Twee of meer kinderen krijgen
Een zwangerschap is een spannende en vaak overweldigende periode in het leven van een vrouw. Met een tweeling wordt het enthousiasme verdubbeld, maar ook de stress. Veel aspecten van een zwangerschap zijn anders wanneer je meerdere baby’s verwacht. Toch is er weinig reden om je zorgen te maken als de zwangerschap goed wordt begeleid door zorgprofessionals. Duizenden vrouwen bevallen dagelijks van gezonde tweelingen en drielingen.
Het vrouwenlichaam kan zich vrij goed aanpassen aan het dragen van meerdere baby’s tegelijk—ook wel meerlingen genoemd. Toch zijn er een aantal zaken om rekening mee te houden als je meer dan één baby verwacht.
Hoe ontstaat een meerlingzwangerschap?
Twee, drie of in zeer zeldzame gevallen vier of zelfs nog meer baby’s kunnen zich tegelijkertijd in de baarmoeder ontwikkelen. Dit gebeurt ofwel wanneer een enkele eicel wordt bevrucht door één zaadcel en vervolgens splitst in meerdere embryo’s, of wanneer er meerdere eicellen tegelijk vrijkomen en elk afzonderlijk door een zaadcel worden bevrucht. Wanneer er meer dan één eicel vrijkomt tijdens de eisprong, wordt dit hyperovulatie genoemd.
Er zijn twee soorten tweelingen: eeneiige en twee-eiige tweelingen.
Eeneiige of monozygote tweelingen ontstaan uit één eicel die wordt bevrucht door één zaadcel en zich vroeg in de zwangerschap splitst in twee embryo’s. De eeneiige tweeling kan een placenta delen en aparte vruchtzakken hebben, aparte placenta’s en vruchtzakken hebben, of (zelden) zowel de placenta als de vruchtzak delen. In dit laatste geval is het lastiger om de zwangerschap te monitoren.
Men denkt dat deze vorm van zwangerschap minder met genetica te maken heeft en meer met toeval. Eeneiige tweelingen hebben hetzelfde genetische materiaal. Ze hebben dezelfde DNA, zijn van hetzelfde biologisch geslacht en lijken qua uiterlijk sterk op elkaar—haar- en oogkleur, lichaamsbouw, enzovoorts. Toch ontwikkelen eeneiige tweelingen hun eigen persoonlijkheden; het blijven unieke individuen. Een veelgehoorde mythe is dat ze dezelfde vingerafdrukken hebben; dat is niet waar.
Twee-eiige of dizygote tweelingen ontstaan uit twee verschillende eicellen, elk bevrucht door een andere zaadcel. Zij zijn genetisch niet identiek en hun eigenschappen lijken net zo veel of weinig op elkaar als broers of zussen uit aparte zwangerschappen. Vrouwen met een familiegeschiedenis van tweelingen hebben genetisch gezien een grotere kans op het krijgen van een twee-eiige tweeling. Twee-eiige tweelingen hebben meestal elk een eigen placenta en vruchtzak.
Drielingen kunnen eeneiig zijn of allen uit een aparte eicel ontstaan. Het is niet ongebruikelijk dat twee van de drie drielingen eeneiig zijn, terwijl het derde kind uit een andere eicel afkomstig is die door een andere zaadcel is bevrucht.
Als de baby’s aparte vruchtzakken hebben, zijn het meestal twee-eiige meerlingen. Als op de echo slechts één vruchtzak te zien is, wordt vaak aangenomen dat de baby’s eeneiig zijn, maar dit is niet altijd het geval.
Komen tweelingzwangerschappen tegenwoordig vaker voor?
Bepaalde gegevens tonen aan dat er in de 21ste eeuw meer tweelingen worden geboren dan ooit tevoren.
Naar schatting is ongeveer 1 op de 250 natuurlijke zwangerschappen een tweelingzwangerschap. Dankzij de vooruitgang in de medische zorg kunnen moeders tweelingzwangerschappen veilig uitdragen tot aan de bevalling, terwijl dit in het verleden vaak op een miskraam zou zijn uitgelopen. Bij vruchtbaarheidsbehandelingen stijgt het percentage meerlingzwangerschappen aanzienlijk, waardoor er nog meer tweelingen worden geboren.
Andere factoren die mogelijk bijdragen aan het toenemende aantal tweelingzwangerschappen zijn onder andere leefstijl en het krijgen van kinderen op latere leeftijd. Hyperovulatie komt vaker voor bij vrouwen ouder dan 30 jaar, en bij vrouwen die langer en zwaarder zijn. Hyperovulatie is bovendien een erfelijk kenmerk: hoe meer tweelingen worden geboren, hoe meer hun nakomelingen ook kans maken op een twee-eiige tweeling.
Hoe vroeg kun je ontdekken dat je zwanger bent van een tweeling?
Wanneer zich meerdere baby’s in je buik ontwikkelen, kunnen sommige vroege tekenen van zwangerschap anders zijn. Het hormoon humaan choriongonadotrofine (hCG), dat in het eerste trimester verantwoordelijk is voor de ontwikkeling van het embryo, wordt in grotere hoeveelheden geproduceerd bij een meerlingzwangerschap. Dit hormoon veroorzaakt ook misselijkheid en gevoelige borsten. Hogere hCG-waarden kunnen dus een aanwijzing zijn voor een tweelingzwangerschap. Dit kan worden gemeten via bloed- of urinetests.
Als je een tweelingzwangerschap vermoedt, kan je arts onderzoeken aanvragen om dit te bevestigen. De meeste vrouwen ontdekken dat ze meerlingen verwachten bij een routine-echoscopie, vaak rond 12 weken zwangerschap.
Wanneer is vastgesteld dat je meer dan één baby verwacht, zal je zwangerschap vaker gecontroleerd worden om grotere kans op complicaties vroegtijdig te signaleren. Natuurlijk is niet elke tweelingzwangerschap automatisch een risicovolle zwangerschap.
Hoe verloopt een tweelingzwangerschap?
Door hogere niveaus van zwangerschapshormonen is de kans tijdens het eerste trimester groter op hevige ochtendmisselijkheid, gevoelige borsten, vermoeidheid, veel plassen, brandend maagzuur en andere typische zwangerschapskwalen. Deze klachten nemen vaak af in het tweede trimester, rond het moment dat de “babybuik” zichtbaar begint te worden.
Omdat je twee baby’s tegelijk draagt, is de belasting op je lichaam extra groot: rugpijn komt vaak voor, wat het slapen kan bemoeilijken. Je lichaam maakt meer bloed aan om beide baby’s van zuurstof en voedingsstoffen te voorzien; dit leidt ook tot een hogere bloeddruk.
Je zult vanzelf wat meer aankomen om de groei van beide baby’s te ondersteunen, maar je hoeft niet “voor drie te eten”. Een vrouw die zwanger is van één kind komt gemiddeld 11 kilo aan; vrouwen met een tweeling tussen de 16 en 25 kilo, afhankelijk van hun lichaamsbouw.
Zoals bij elke zwangerschap adviseren artsen een gezond, gevarieerd dieet met voldoende voedingsstoffen uit alle verschillende voedselgroepen, zodat je geleidelijk aankomt.
Enkele risico’s die bij een tweeling- of meerlingzwangerschap vaker voorkomen, zijn:
- hogere bloeddruk
- zwangerschapsdiabetes
- bloedarmoede
- grotere kans op pre-eclampsie
- grotere kans op een miskraam in een vroeg stadium
Je zorgverlener zal je nauwgezet controleren om tijdig risico’s op te sporen en zal vaak supplementen zoals foliumzuur en ijzer voorschrijven om bijvoorbeeld bloedarmoede te helpen voorkomen.
De bevalling
Tweelingen en drielingen worden vaak te vroeg geboren. Waar een normale zwangerschap ongeveer 40 weken duurt, worden tweelingen meestal rond de 34 tot 38 weken geboren. Wanneer baby’s na 37 weken worden geboren, wordt dit als normaal beschouwd en is er geen extra reden tot zorg, zolang ze gezond zijn. Worden ze eerder geboren, dan hebben ze—zoals alle te vroeg geboren baby’s—wat extra zorg nodig.
Als de bevalling binnen deze periode niet vanzelf begint, kan je arts adviseren de bevalling op te wekken. Tweelingen tot aan de uitgerekende datum dragen brengt namelijk extra risico’s voor zowel moeder als kinderen.
Een keizersnede komt vaker voor bij tweeling- en drielinggeboortes, omdat baby’s bij meerlingen zich vaak in stuitligging (voetjes of billen eerst) ontwikkelen. Als het eerste kind goed ligt, kunnen de baby’s vaginaal geboren worden. Het komt voor dat de eerste baby vaginaal wordt geboren en de tweede via een keizersnede. Ook een stuitligging kan soms vaginaal worden bevallen, mits begeleid door een ervaren zorgverlener.
Bij tweelingbevallingen assisteren soms twee teams van artsen of verloskundigen—voor elke baby een team.
Na de bevalling
Zwanger zijn van meerlingen is zwaar en vraagt veel van je lichaam—meer dan bij een eenlingzwangerschap. Je zwaartepunt verschuift verder naar voren en het duurt langer voordat je lichaam weer hersteld is na de bevalling. Deze belasting kan overweldigend zijn, dus het is belangrijk dat je goed voor jezelf zorgt, zowel lichamelijk als mentaal.
Postnatale depressie komt relatief veel voor bij moeders van tweelingen, door de hormonale schommelingen én doordat het ineens zorgen voor twee of meer baby’s veel van een moeder vraagt, zeker als ze te vroeg geboren zijn.
Elke nieuwe moeder zou hulp moeten vragen aan mensen die ze vertrouwt—partners, familieleden, vrienden. Moeders van meerlingen kunnen en moeten extra hulp inschakelen om uitputting te voorkomen. Om hulp vragen is fijn voor jezelf en voor je baby’s.
Direct na de bevalling kunnen ook de psychologische uitdagingen van het ouderschap van een tweeling zich aandienen: Wat als ik ze door elkaar haal? Krijgt de één meer aandacht dan de ander? Zal ik ooit nog tijd voor mezelf hebben? Praat met mensen die je vertrouwt en overweeg psychologische begeleiding bij emotionele problemen. Onthoud altijd: jij bent hun moeder, zij zijn jouw kinderen. Het is volkomen normaal om ze in het begin wel eens te verwarren. Al snel komt hun persoonlijkheid naar voren en kun je ze makkelijk uit elkaar houden.
Je kunt je menstruatie bijhouden met WomanLog. Download WomanLog nu:
