De gevaren van wraakporno
In de afgelopen jaren is het aantal gevallen waarbij expliciete, niet-consensuele content online wordt gepubliceerd, alarmerend gestegen. Nu meer mensen het internet gebruiken voor hun werk, sociale leven en daten, neemt het risico op cybercriminaliteit toe. Wraakporno is een cybermisdaad die vooral plaatsvindt op sociale netwerken of soortgelijke platforms.
Helaas hebben veel mensen geleden onder de gevolgen van wraakporno, die verschillende bedreigingen voor het slachtoffer met zich meebrengt, van psychische schade tot emotionele kwetsbaarheid en zelfs fysiek geweld. En hoewel het internet een uitgestrekte en losjes gecontroleerde ruimte is, zijn er verschillende dingen die je kunt doen om jezelf te beschermen.
Wat is wraakporno?
Wraakporno is het verspreiden van seksueel expliciete foto’s of video’s van een persoon zonder haar toestemming. De term beschrijft specifiek het scenario waarin seksuele beelden online worden gezet om een ex-partner te belagen en te vernederen, maar wordt ook ten onrechte gebruikt voor elke soort niet-consensuele pornografie—expliciete content die door hacking of dwang is verkregen en wordt gebruikt om schade toe te brengen aan de betreffende persoon of simpelweg wordt verspreid om winst te maken. Pornografie is eigenlijk een verkeerde term, omdat slachtoffers deze beelden niet vrijwillig van zichzelf posten, noch als sekswerker actief zijn.
Lees meer over het herstellen van intimiteit na misbruik.
Het is geen verrassing dat cybercriminaliteit toeneemt, omdat veel mensen tijdens lockdowns online verdergingen met hun sociale contacten. Dating-apps zagen meer activiteit tijdens de pandemie; seks en romantiek online zoeken creëert kansen voor cybercriminaliteit zoals wraakporno.
Hoewel iedereen slachtoffer kan worden van wraakporno, komt het probleem veel vaker voor bij tieners en twintigers. Jongeren zijn makkelijker te misleiden en worden vaker slachtoffer van seksuele intimidatie. Vrouwen zijn daarnaast kwetsbaarder dan mannen.
Het probleem
Het publiceren van expliciete en niet-consensuele beelden is beschadigend en giftig tot in de kern en kan leiden tot langdurige gevolgen voor het slachtoffer. Helaas zijn cybermisdrijven moeilijk op te lossen. Seksueel misbruik wordt nog vaak gebagatelliseerd en wraakporno kent nog andere schadelijke effecten.
Het tast het moreel van het slachtoffer aan
Zolang onze maatschappij vrouwen schaamt voor hun seksualiteit en slachtoffers beschuldigt in plaats van de daders, ondervinden zij veel extra gevolgen en raken vaak opnieuw getraumatiseerd, zelfs als hun zaak via het strafrecht wordt behandeld. Expliciete niet-consensuele content wordt vaak gedeeld om het slachtoffer te schaden en te beschamen. Foto’s of video’s die privé gedeeld zijn en dan online uitlekken, tasten het moreel, het zelfbeeld en de eigenwaarde van het slachtoffer aan en kunnen leiden tot zelfbeschadiging, zowel mentaal als fysiek.
Invloed op sociaal en professioneel leven
Er zijn ontelbare gevallen bekend waarbij expliciete beelden van beroemdheden, politici, sporters en andere bekende mensen, meestal vrouwen, zonder hun toestemming worden gepubliceerd. Deze slachtoffers worden op het moment van publicatie vernederd, maar kunnen ook jarenlang nadelige gevolgen ervaren. Ze kunnen hun baan, vrienden, familie en reputatie verliezen, simpelweg vanwege een foto.
Steeds meer mensen komen tegenwoordig op voor slachtoffers en pleiten tegen de daders, maar onze maatschappij geeft nog te vaak vrouwen de schuld van dit soort incidenten. Overlevenden van misbruik voelen zich te vaak verantwoordelijk voor wat hen is aangedaan en isoleren zichzelf. Velen ontwikkelen depressie, angststoornissen, sociale fobieën of andere psychische klachten die hun leven verder schaden.
Andere misdaden
Cybermisdrijven kunnen net zo schadelijk zijn als fysieke misdrijven en leiden vaak tot negatieve langetermijngevolgen. Daders die expliciete niet-consensuele beelden verspreiden, pesten hun slachtoffers vaak, stalken, manipuleren of chanteren hen en kunnen zelfs fysiek geweld gebruiken. Daarom is het essentieel om aandacht te geven aan de ervaringen van slachtoffers en snel te handelen om de schade zoveel mogelijk te beperken.
Gebrek aan juridische bescherming
Hoewel veel landen inmiddels strengere wetten tegen cybermisdrijven, waaronder wraakporno, invoeren, blijft het lastig om daders op te sporen en genoeg bewijs te verzamelen voor juridische stappen. Veel slachtoffers krijgen nog steeds te maken met tegenwerking en veroordeling, waardoor ze hun verhaal niet durven te delen. Zelfs wanneer ze hulp zoeken en hun dader aangeven, worden ze door de politie soms niet serieus genomen of krijgen ze de schuld van het gedrag van de ander.
Wraakporno verwoest levens en schaadt slachtoffers op vele manieren, maar iedereen die sociale media gebruikt, kan bewustwording vergroten en zichzelf beschermen.
Hoe pak je het probleem van wraakporno aan?
Bewustwording vergroten
Schaamte en victim blaming geven daders macht over hun slachtoffers. Als we stoppen met mensen de schuld geven van wat hun wordt aangedaan, en stoppen met het beschamen van mensen om hun lijf en seksualiteit, dan verliest deze misdaad haar kracht. Wraakporno is zonder twijfel schadelijk, maar sociale erkenning dat de slachtoffers niet schuldig zijn en de dader de schuldige is, kan een groot verschil maken.
Bewustwording vergroten en het delen van deze verhalen kan ook anderen aansporen om naar voren te stappen en de stilte te doorbreken. Misbruik kan erg eenzaam maken, waardoor het slachtoffer zichzelf schade aan kan doen of mentaal of fysiek ziek kan worden. Communicatie en openheid zijn de weg naar herstel.
Meld misbruik bij de politie
Het kan moeilijk zijn om naar voren te komen als iemand misbruik maakt van je kwetsbaarheid, en alleen kun je maar zoveel doen. Te veel politieagenten weten nog altijd niet wat de beste aanpak is bij deze problematiek, en daarom is het belangrijk om misdrijven te melden en bewustwording te vergroten. Daders rekenen erop dat slachtoffers zich te beschaamd voelen om misbruik te melden, dus laten zien dat je je niet schaamt kan de dader afschrikken en haar macht beperken.
Vraag om hulp
Je bent niet alleen, ook al voelt het soms wel zo, veel mensen begrijpen het en kunnen je helpen. Vraag je vrienden, familie of een vertrouwenspersoon om hulp. Je kunt ook organisaties opzoeken die zich inzetten tegen seksueel geweld online. Zij helpen je bij het melden van het misdrijf en bieden steun tijdens deze moeilijke periode. Daders willen je isoleren en kwetsbaar maken, maar met hulp van anderen kun je terugvechten.
Onderhandel niet met de dader
Daders kunnen je privéfoto’s gebruiken voor chantage. Ze kunnen proberen je te manipuleren door te dreigen je beschamende foto’s te publiceren, als je niet doet wat zij eisen. Maar bedenk: het is de dader die hier de wet overtreedt. Bewaar alle berichten of e-mails, neem telefoongesprekken op, en geef deze bewijzen aan de politie of iemand anders die je kan helpen. De dreigingen zijn beangstigend, maar besef dat de meeste daders dit doen omdat ze denken dat de wet hen toch niet zal raken. Dit kan in jouw voordeel werken.
Wat kun je doen om te voorkomen dat je slachtoffer wordt van cybercriminaliteit?
Je hebt geen invloed op de keuzes van andere mensen, maar je kunt wel stappen nemen om te voorkomen dat je zelf slachtoffer wordt.
Beveilig je apparaten
Je kunt slachtoffer worden van wraakporno, zelfs zonder ooit expliciete content met anderen te delen. Malware, virussen en andere digitale gevaren kunnen je apparaten blootstellen of laten hacken.
Sommige experts adviseren ook je IP-adres te verbergen of een VPN te gebruiken, vooral op onbetrouwbare websites. Je kunt ook je camera afplakken als je die niet gebruikt, om je privacy te beschermen tegen potentiële schendingen.
Verstuur geen expliciete foto’s en video’s
De beste manier om te voorkomen dat je foto’s uitlekken, is om ze niet te delen. Wees zeker dat je de ontvanger vertrouwt voordat je privécontent deelt.
Ook na jarenlang samenwonen tonen sommige mensen hun ware aard en publiceren ze zonder toestemming seksueel getinte content van hun partner. Het is niet altijd duidelijk wie je kunt vertrouwen. De veiligste optie is om geen privécontent te delen.
Mocht je toch om welke reden dan ook intieme foto's delen, weet dan dat je altijd de ontvanger mag verzoeken de foto’s te verwijderen, het liefst waar jij bij bent. Je hebt het recht om daar zelf op te staan.
De online wereld kan gevaarlijk zijn, en haar impact op ons leven mag niet worden onderschat. Als je privacy is geschonden, zijn er juridische stappen die je kunt ondernemen en kun je terecht bij steungroepen die je door het proces heen helpen. Laten we slim zijn en laten we elkaar steunen.
Je kunt je menstruatie bijhouden met WomanLog. Download WomanLog nu:
