken, vaak zuivelproducten en zoetigheden.
Schommelingen in oestrogeen en progestageen kunnen ook andere hormonen beïnvloeden, zoals aldosteron, dat het zout- en watergehalte reguleert. Teveel aldosteron kan zorgen voor vocht vasthouden en een opgeblazen buik (ook wel meteorisme genoemd), gevoelige borsten (mastalgie) en gewichtstoename. Door swings in onze hormonen kunnen bovendien depressie, terugtrekking, slapeloosheid, vergeetachtigheid en verwarring voorkomen.
Onderzoek toont aan dat vrouwen met PMDD een andere genetische aanleg hebben waardoor een 'ontregeld cellulair antwoord' op oestrogeen en progesteron ontstaat. Er loopt nog steeds onderzoek en er is hoop op betere behandelmethoden voor zowel PMS als PMDD.
Hoe wordt PMS behandeld?
Ook al zijn er overtuigende bewijzen voor échte, lichamelijke klachten, toch twijfelen veel artsen over de juiste behandeling van PMS en heerst er verdeeldheid over de verschillende therapieën. De behandeling is gericht op het verminderen van klachten. Het begint met een uitgebreide evaluatie van de klachten van PMS en de invloed daarvan op het dagelijks functioneren én andersom.
PMS-educatie en het bijhouden van klachten
Een goed geïnformeerde vrouw kan veel beter met haar PMS symptomen omgaan dan een vrouw die haar klachten niet herkent. Een ‘PMS-dagboek’ geeft een duidelijker beeld van hoe je lichaam reageert onder verschillende omstandigheden, bijvoorbeeld wat je ervaart in de verschillende fasen van je cyclus.
Stressvermindering werkt ook effectief, zeker bij vrouwen met een druk leven. Het is belangrijk om soms afstand te nemen van je verantwoordelijkheden, en tijd vrij te maken voor pure ontspanning. Door elke maand consequent een paar dagen aan jezelf te besteden, kun je merken dat je klachten afnemen.
Voor sommigen is het moeilijk om uit stressvolle patronen te breken zonder hulp van buitenaf. Bij ernstige angst, prikkelbaarheid of depressie, kan het raadzaam zijn om psychologische begeleiding te zoeken.
Medicatie
Pijnstillers die je zonder recept haalt, zoals ibuprofen of aspirine, kunnen helpen tegen buikkrampen, pijnklachten en gevoelige borsten. Medicatie kan soms voorgeschreven worden bij ernstige depressieve klachten of angst. Anticonceptiepillen en andere hormonale anticonceptiva kunnen ook helpen om hormonale schommelingen te reguleren.
Let op! Gebruik geen pijnstillers zonder recept als je last hebt van maagzweren of nieraandoeningen. Je loopt het risico dat je klachten erger worden.
Een gezond voedingspatroon is belangrijk voor je algehele gezondheid, evenals voor een gezonde hormoonproductie. Gezonde en gebalanceerde voeding, minder zout, suiker, cafeïne en alcohol en voldoende water kunnen klachten van PMS verminderen.
Verschillende supplementen worden vaak ingezet, zoals calcium, magnesium en omega-6. Onderzoek laat zien dat niet alle supplementen het beoogde effect hebben: overleg altijd met je arts over de veiligheid en werkzaamheid als je supplementen wilt proberen. Vitamine E en B6 worden meestal afgeraden vanwege het risico op bijwerkingen.
Beweging kan helpen, vooral om buikkrampen en een opgeblazen gevoel te verminderen. Lichte lichaamsbeweging, zoals joggen, zorgt voor de aanmaak van endorfine en kan gevoelige borsten, vocht vasthouden en somberheid doen afnemen. Ontspannende behandelingen, zoals een rustgevende massage, kunnen ook bijdragen aan het verminderen van spanning en somberheid.
Je kunt je menstruatie bijhouden met WomanLog. Download WomanLog nu:
