De effecten van stress op vrouwelijke seksuele en reproductieve gezondheid
Stress en angst kunnen je lichamelijke en mentale gezondheid beïnvloeden. Vaak treden de eerste symptomen op in het voortplantingssysteem. Langdurige of chronische stress kan het lichaam en de hormoonproductie in de war brengen, wat kan leiden tot onregelmatige menstruatie, moeite met zwanger worden en zelfs een verminderd libido.
Stress maakt van nature deel uit van ons leven. Positieve stress helpt ons om uitdagingen en gevaren het hoofd te bieden. Het lichaam produceert een golf adrenaline, waardoor je hartslag stijgt, je bloeddruk omhoog gaat en je energiereserves worden aangevuld. Chronische stress kan echter verlammend werken en heeft vaak een negatieve invloed op het vrouwelijk lichaam, vooral als het gaat om seksualiteit en voortplantingsgezondheid. Een gezonde levensstijl en goed stressmanagement zijn belangrijk voor het optimaal functioneren van al onze lichaamssystemen.
De effecten van chronische stress op het lichaam
Stress is de natuurlijke reactie van het lichaam op gevaarlijke of uitdagende situaties. Stress helpt ons problemen te herkennen en onszelf te beschermen. Vroeger stelde het vecht-of-vluchtinstinct mensen in staat om te overleven. Tegenwoordig ervaren we stress en angst, ook al worden de meesten van ons niet geconfronteerd met levensbedreigende situaties. Druk bouwt zich op op het werk, in sociale situaties en in ons gezinsleven. Als we stress niet regelmatig kunnen ontladen, kan het een chronische aandoening worden.
Wanneer we stress ervaren, maakt onze hersenen een hormoon aan dat cortisol heet. Cortisol is verantwoordelijk voor zweethanden, een bonzend hart en kortademigheid. Chronische stress houdt de cortisolspiegel langdurig hoog, en het lichaam blijft in een constante staat van fysiologische opwinding. Dit leidt tot allerlei vervelende symptomen, waaronder prikkelbaarheid, hoofdpijn, brandend maagzuur, slapeloosheid en vermoeidheid.
Als chronische stress niet wordt gecontroleerd, kan dit problemen veroorzaken zoals:
- hoge bloeddruk en bloedsuikerspiegels
- darmproblemen
- verhoogd risico op depressie
- hartaanvallen
- toegenomen ontstekingen
- verminderde vruchtbaarheid
Stress en de menstruatiecyclus
Stresshormonen kunnen de reproductieve hormonen verstoren die het vrouwelijk lichaam aanmaakt tijdens de menstruatiecyclus. Hormonale disbalans kan je cyclus op verschillende manieren in de war sturen: deze kan langer, korter, onregelmatig of zelfs uitblijven, wat nog meer stress veroorzaakt.
Stress kan ook de symptomen van PMS verergeren. Je kunt sterkere buikkrampen ervaren en hevigere stemmingswisselingen. Cortisol heeft invloed op je eetlust. Stress samen met PMS zorgt ervoor dat je hongeriger bent en meer trek krijgt in zoet en vet.
De COVID-19-pandemie heeft invloed op ons allemaal. De verspreiding van dit nieuwe en mogelijk gevaarlijke virus is een stressvolle gebeurtenis. Veel vrouwen meldden veranderingen in hun menstruatiecyclus tijdens de pandemie.
Zwangerschap, borstvoeding en stress
Tijdens de zwangerschap ondergaat het vrouwelijk lichaam veel veranderingen, zowel lichamelijk als mentaal. Dat veroorzaakt al wat stress, wat nog wordt versterkt door dagelijkse bezigheden en de voorbereiding op de komst van een kindje. Het lichaam is ingesteld op acute, kortdurende stress, die waarschijnlijk weinig impact heeft op de zwangerschap. Chronische stress daarentegen kan vroeggeboorte uitlokken en in ernstige gevallen de ontwikkeling van de baby negatief beïnvloeden.
Vruchtwater omringt en beschermt de baby tijdens de zwangerschap. Aanhoudend hoge cortisolwaarden in het vruchtwater kunnen leiden tot vroeggeboorte of aangeboren afwijkingen. Uit onderzoek aan de Universiteit van Zürich blijkt dat wanneer een moeder tijdens de zwangerschap chronische stress ervaart, haar kind later meer kans heeft op ADHD en hart- en vaatziekten.
Stress wordt ook in verband gebracht met veranderingen in de samenstelling van moedermelk en een verminderde melkproductie. Uit onderzoek blijkt bovendien dat borstvoeding gevende baby’s hogere cortisolspiegels in het bloed kunnen hebben dan baby's die met flesvoeding gevoed worden. Dit toont aan dat cortisol via moedermelk kan worden doorgegeven. Chronisch verhoogde cortisolwaarden in baby’s zorgen er mogelijk voor dat zij levenslang sterker op stress reageren, zoals hogere bloeddruk en een snellere hartslag.
Stress en seksualiteit
Het is makkelijk dat verantwoordelijkheden op het werk of thuis de overhand nemen. Als het moeilijk is, is seks vaak het eerste dat verdwijnt. En dat komt niet alleen door stressgerelateerde vermoeidheid — een verminderd libido is een bijwerking van hoge cortisolspiegels. Vrouwen die veel stress ervaren lopen ook een groter risico op depressie. Medicatie tegen depressie kan ook het libido verlagen.
Zoals hierboven beschreven, brengt stress je hormonen uit balans. Angst vreet energie, waardoor het minder waarschijnlijk is dat je zin hebt in seks. Spanning maakt ontspannen lastig, en stress kan bij vrouwen zorgen voor 'droge periodes'—problemen met natuurlijke lubricatie—en zo is seks ook minder prettig.
Net als met veel zaken rondom seks is het probleem zelden simpel, en is de oplossing dat ook niet. Maar minder verantwoordelijkheden op je nemen en zorgen voor voldoende slaap zijn alvast een goed begin.
Omgaan met stress
Stress hoeft je leven niet te beheersen. Er zijn eenvoudige dingen die je kunt doen om jezelf beter te voelen. Gezondheid, inclusief seksuele gezondheid, betekent niet alleen niet ziek zijn, het is ook je goed voelen. Hieronder staan enkele methoden die je kunnen helpen om met stressvolle situaties om te gaan.
Beperk prikkels
Zoek een rustige plek op en denk na: wat bezorgt jou stress en waarom? Waarvan gaat je hart sneller kloppen of krijg je buikpijn? Spreken in het openbaar? Sociale gebeurtenissen? Slecht nieuws over de economie? Besef dat je niet alles in de wereld kunt beïnvloeden, maar zelf wel stappen kunt ondernemen voor je welzijn. Door sommige stressveroorzakers uit je leven te verwijderen, boek je direct winst.
Als slecht nieuws je stress bezorgt, blokkeer dan nieuwssites of spreek met jezelf af op vaste momenten alle apparaten uit te zetten. Er zijn genoeg activiteiten ter vervanging van het checken van nieuws of Facebook. Je denkt er vast nu al aan.
Als sociale situaties je triggeren — neem afstand, vertraag. Vrouwen met sociale angst voelen zich vaak bekeken en beoordeeld, maar de meeste mensen zijn met zichzelf bezig. Schrijven in een dagboek kan helpen situaties te herkennen die je stress bezorgen. Heb je je triggers gevonden, dan kun je kiezen ze te vermijden of op zoek te gaan naar proactieve manieren om ermee om te gaan.
Stel een gezond voedingspatroon samen
Cortisol stimuleert je eetlust, vandaar de behoefte aan comfortfood. Na een lange werkdag heb je meestal geen trek in sla. Vrouwen onder druk kampen vaak met gewichtstoename en een slechtere gezondheid in het algemeen. Stress kan ervoor zorgen dat je naar alcohol, sigaretten of drugs grijpt. Onthoud dat zowel oppeppende als verdovende middelen je op het moment zelf opfleuren, maar uiteindelijk je vermogen om met stress om te gaan verminderen.
Een gezond en voedzaam dieet verbetert je vermogen om met de uitdagingen van het leven om te gaan. Voedingsmiddelen die helpen stress te verminderen zijn onder meer avocado’s, vette vis, noten, citrusvruchten en pure chocolade. Avocado’s en vette vis zoals zalm bevatten omega 3-vetzuren, die je humeur verbeteren en hormonen in balans houden. Citrusvruchten zijn rijk aan vitamine C, wat het immuunsysteem ondersteunt.
Beweeg je lichaam
Lichamelijke activiteit helpt niet alleen je hoofd leeg te maken, maar werkt ook positief op je zenuwstelsel, versterkt spieren en vergroot je energieniveau. Tijdens beweging komen de 'gelukshormonen' serotonine en dopamine vrij.
Chronisch hoge cortisolspiegels belasten je mentale gezondheid en verhogen het risico op depressies of angststoornissen. Door activiteiten te ondernemen die de productie van serotonine en dopamine stimuleren, verlaag je de hoeveelheid cortisol en voel je je direct beter.
Vraag om hulp als het nodig is
Lichamelijke gezondheid is maar één kant van zelfzorg. Als stress je leven overneemt en de eenvoudigste taken steeds moeilijker worden, is het tijd om hulp te vragen. Vrienden en familie kunnen steun bieden, maar het is geen schande om een professional om hulp te vragen. Daar zijn ze immers voor.
Onze reacties op bepaalde prikkels vinden vaak hun oorsprong in oude trauma’s. Door die dieperliggende problemen aan te pakken, kun je stress loslaten en gezonde gewoontes opbouwen. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan en het kost tijd, maar het is die moeite waard.
Geniet van een ontspannende massage
Zijn je nek en schouders stijf van uren werk achter de computer of heb je pijnlijke spieren van lichamelijk werk, gun jezelf dan een paar uurtjes in de spa of laat je masseren door je partner. Het verlicht stress én brengt jullie dichter bij elkaar. Zelfs een eenvoudige rugmassage helpt aantoonbaar om spanning los te laten en je cortisol te verlagen.
Houd een vast slaapritme aan
Stress veroorzaakt vaak slapeloosheid en andere slaapproblemen. Toch is slaap essentieel om stress de baas te blijven. Doe jezelf een plezier en werk aan een slaaproutine, zodat je lichaam weet wanneer het mag ontspannen en herstellen.
Probeer mindfulnesstechnieken
Mindfulness-oefeningen zoals meditatie, bewust ademen en yoga zijn waardevol bij stressmanagement en emotionele stabiliteit. Al een simpele ademhalingsoefening van vijf minuten kan helpen.
Mindfulnesstechnieken zorgen er ook voor dat je tijdens seks meer ontspant, waardoor je intenser kunt genieten. Tantrische yoga biedt speciale oefeningen voor meer seksueel plezier.
Er gebeurt veel meer in de wereld dan een mens kan bevatten. Het is belangrijk onderscheid te maken tussen wat je wel en niet kunt beïnvloeden. We moeten eerst goed voor onszelf zorgen, voordat we voor anderen kunnen zorgen — en elkaar steunen in moeilijke tijden.
De seksuele en reproductieve gezondheid van vrouwen is niet alleen belangrijk voor haarzelf, maar ook voor de gezondheid van kinderen en gezinnen. Geef aandacht aan bronnen waar je kracht en vreugde uit haalt, en zo doe je ook de wereld een plezier.
Je kunt je menstruatie bijhouden met WomanLog. Download WomanLog nu:
