Hormonale en Niet-Hormonale Spiraaltjes: Vergelijking van Voordelen, Mogelijke Bijwerkingen en Kosten
Wat zijn de verschillen tussen hormonale en niet-hormonale spiraaltjes? Welke voordelen en bijwerkingen heeft elke anticonceptie-optie? En hoe zit het met de kosten? In dit artikel leer je meer over de verschillende soorten spiraaltjes, zodat je kunt bepalen welke optie het beste bij jou past.
Als je ooit anticonceptie hebt overwogen, voor geboortebeperking of medische redenen, ben je waarschijnlijk twee opties tegengekomen: hormonale en niet-hormonale anticonceptie. Er zijn veel hormonale anticonceptie-opties, van combinatiepillen tot vaginale ringen en hormonale spiraaltjes. Niet-hormonale opties zijn schaarser. Als je niet wilt dat anticonceptie je hormonen beïnvloedt, kun je eigenlijk alleen kiezen tussen barrièremethoden en koperspiraaltjes. In dit artikel vergelijken we hormonale en niet-hormonale spiraaltjes.
Je leert meer over:
- Hoe hormonale en niet-hormonale spiraaltjes werken
- Wat hun effectiviteit is
- Hoelang elk spiraaltje meegaat
- Wat ze kosten en hoe de plaatsingsprocedure verloopt
Wat zijn spiraaltjes?
Zowel hormonale als niet-hormonale spiraaltjes (IUDs) zijn kleine, T-vormige anticonceptiemiddelen die door een zorgverlener in de baarmoeder worden geplaatst. Hun vorm is ontworpen om in de baarmoeder te passen en hormonen of koperionen af te geven om zwangerschap te voorkomen.
Er zijn twee soorten spiraaltjes:
- Koperspiraaltje
- Hormonale spiraaltje
Beide opties zijn zeer effectief in het voorkomen van zwangerschap en behoren tot de meest betrouwbare anticonceptiemethoden.
Spiraaltjes zijn de derde populairste anticonceptie-optie bij zowel getrouwde als ongetrouwde vrouwen. Alleen vrouwelijke sterilisatie en condooms worden vaker gekozen.
Hormonale spiraaltje
Hormonale spiraaltjes werken met een hormoon genaamd levonorgestrel (een vorm van progestageen) dat het natuurlijke vrouwelijke geslachtshormoon progesteron nabootst. Het spiraaltje geeft heel kleine hoeveelheden van dit hormoon af in de baarmoeder. Dit verdikt het baarmoederslijm, waardoor het voor zaadcellen moeilijk wordt om door de baarmoederhals te reizen en een eicel te bereiken. Ook wordt het baarmoederslijmvlies dunner, wat menstruatie kan verminderen en de kans op innesteling kleiner maakt.
Hoewel het een hormonale anticonceptie is, geven hormonale spiraaltjes lokaal hormonen af, in tegenstelling tot andere anticonceptie, zoals combinatiepillen, pleisters of injecties.
Enkele van de meest populaire merken hormonale spiraaltjes zijn:
- Mirena: Dit is wereldwijd het meest gebruikte spiraaltje. Het bevat 52 mg levonorgestrel en beschermt tot 7 jaar. Door het hoge hormoongehalte wordt Mirena ook vaak ingezet bij hevige menstruatie naast de anticonceptieve werking.
- Kyleena: Een andere populaire optie. Kyleena bevat minder levonorgestrel, namelijk 19,5 mg. Dit spiraaltje werkt tot 5 jaar en is populair onder vrouwen die nog geen kinderen hebben, maar later misschien wel willen.
- Skyla/Jaydess: Bevat een van de laagste hoeveelheden levonorgestrel, slechts 13,5 mg. Skyla werkt tot 3 jaar en wordt aanbevolen bij jongere mensen of bij een kleinere baarmoeder.
Hoe effectief zijn hormonale spiraaltjes?
Spiraaltjes zijn een van de meest effectieve anticonceptiemethoden, met een betrouwbaarheid van meer dan 99%. Dit komt omdat er weinig kans is op gebruikersfouten. Je kunt het niet vergeten in te nemen en hoeft het niet zelf in te brengen, dus het blijft op zijn plek tot je een verwijderingsafspraak maakt.
Hoelang kun je een hormonaal spiraaltje gebruiken?
De meeste hormonale spiraaltjes werken 3 tot 8 jaar, afhankelijk van het merk. Maak bij het plaatsen duidelijke afspraken met je arts en noteer de afloopdatum in je agenda als je niet van plan bent zwanger te worden.
Wat zijn de voordelen van een hormonaal spiraaltje?
Hormonale spiraaltjes behoren tot de veiligste anticonceptiemethoden, met een effectiviteit van meer dan 99%.
Meer voordelen:
- Vermindert hevig menstrueel bloedverlies, vaak binnen 3 maanden na plaatsing. De menstruatie wordt heel licht of valt helemaal weg.
- Minder of geen menstruatiekrampen en pijn
- Helpt bij het beheersen van endometrioseklachten
- Kan pijn door bekkenontstekingen verminderen
- Kan het risico op een bekkeninfectie verlagen
- Helpt bij bloedarmoede door minder bloedverlies
- Kan overgangsklachten verminderen
- Langwerkend maar omkeerbaar
- Geen dagelijkse medicatie nodig
- Minimale hormonale blootstelling in het lichaam vergeleken met pillen
- Kosteneffectief op langere termijn vergeleken met maandelijkse anticonceptie
Wat zijn de bijwerkingen van hormonale spiraaltjes?
Hormonale spiraaltjes hebben meestal meer bijwerkingen dan niet-hormonale spiraaltjes, maar minder dan andere hormonale opties zoals de pil. De meest voorkomende bijwerking is menstruatie-achtige krampen en spotting in de eerste dagen na plaatsing. Spotting kan tot 3 maanden duren, soms zelfs tot 6 maanden. De menstruatie kan ook verdwijnen of zo licht worden dat een inlegkruisje voldoende is. Andere bijwerkingen zijn gevoelige borsten, hoofdpijn, acne, stemmingswisselingen en een opgeblazen gevoel.
Zeldzame, maar serieuze bijwerkingen zijn onder andere:
- Spiraaltje komt gedeeltelijk of volledig los
- Baarmoederperforatie: er ontstaat een gaatje of scheur in de baarmoederwand
- Bekkenontsteking
Wat kost een hormonaal spiraaltje?
De prijs van hormonale spiraaltjes varieert per merk, locatie en zorgverzekering. Je betaalt niet alleen voor het spiraaltje, maar ook voor de plaatsing. In de VS kost het meestal tussen de $0 en $1.300, afhankelijk van je verzekering.
In veel Europese landen zoals het VK, Duitsland en Frankrijk, kost het spiraaltje inclusief plaatsing ongeveer 120-200 euro.
Niet-hormonale spiraaltje
De enige niet-hormonale optie is het koperspiraaltje. Niet-hormonale spiraaltjes zijn gemaakt van koper, dat zaadcellen inactief maakt.
De koperionen die door het spiraaltje worden afgegeven, creëren een omgeving die giftig is voor zaadcellen. Ze doden of verlammen zaadcellen voordat deze het eitje kunnen bereiken. Koper veroorzaakt ook een ontstekingsreactie in de baarmoeder, waardoor een bevrucht eitje zich niet kan innestelen.
Hoe effectief is een koperspiraaltje?
Net als het hormonale spiraaltje is het koperspiraal meer dan 99% effectief in het voorkomen van zwangerschap, onder meer doordat er geen gebruikersfouten mogelijk zijn. Binnen de eerste weken werkt het mogelijk zelfs direct effectiever, omdat het meteen begint te werken. Daarom wordt het koperspiraaltje ook gebruikt als noodanticonceptie.
Hoelang kun je een koperspiraaltje gebruiken?
Koperspiraaltjes behoren tot de langst werkende omkeerbare anticonceptiemiddelen. De meeste merken beschermen tot wel 10 jaar. Noteer de plaatsingsdatum, zodat je op tijd een afspraak kunt maken voor verwijdering of vervanging.
Wat zijn de voordelen van een koperspiraaltje?
Koperspiraaltjes zijn jarenlang zeer effectief in het voorkomen van zwangerschap. Het grootste voordeel ten opzichte van hormonale spiraaltjes is dat er geen synthetische hormonen in je lichaam vrijkomen. Veel mensen zijn gevoelig voor synthetische hormonen en ervaren daardoor ongemakken. Een koperspiraaltje werkt heel effectief zonder veel invloed op je algehele gezondheid.
Door de unieke eigenschap van koper kan het koperspiraaltje ook worden ingezet als noodanticonceptie als het binnen 5 dagen na onbeschermde seks wordt ingebracht.
Je kunt het ook veilig gebruiken tijdens de borstvoedingsperiode, omdat er geen hormonen worden afgegeven. Na verwijdering kun je direct weer zwanger worden.
Bijwerkingen van niet-hormonale spiraaltjes
Koperspiraaltjes hebben minder bijwerkingen op het algemene welzijn, maar kunnen menstruatieklachten juist verergeren. Na plaatsing blijven je menstruaties vaak hetzelfde of worden ze heviger. Ook kun je meer krampen ervaren, vooral de eerste maanden. Daarom wordt het koperspiraal niet aanbevolen bij hevig bloedverlies, koperallergie of de ziekte van Wilson.
Wat kost een koperspiraaltje?
Ook hier zijn de kosten voor het spiraaltje én het plaatsen meegerekend. Net als bij hormonale spiraaltjes kost een koperspiraal in de VS circa $1.000 of meer. In sommige Europese landen ligt de prijs tussen de 130 en 450 euro inclusief plaatsing.
Het plaatsen en voorbereiden
De plaatsingsprocedure is vrij eenvoudig, maar kan pijnlijk zijn. Veel klinieken raden aan om een pijnstiller zoals ibuprofen een uur vooraf in te nemen. Je mag ook om lokale verdoving vragen. De pijn ontstaat doordat de arts de baarmoederhals moet openen tijdens het plaatsen.
De baarmoederhals trekt samen, wat menstruatie-achtige krampen geeft. Sommige mensen ervaren echter veel meer pijn; sommigen worden misselijk of vallen zelfs flauw. Zorg dus dat je voor jezelf opkomt en bespreek de beste pijnbestrijding met je arts. Het goede nieuws is dat de pijn doorgaans snel weer wegtrekt, meestal na enkele dagen.
Het plaatsen gebeurt in de praktijk van een zorgverlener en duurt meestal 10-15 minuten. Vooraf bevestigt je arts dat je niet zwanger bent. Het is het prettigst om je afspraak te plannen tijdens je menstruatie, omdat de baarmoederhals dan soepeler is.
Tijdens de procedure lig je op een onderzoekstafel met je voeten in beugels. Er wordt een inwendig onderzoek en een speculumonderzoek gedaan om de baarmoederhals zichtbaar te maken. De baarmoederhals en vagina worden schoongemaakt met antiseptica en opgemeten met een dun staafje. Het spiraaltje wordt ingebracht met een speciaal hulpmiddel. De draadjes worden afgeknipt, er blijft ongeveer 2-3 cm over.
Het herstel gaat meestal snel. Je kunt dezelfde dag weer aan het werk of naar school. Je arts kan paracetamol of een warme kruik aanraden tegen krampen. Vermijd vaginal seks, tampons of menstruatiecups gedurende tenminste 24 uur na plaatsing. Ook kun je de eerste dag beter geen bad of sauna nemen.
Waar moet je op letten na het plaatsen van een spiraaltje?
Het is normaal dat je de eerste dagen wat last hebt van krampen of ongemak. Neem direct contact op met een arts bij koorts, hevige pijn, ongewone afscheiding, abnormaal bloedverlies buiten de normale spotting of hevige krampen die niet overgaan na pijnstilling.
Een spiraaltje maakt het leven makkelijker, maar vraagt wel om regelmatige controle. Controleer maandelijks de draadjes van het spiraaltje, vooral na je menstruatie. Jij of je partner mogen de draadjes niet voelen. Is dat wel zo, maak dan een afspraak om ze bij te laten knippen.
Let op veranderingen in je bloedingspatroon. Wees alert op zwangerschapssymptomen, al komt zwangerschap met een spiraaltje zelden voor. Neem altijd contact op met je arts als je de draadjes niet voelt, als ze langer of korter lijken, of als je het kunststof gedeelte van het spiraaltje voelt.
Kies de anticonceptie die bij je past
De meeste mensen in de Westerse wereld hebben veel keuze uit anticonceptie. Toch duurt het soms even voor je de juiste optie hebt gevonden. Hormonale spiraaltjes zijn geschikter als je last hebt van menstruatiepijn of hevige bloedingen, terwijl koperspiraaltjes vaak minder bijwerkingen hebben. Onderzoek goed wat het beste bij je past en bespreek met je arts de mogelijke risico’s en voordelen. Het belangrijkste is dat je zelf de regie pakt over jouw gezondheid en vruchtbaarheid.
Download WomanLog nu:
