Tienerzwangerschap
Een kind krijgen is een levensveranderende beslissing, zelfs voor een volledig voorbereide volwassene. Ontdekken dat je zwanger bent zonder enig idee te hebben hoe je met de situatie om moet gaan, is genoeg om zelfs de meest nuchtere tiener in paniek te brengen.
In dit artikel geven we nuttige informatie over de keuzes die voor je liggen en de stappen die je kunt nemen als jij of een geliefde geconfronteerd wordt met een onverwachte zwangerschap.
Fysiek gezien is zwanger worden een vrij eenvoudig proces. De omstandigheden eromheen kunnen echter eindeloos ingewikkeld zijn. Alle belangrijke factoren moeten in overweging worden genomen bij het nemen van beslissingen die blijvende gevolgen hebben.
WAT MOET JE DOEN?
Dus, je hebt net ontdekt dat je zwanger bent en je weet niet wat je moet doen. Haal eerst diep adem. Als je rustig bent, kun je je beter concentreren. Dit artikel is er om je te helpen. Lees deze vragen en denk er goed over na.
Weet je zeker dat je zwanger bent?
Het eerste wat je moet doen, is zeker weten dat je informatie betrouwbaar is. Er bestaan veel mythes over seks en zwangerschap (onder kinderen en volwassenen). Zelfs als je op school les hebt gehad over seks en zwangerschap, valt er misschien nog veel te leren.
Hoe kwam je erachter dat je zwanger bent, en welke andere verklaringen zijn er mogelijk?
“Mijn menstruatie is uitgesteld.”
Je menstruatiecyclus wordt beïnvloed door veel verschillende aspecten van je leven. Zwangerschap is een van de redenen waarom je menstruatie uit kan blijven (of heel licht kan zijn), maar er zijn ook andere mogelijke verklaringen (zoals stress en grote veranderingen in je levensstijl) om rekening mee te houden. Als je menstruatie oorspronkelijk al onregelmatig was, vind je wellicht nuttige informatie in ons artikel over onregelmatige menstruatie.
“Ik ervaar symptomen die bij zwangerschap horen.”
Veel symptomen die bij zwangerschap horen—hoofdpijn, een opgeblazen gevoel, misselijkheid, vermoeidheid, gevoelige borsten, duizeligheid, een onrustige maag en meer—overlappen met symptomen van premenstrueel syndroom of PMS. Dit betekent niet dat je ze moet negeren (vooral als je voor het eerst zulke hevige klachten hebt), maar het is ook geen duidelijke diagnose. Sommige symptomen, zoals een opgezwollen buik, kunnen wijzen op zwangerschap, maar ook veroorzaakt worden door andere medische problemen. Maak je je zorgen, ga dan naar je huisarts.
“Ik heb een zwangerschapstest gedaan.”
Zwangerschapstesten zijn behoorlijk goed, maar niet altijd 100% betrouwbaar. Vals-positieve en vals-negatieve resultaten kunnen voorkomen als je de test op het verkeerde moment doet, bepaalde medicijnen gebruikt of een bepaalde aandoening hebt. Lees meer over hoe zwangerschapstesten werken. Als je alles juist hebt gedaan en de test was positief (of als je zekerheid wilt), laat je dan testen door een arts.
“Ik heb een diagnose van de arts gekregen.”
Een bezoek aan een gekwalificeerde gynaecoloog is echt de enige zekere manier om te weten of je een kind verwacht. De onderzoeken bij de arts, zoals een inwendig onderzoek, echo, bloedonderzoek en urinetest zijn gevoeliger en geven veel betrouwbaardere gegevens dan een thuistest. Bevestigen ze de zwangerschap, dan kun je met een specialist praten over je vragen, opties bespreken en vervolgafspraken plannen.
Waar kun je terecht voor hulp?
Praat met iemand die je vertrouwt. Probeer niet alles zelf op te lossen. Iedereen heeft steun nodig.
Je zou het waarschijnlijk aan je ouders, een ander familielid of voogd moeten vertellen. Ongeacht welke band je met hen hebt: zwangerschap verandert alles—je ouders willen hiervan op de hoogte zijn. Ze houden van je. Ze willen dat je veilig bent. En ze kunnen je pas helpen als ze weten wat er aan de hand is.
Voor jou was het een schok, dus voor hen ook. Neem even de tijd om na te denken over wat je wilt zeggen. Heb je moeite met het onderwerp aan te snijden, probeer dan zo eerlijk mogelijk te zijn. Lukt het niet om het hardop te zeggen, schrijf dan een briefje (maar geef het persoonlijk af).
Ouders zijn ook maar mensen, met hun eigen ervaringen en verwachtingen. Misschien verrassen ze je door juist heel ondersteunend te reageren. Door te laten zien dat jij de situatie serieus neemt, help je hen zich te richten op oplossingen in plaats van emoties. Reageren ze toch puur emotioneel, bijvoorbeeld door iemand de schuld te geven of te willen straffen, herinner ze er dan rustig aan dat grote emoties nu niet helpen (ook al zijn hun gevoelens geldig). Probeer je eigen emoties onder controle te houden en gun ze de ruimte om tot rust te komen.
Misschien verloopt het niet zoals je hoopte, of misschien krijg je veel liefde en steun. Het belangrijkste is dat ze erkennen wat het beste is voor jou en je toekomst.
Helaas zijn er uitzonderingen. Als je gezin gewelddadig is, of als je zeker weet dat hun reactie alleen maar negatief of onveilig zal zijn, kun je ze het beter niet direct vertellen. Wendt je in dat geval tot een volwassene die je vertrouwt—een begripvolle vriendin of docent. Schiet je niemand te binnen, zoek dan naar organisaties die mensen in jouw situatie helpen—er is altijd wel een hulplijn te vinden.
Ben je veilig? Krijg je de hulp die je nodig hebt?
Als je ouders je steunen, hoef je je geen zorgen te maken over een veilige plek om te verblijven. Is die steun er niet, dan kun je tijdelijk bij een vriendin of familielid terecht. Zoek hulp bij een volwassene met een zorg- of vertrouwensfunctie, zoals een docent, arts of politieagent. Of zoek op internet naar hulporganisaties. Er zijn vaak organisaties die onderdak bieden aan mensen in jouw situatie.
Wees voorzichtig en vertrouw op je gevoel. Is de volwassene die je om hulp vraagt vreemd, agressief, manipulatief of voelt het gewoon niet goed, dan hoef je niet te doen wat ze zeggen. Laat niemand je dwingen iets te doen wat je niet wilt. Voel je je in gevaar, blijf dan niet bij die persoon, zeker niet als er niemand anders in de buurt is. Zoek iemand die je vertrouwt en vind een veilige plek.
En de vader?
Wacht met het bespreken van de vader tot je veilig bent en voldoende steun hebt.
Ben je een relatie met de vader, dan staan je serieuze gesprekken te wachten, zeker als je wilt dat hij betrokken blijft. Houd er rekening mee dat zijn reactie anders kan zijn dan je hoopt. Vader worden is misschien niet iets waar hij klaar voor is, maar hij is verantwoordelijk voor zijn daden en moet de gevolgen begrijpen. Voel je je veilig om met hem te praten, doe dat dan. Informatie kan helpen voorkomen dat hij dezelfde fout herhaalt.
Misschien heeft hij een sterke mening over of je het kindje moet houden of niet. Onthoud: jij hebt het laatste woord. Het gebeurt met jouw lichaam, niet het zijne. Jij beslist wat er verder gebeurt. Kijk ook naar de juridische gevolgen van jouw situatie. Mogelijk heb je recht op ondersteuning van hem.
Is je zwangerschap het gevolg van seks tegen je wil, neem dan geen contact op met de vader. Praat met de politie of een vrouwenorganisatie, vooral als je denkt dat de vader jou of je kind in gevaar zal brengen. Overweeg een zogenoemd 'verkrachtingskit' te gebruiken—ga dan niet eerst douchen zodat bewijsmateriaal (DNA) niet verloren gaat.
OUDERS, DEZE SECTIE IS VOOR JULLIE
Het nieuws van een levensveranderende, ongeplande zwangerschap is iets wat geen enkele ouder (grootouder, zus/broer, voogd, mentor) wil horen.
Het is logisch om geschokt, teleurgesteld of boos te zijn, maar vergeet niet—laat haar zich niet slechter voelen dan ze al doet. Van jouw emoties haar probleem maken, helpt niemand. Bestraf je kind nooit om wat er is gebeurd.
Denk aan wat zij doormaakt—ondanks angstige emoties, angst voor afwijzing en oordelen, koos jouw kind ervoor om hulp bij jou te zoeken. Hoe vaak je ook ruzie hebt gehad of elkaar niet begrijpt, je kind koos ervoor jou te vertrouwen. Stelt ze zich nu open, beschaam dat vertrouwen niet—anders wendt ze zich misschien in de toekomst niet meer tot jou.
Kies ervoor om buitengewoon ondersteunend te zijn, doe je best als ouder. Praat samen over wat er is gebeurd en laat weten dat ze eerlijk mag zijn. Misschien zijn er nog belangrijke details die ze niet verteld heeft—misschien is ze onder druk gezet, gemanipuleerd of misbruikt. Zorg dat je weet waar je het over hebt voordat je iemand de schuld geeft (maar weet: schuld aanwijzen is niet waarvoor je nu aan tafel zit).
Laat je kind weten dat ze geaccepteerd en gesteund wordt, en help haar aan de juiste informatie voor de volgende stap. Bespreek de opties uitgebreid en overweeg de voor- en nadelen samen. Help haar waar gevraagd, maar maak de keuze nooit voor haar.
MOET JE HET KIND HOUDEN?
Een kind opvoeden is zowel belonend als uitdagend. Ouderschap op zo'n jonge leeftijd betekent dat je je kind voorop stelt, in een periode dat je zelf nog volop in ontwikkeling bent. Bereid je zo goed mogelijk voor op de uitdagingen die komen gaan. Hier zijn enkele vragen om over na te denken:
- Ben je bereid je leven volledig om te gooien? Kies je ervoor het kind te houden, dan zal niets meer hetzelfde zijn. Je bent verantwoordelijk voor een heel mens. Dat betekent offers brengen: je tijd, energie, slaap en sociale leven zullen de komende tijd opzij moeten. Verder studeren zal veel moeilijker worden. Nu is het tijd om te beslissen of je deze offers wilt maken.
- Heb je voldoende steun? Een ondersteunend netwerk is essentieel bij levensveranderende keuzes. Zijn er mensen die je tijdens de zwangerschap helpen en willen ze meedragen in de zorg voor je kind?
- Kun je financieel voor jezelf zorgen (of is er iemand die je ondersteunt)? Ben je financieel stabiel? Kun je medische zorg, gezond eten, luiers en babykleertjes betalen? Heb je een plek om te verblijven tijdens de zwangerschap, na de bevalling en wanneer je weer verder wilt met je leven? Ben je nu afhankelijk van iemand anders, is er dan een realistisch plan om op termijn zelfstandig te worden?
Het is ook belangrijk te beoordelen of je financieel, mentaal, emotioneel en lichamelijk in staat bent lange tijd voor je kind te zorgen. Voor jezelf zorgen is één ding, voor twee mensen tegelijk verantwoordelijk zijn is iets totaal anders.
Waar komt het geld vandaan? Hoe zorg je dat jij en je kind mentaal en fysiek gezond blijven? Kun je de klassieke fouten van opvoeding die voor frustratie zorgen, vermijden?
Minstens zo belangrijk: weet wie jouw vangnet is voordat je een beslissing maakt. Is de opvoeding volledig jouw verantwoordelijkheid of is er iemand die je helpt? Je kind heeft de eerste jaren dag en nacht aandacht nodig. Zelfs als je denkt het alleen aan te kunnen, zul je soms een adempauze nodig hebben. Of het nu de vader is, familie, voogd of een vertrouwenspersoon, iemand die het even van je over kan nemen als je energie op is, is goud waard.
Besluit je het kind te houden, dan heeft dat impact op het voortzetten van je opleiding of werk. Je zult in ieder geval tijd nodig hebben de laatste maand(en) van je zwangerschap en de eerste maanden na de bevalling. In de praktijk kan dat veel langer zijn. Dit hangt samen met je financiële situatie en de hulp die je krijgt. Sommige scholen of werkgevers willen je misschien niet terug. Dit alles heeft invloed op je toekomst, dus informeer je goed.
Zwangerschap kan invloed hebben op je gezondheid. Zelfs een gezonde zwangerschap vergt veel van je lichaam.
De meest voorkomende problemen zijn bloedarmoede, hoge bloeddruk, zwangerschapsdiabetes, pre-eclampsie, vroegtijdige weeën, een miskraam en verschillende infecties. Je wil het liefst regelmatig gecheckt worden gedurende je zwangerschap—niet alleen voor jezelf, maar ook voor je kind.
Informeer ook naar de mogelijke risico’s van bevallen tijdens je tienerjaren. Dat je zwanger kunt raken, betekent niet altijd dat je lichaam klaar is om te bevallen. Afhankelijk van je lichamelijke ontwikkeling kun je misschien beter een keizersnede overwegen om de risico’s voor jou en je baby te beperken.
Kies je ervoor je kind te houden, dan heb je regelmatige controle nodig om te verzekeren dat alles volgens plan verloopt. Eet gezond, zorg dat je geen essentiële voedingsstoffen mist—een dagelijkse zwangerschapsvitamine kan eventuele tekorten opvangen. Ongezonde gewoontes zoals roken en drinken moeten stoppen, in het belang van je kind.
Cursussen over bevallen en steungroepen helpen je fysiek en mentaal voor te bereiden. Het is fijn te merken dat je niet alleen bent. Andere vrouwen delen graag hun ervaringen en geven tips over routines, borstvoeding, enzovoort. Sommige cursussen bevatten oefeningen, maar blijf in ieder geval matig actief. Heb je een onderliggende aandoening, overleg dan met een arts welk type beweging geschikt is tijdens je zwangerschap.
Het lijkt misschien of je hele leven instort, maar eigenlijk verandert het alleen van richting. De enige constante in het leven is verandering. Een kind krijgen betekent niet dat je je doelen en dromen los moet laten, het duurt misschien alleen wat langer om er te komen dan je dacht.
ABORTUS
Besluit je het kind niet te houden, dan kun je je verdiepen in een zwangerschapsafbreking. Dit kan ook emotioneel zwaar zijn. Vraag een vriendin of familielid om mee naar de kliniek te gaan—de wetenschap dat iemand er voor je is, helpt. Mogelijk moet je na de ingreep ook thuisgebracht worden als je je niet goed voelt.
Er zijn twee manieren om een abortus te ondergaan—een medicatie-abortus en een chirurgische abortus. Beide zijn even effectief.
Een chirurgische abortus is de meest voorkomende keuze. Die kan in het eerste trimester (tot 14 weken) worden uitgevoerd met kleine kans op complicaties, en soms ook in het tweede trimester (het exacte aantal weken is per land verschillend), maar hoe later je het doet, hoe complexer het wordt. De ingreep duurt meestal ongeveer 10 minuten, maar inclusief inchecken en herstel ben je 4 tot 5 uur verder.
De bijwerkingen van een chirurgische abortus zijn in drie categorieën te verdelen:
Te verwachten symptomen, of klachten die vaak voorkomen na de ingreep, zijn buikpijn en krampen, misselijkheid, diarree, spotting en bloedingen.
Mogelijke symptomen, alleen als er iets misgaat: heftige of aanhoudende bloedingen, infectie of sepsis, beschadiging van de baarmoederhals, littekenvorming van het baarmoederslijmvlies, perforatie (een klein gaatje) van de baarmoeder of beschadiging van andere organen.
Ernstige symptomen: erge buik- of rugpijn waardoor je niet kunt zitten of staan, stinkende afscheiding, hoge koorts, en aanhoudende zwangerschapssymptomen.
Kies altijd voor een betrouwbare kliniek om de kans op complicaties te minimaliseren. Zorg dat je in goede handen bent. De arts hoort je vooraf uitleg te geven over de ingreep en de risico’s.
Een medicamenteuze abortus is een niet-chirurgische behandeling. Deze methode is niet geschikt als:
- Je langer dan 9 weken zwanger bent
- Je een bloedingsstoornis hebt of bloedverdunners neemt
- Je bijnierproblemen hebt
- Je corticosteroïden gebruikt
- Je een spiraal hebt
- Je een buitenbaarmoederlijke zwangerschap hebt
- Je allergisch bent voor de gebruikte medicatie
Een medicatie-abortus gebeurt met twee medicijnen, in de kliniek of thuis (met vervolgcontroles bij de arts). Dit biedt uitkomst als je geen abortuskliniek kunt bezoeken. Het eerste medicijn, een antihormoon, wordt door je arts gegeven of zelf ingenomen, en blokkeert de hormonen nodig voor de voortzetting van de zwangerschap. Het tweede medicijn opent de baarmoedermond en helpt de baarmoeder de zwangerschap te verdrijven. Meestal neem je deze 24 tot 48 uur later, buccaal (in de zijkant van je mond leggen en laten oplossen, rest doorslikken met water).
Na een medicatie-abortus krijg je doorgaans klachten als vaginaal bloedverlies en krampen. Meestal beginnen die enkele uren na het tweede medicijn en duren ze gemiddeld 10–13 dagen. De ernst varieert van persoon tot persoon. Andere klachten zijn misselijkheid, braken, diarree en koude rillingen of koorts, maar meestal zijn die kortdurend. Ernstige situaties zijn hevig, aanhoudend bloedverlies, infectie, koorts, spijsverteringsklachten, een onvolledige abortus en een aanhoudende ongewenste zwangerschap.
Ook hierbij: kies voor een betrouwbare bron voor abortuspillen. Geef jezelf de beste kans op een succes. Zijn de klachten voorbij, kun je je leven hervatten.
ADOPTIE
Wil je geen abortus, maar ben je niet klaar voor het moederschap, dan kun je je kind afstaan voor adoptie. Er zijn talloze mensen die dolgraag een kind zouden willen hebben, maar het zelf niet kunnen krijgen om medische redenen, of liever een thuis bieden aan een kind in plaats van er zelf één op de wereld te zetten. Neem contact op met een adoptiebureau bij jou in de buurt, ze zullen je begeleiden bij het vinden van de beste plek voor jou en je kind.
Je kunt kiezen voor een open adoptie of gesloten adoptie.
Bij een open adoptie ontmoet je de adoptieouders en blijf je, als je dat wilt, actief betrokken bij het opgroeien van je kind. De mate van contact bepaal je samen.
Bij een gesloten adoptie weet je niets over de adoptieouders, en zij niets van jou. Soms is het beter als de levens van elkaar gescheiden blijven.
Je kind een ander thuis geven kan (maar hoeft niet) gevoelens van verdriet, rouw of moeite met loslaten geven, waardoor je kunt twijfelen aan je keuze. Moederlijke hormonen beïnvloeden je emoties sterk. Sommige vrouwen vinden het prettig op te schrijven waarom zij deze keuze maken, en dit bij zich te houden. Loslaten is altijd moeilijk, maar vasthouden aan je keuze is vaak het beste voor iedereen.
BIJDRAAGENDE FACTOREN & OPLOSSINGEN
Tienerzwangerschap is niet alleen het gevolg van individuele keuzes in afzonderlijke situaties—systemische problemen spelen ook een grote rol. Willen we het probleem echt aanpakken, dan moeten deze punten op de agenda. Dit lukt alleen als we jongeren niet aan hun lot overlaten waar het gaat om kennis over de risico’s waar zij slachtoffer van kunnen worden. Overheden en betrokken gemeenschappen moeten samen optrekken.
Zwangerschap op jonge leeftijd brengt behoorlijke medische risico’s met zich mee. Complicaties tijdens zwangerschap en bevalling zijn wereldwijd de belangrijkste doodsoorzaak bij meisjes van 15 tot 19 jaar. Tienermoeders tussen 10 en 19 lopen meer kans op eclampsie, kraamvrouwenkoorts en systemische infecties dan vrouwen tussen 20 en 24. Elk jaar worden er naar schatting 3,9 miljoen onveilige abortussen uitgevoerd onder meisjes van 15 tot 19 jaar, wat aanzienlijk bijdraagt aan moedersterfte en blijvende gezondheidsproblemen bij veel overlevenden. Ook baby’s van moeders jonger dan 20 lopen een hoger risico op een laag geboortegewicht, vroeggeboorte en ernstige neonatale aandoeningen.
Achter deze harde cijfers zitten jonge meisjes en hun kinderen, in zowel ontwikkelde als ontwikkelingslanden. In de Verenigde Staten alleen al bevallen jaarlijks 250.000 tienermeisjes. Volgens cijfers van de Wereldgezondheidsorganisatie trouwt in minder ontwikkelde landen minstens 12% van de meisjes vóór hun vijftiende, en 39% vóór hun achttiende.
Jongeren moeten tijdens hun voorbereiding op de toekomst toegang hebben tot betrouwbare informatie over seksualiteit en seksuele gezondheid. Er is veel desinformatie over seks en zwangerschap. Dit moet aangepakt worden. Sommige scholen doen hun best, maar veel gemeenschappen missen onderwijs en niet alle gezinnen kunnen het gemis aanvullen met ouderlijke begeleiding.
Sommige gemeenschappen richten zich uitsluitend op onthouding. Helaas zijn deze programma’s vaak onsuccesvol en bieden weinig informatie over seksuele relaties en de problemen die jongeren kunnen tegenkomen als ze seksueel actief worden. Focussen op onthouding biedt geen handvatten om seksualiteit gezond te benaderen, en schaamte-onderwijs werkt eerder schadelijk dan positief.
Sommige landen (zoals Zweden en Noorwegen) zien seksuele voorlichting als een mensenrecht en focussen op het minimaliseren van risico’s voor jongeren. Jongeren in staat stellen om onderbouwde keuzes te maken over hun seksualiteit en gezondheid leidt tot gezondere seksuele contacten, minder ongewenste zwangerschappen en lagere SOA-cijfers.
We moeten kijken naar het opbouwen en onderhouden van een seksuele voorlichting die betrouwbare informatie geeft over alle situaties waar jongeren in terecht kunnen komen. Met ondersteunende programma’s en goede schoolprogramma’s kunnen we een nieuwe generatie mensen richting een gelukkiger en gezonder leven leiden.
Je kunt je menstruatie en seksleven bijhouden met WomanLog. Download WomanLog nu:
