Wpływ stresu na zdrowie seksualne i reprodukcyjne kobiety
Stres i lęk mogą wpływać na Twoje zdrowie fizyczne i psychiczne. Często pierwsze objawy pojawiają się w układzie rozrodczym. Przewlekły lub długotrwały stres zaburza pracę organizmu i produkcję hormonów, powodując nieregularne miesiączki, trudności z poczęciem, a nawet obniżenie libido.
Stres jest naturalną częścią naszego życia. Pozytywny stres pomaga nam radzić sobie z wyzwaniami i zagrożeniami. Organizm uwalnia wtedy adrenalinę, która podnosi tętno, ciśnienie krwi i zwiększa zapasy energii. Jednak przewlekły stres może być wyniszczający i często negatywnie wpływa na ciało kobiety, zwłaszcza w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego. Zdrowy styl życia i odpowiednie radzenie sobie ze stresem są ważne, aby wszystkie układy działały prawidłowo.
Wpływ przewlekłego stresu na organizm
Stres to naturalna reakcja organizmu na niebezpieczne lub trudne sytuacje. Pomaga nam dostrzegać zagrożenia i chronić się przed niebezpieczeństwem. Dawniej instynkt walki lub ucieczki pozwalał ludziom przetrwać. Dziś doświadczamy stresu i lęku, mimo że większość z nas nie jest wystawiona na zagrożenia życia. Presja narasta w pracy, życiu towarzyskim i rodzinie. Gdy nie potrafimy regularnie rozładowywać stresu, może on przerodzić się w przewlekły problem.
Kiedy się stresujemy, mózg uwalnia hormon o nazwie kortyzol. To on odpowiada za spocone dłonie, dudniące serce i krótki oddech. Przewlekły stres utrzymuje wysoki poziom kortyzolu, przez co organizm stale znajduje się w stanie podwyższonej gotowości. To z kolei prowadzi do wielu nieprzyjemnych objawów, takich jak rozdrażnienie, bóle głowy, zgaga, bezsenność czy zmęczenie.
Nieopanowany przewlekły stres może powodować problemy, takie jak:
- wysokie ciśnienie krwi i poziom cukru
- problemy jelitowe
- zwiększone ryzyko depresji
- zawały serca
- zwiększony stan zapalny
- obniżona płodność
Stres a cykl miesiączkowy
Hormony stresu mogą zakłócać produkcję hormonów rozrodczych podczas cyklu miesiączkowego kobiety. Zaburzenia hormonalne mogą powodować rozregulowanie cyklu: skrócenie, wydłużenie, nieregularność lub całkowity brak miesiączki, przez co stres jeszcze się nasila.
Stres może również nasilać objawy PMS. Możesz odczuwać silniejsze bóle menstruacyjne oraz większe wahania nastrojów. Kortyzol wpływa na apetyt – stres w połączeniu z PMS-em może sprawić, że będziesz odczuwać większy głód i ochotę na słodkie oraz tłuste produkty.
Pandemia COVID-19 dotknęła nas wszystkie. Pojawienie się nowego, potencjalnie groźnego wirusa to wydarzenie wywołujące stres. Wiele kobiet zauważyło zmiany w cyklu miesiączkowym w tym okresie.
Ciąża, karmienie piersią i stres
W czasie ciąży ciało kobiety przechodzi wiele zmian – fizycznych i psychicznych. To już samo w sobie wywołuje stres, a codzienne obowiązki i przygotowania na przyjście dziecka potęgują to uczucie. Ostre, krótkotrwałe napięcie nie ma zwykle wpływu na przebieg ciąży, ale przewlekły stres może wywołać przedwczesny poród lub, w skrajnych przypadkach, wpłynąć niekorzystnie na rozwój dziecka.
Płyn owodniowy otacza i chroni płód w łonie matki. Utrzymujące się, wysokie stężenia kortyzolu w płynie owodniowym mogą prowadzić do wcześniactwa lub wad wrodzonych. Badanie przeprowadzone na Uniwersytecie w Zurychu wykazało, że dzieci matek doświadczających przewlekłego stresu w czasie ciąży mają większe ryzyko wystąpienia ADHD oraz chorób serca w dorosłości.
Stres wiąże się także ze zmianą konsystencji mleka i spadkiem jego ilości. U dzieci karmionych piersią stwierdzono wyższy poziom kortyzolu niż u dzieci karmionych mlekiem modyfikowanym. To potwierdza, że kortyzol może być przekazywany przez mleko matki. Przewlekle podwyższony poziom kortyzolu u niemowląt może prowadzić do zwiększonej reaktywności na stres w przyszłości, np. wysokiego ciśnienia i przyspieszonego tętna.
Stres a seksualność
Łatwo pozwolić, by codzienne obowiązki w pracy i domu zdominowały nasze życie. Gdy mamy trudny czas, seks często schodzi na dalszy plan. To nie tylko kwestia wyczerpania – utrata libido to efekt działania wysokiego poziomu kortyzolu. Kobiety poddane dużemu stresowi są także bardziej narażone na depresję. Leki stosowane w jej leczeniu także obniżają popęd seksualny.
Jak już wspomniano, stres dezorganizuje gospodarkę hormonalną. Lęk pochłania energię i zmniejsza chęć na seks. Napięcie utrudnia rozluźnienie, a pod wpływem stresu u kobiet może pojawić się „suchość” – trudności z naturalnym nawilżeniem, przez co seks przestaje sprawiać przyjemność.
Jak w przypadku większości kwestii związanych z seksem, problem rzadko jest prosty i gotowe rozwiązania też nie istnieją. Ograniczając część obowiązków i dbając o odpowiednią ilość snu, możesz jednak zacząć poprawiać sytuację.
Jak radzić sobie ze stresem
Stres nie musi Tobą rządzić. Są proste rzeczy, które możesz zrobić, by poprawić swoje samopoczucie. Zdrowie, również seksualne, to nie tylko brak chorób, ale przede wszystkim dobre samopoczucie. Oto kilka sposobów na radzenie sobie w trudnych sytuacjach.
Ogranicz bodźce
Znajdź spokojne miejsce i przemyśl, co Cię stresuje i dlaczego? Co przyspiesza bicie Twojego serca i wywołuje ucisk w żołądku? Wystąpienia publiczne? Spotkania towarzyskie? Złe informacje o sytuacji gospodarczej? Pamiętaj, że nie masz wpływu na to, co dzieje się na świecie, ale możesz dbać o siebie. Usunięcie części czynników wywołujących stres z Twojego życia może dać natychmiastową poprawę.
Jeśli denerwują Cię wiadomości – zablokuj serwisy informacyjne lub ustal codzienny czas odłączenia od urządzeń. Zamiast czytać nagłówki czy przeglądać Facebooka, poświęć czas na coś innego, co sprawia Ci przyjemność.
Jeśli stresują Cię sytuacje społeczne – zwolnij tempo. Osoby zmagające się z lękiem społecznym często czują, że są nieustannie obserwowane i oceniane, jednak większość ludzi skupia się przede wszystkim na sobie. Prowadzenie dziennika pomaga rozpoznać sytuacje będące źródłem stresu. Gdy już będziesz znać swoje wyzwalacze, możesz unikać ich lub opracować sposoby radzenia sobie z nimi.
Zadbaj o zdrową dietę
Kortyzol nasila apetyt i stąd „jedzenie na pocieszenie”. Po ciężkim dniu rzadko mamy ochotę na sałatkę. Osoby zestresowane mają skłonność do przybierania na wadze i pogorszenia ogólnego stanu zdrowia. Stres może prowadzić do sięgania po alkohol, papierosy czy inne używki. Warto pamiętać, że zarówno środki pobudzające, jak i uspokajające poprawiają nastrój tylko na chwilę, a długofalowo obniżają zdolność do radzenia sobie ze stresem.
Zdrowa, bogata w składniki odżywcze dieta pozwala lepiej mierzyć się z życiowymi wyzwaniami. Produkty, które pomagają redukować stres, to awokado, tłuste ryby, orzechy, cytrusy oraz ciemna czekolada. Awokado i tłuste ryby, takie jak łosoś, zawierają kwasy omega-3, pozytywnie wpływające na nastrój i hormonów. Cytrusy są bogate w witaminę C, która wspiera odporność.
Ruszaj się
Aktywność fizyczna nie tylko oczyszcza umysł, ale pozytywnie wpływa na układ nerwowy, wzmacniając ciało i dodając energii. Podczas ruchu mózg produkuje „hormony szczęścia”, takie jak serotonina i dopamina.
Przewlekle podwyższony poziom kortyzolu obciąża psychikę i podnosi ryzyko rozwoju depresji czy zaburzeń lękowych. Aktywności sprzyjające produkcji serotoniny i dopaminy pomagają obniżyć kortyzol i poprawić samopoczucie.
Nie bój się prosić o pomoc
Zdrowie fizyczne to tylko jedna strona dbania o siebie. Jeśli stres zaczyna przejmować kontrolę nad Twoim życiem i nawet zwykłe czynności sprawiają trudność – zasięgnij pomocy. Bliscy mogą wesprzeć, ale nie wstydź się też szukać wsparcia u specjalistki – właśnie po to są.
Nasze reakcje na pewne bodźce często wynikają z dawnych traum. Pracując nad przyczynami problemów, możesz obniżyć poziom stresu i zacząć budować zdrowsze nawyki. To nie zawsze jest łatwe i wymaga czasu, ale naprawdę warto.
Rozluźnij się podczas masażu
Jeśli masz spięte barki i kark od pracy przy komputerze, albo bolą Cię mięśnie po wysiłku, zafunduj sobie masaż w spa lub poproś bliską osobę o delikatne rozmasowanie ciała. Masaże to nie tylko redukcja stresu, ale także sposób na budowanie bliskości. Nawet zwykły masaż pleców obniża poziom napięcia i kortyzolu.
Dbaj o regularny sen
Stres może powodować bezsenność i inne trudności ze snem. Tymczasem dobry sen jest niezbędny w walce ze stresem. Warto zadbać o rutynę i wyrobić nawyk regularnego zasypiania – Twój organizm będzie wiedział, że w tym czasie może się zregenerować.
Ćwicz uważność
Techniki uważności – medytacja, świadomy oddech czy joga – potrafią zdziałać cuda w radzeniu sobie ze stresem i regulowaniu emocji. Nawet 5-minutowa sesja uważnego oddechu pomoże opanować emocje.
Techniki uważności mogą także rozluźnić Twoje ciało podczas seksu, zwiększając przyjemność. Tantra oferuje praktyki pogłębiające doznania intymne.
Na świecie dzieje się więcej, niż jesteśmy w stanie pojąć. Warto odróżnić to, co możemy kontrolować, od tego, na co nie mamy wpływu. Zadbaj najpierw o siebie, a potem o innych – potrzebujemy też siebie nawzajem, by przetrwać trudniejsze chwile.
Zdrowie seksualne i reprodukcyjne kobiet jest ważne nie tylko dla każdej z nas, lecz także dla zdrowia dzieci i rodzin. Poświęć czas na rzeczy, które dodają Ci siły i radości – w ten sposób przysłużysz się sobie i całemu światu.
Możesz śledzić swój cykl korzystając z WomanLog. Pobierz WomanLog już teraz:
