Taşıyıcı Annelik
Çiftlerin yaklaşık %15’i kısırlıkla mücadele ediyor. Çocuk sahibi olmak isteyip gebe kalamamak, ilişkide strese ve üzüntüye yol açabilir. Yardımcı üreme teknolojileri, evlat edinme ve taşıyıcı annelik, ebeveynlik deneyimi yaşamanın üç farklı yoludur. Bu yazıda, kısır çiftler, aynı cinsiyetten çiftler ve tek başına ebeveyn olmak isteyenler için taşıyıcı anneliğin sunduğu fırsatları inceleyeceğiz.
Hamilelik ve doğum, ebeveynliğe giden yolun merkezindedir. Ne yazık ki, herkes doğal yollarla gebe kalıp doğum yapamaz. Kısırlıkla karşı karşıya kalan çiftler, tüp bebek, mikroenjeksiyon, doğurganlık ilaçları, evlat edinme veya taşıyıcı annelik yöntemlerini kullanabilirler. Aynı cinsiyetten çiftler ve tek başına anne olmak isteyen adaylar ise çok fazla seçeneğe sahip olmadıklarından, genellikle tek genetik miraslarını aktarma yolu olarak taşıyıcı anneliği tercih ederler.
Taşıyıcı annelik nedir?
Taşıyıcı annelik, yardımcı üreme yöntemlerinden biridir; aday anne ve baba, üçüncü bir kişiyle anlaşarak, onun kendi adlarına bir bebek taşımasını ve doğumdan sonra çocuğun ebeveynleri olmayı kabul ederler. Taşıyıcı annelik ikiye ayrılır: gebelik (gestasyonel) taşıyıcılığı ve geleneksel taşıyıcılık. Gestasyonel taşıyıcı annelikte, aday anne ya da yumurta donörü yumurtayı, aday baba ya da sperm donörü ise spermi sağlar. Tüp bebek (IVF) yöntemiyle yumurta laboratuvarda döllenir ve ortaya çıkan embriyo taşıyıcı annenin rahmine yerleştirilir. Doğan çocuk, genetik materyali sağlayan ebeveynlere biyolojik olarak bağlıdır; taşıyıcı anneye bağlı değildir.
Geleneksel taşıyıcı annelikte ise aday baba (veya donör) tarafından sağlanan spermle, taşıyıcı anne suni döllenme yoluyla gebe bırakılır. Buna intrauterin inseminasyon (IUI) denir. Bu durumda, doğan çocuk hem taşıyıcı anneye hem de spermi sağlayan erkeğe biyolojik olarak bağlı olur.
Taşıyıcı annelik neden önemlidir?
Kısırlık, hem kadınları hem de erkekleri etkiler ve ebeveyn olmayı umanlar için oldukça zorlayıcı olabilir. Bir yıl boyunca düzenli bir şekilde çocuk sahibi olmaya çalışıp başarısız olunursa bir sonraki adım doğurganlık tedavileridir. Pek çok kişi, defalarca başarısız gebelik denemesi ya da evlat edinme girişiminden sonra son çare olarak taşıyıcı anneliği seçer.
Birçok tüp bebek denemesi başarısız olan çiftler, çocuğunun genetik özelliklerini taşımalarını isteyen aynı cinsiyetten çiftler, sağlık sorunları olanlar, ileri yaşta anne-babalar ve tek ebeveynler taşıyıcı annelikte çözüm bulabilirler. Taşıyıcı annelik, aday ebeveynlerin hem genlerini aktarmasını hem de sürecin ilk anından itibaren ebeveynlik deneyimini paylaşmasını sağlar.
Taşıyıcı anne olmak ve başkalarının hayallerine ulaşmasına yardımcı olmak da büyük bir tatmin ve doyum duygusu verebilir. Gönüllü ya da ticari olsun, taşıyıcı annelik en yüksek fedakârlık eylemlerinden biridir.
Kimler taşıyıcı anne olabilir?
Taşıyıcı anne olmayı seçmek önemli bir karardır; çünkü hamilelik hem zihinsel hem fiziksel olarak zorludur. Çoğu taşıyıcı anne, daha önce doğum yapmış kadınlardır. Bu tercih edilir çünkü kadının sağlıklı bir hamilelik geçirebileceğini gösterir. Fiziksel olarak sağlıklı olmalı, genetik hastalıklar, HIV veya hepatit gibi bulaşıcı hastalıklar ve hamileliği etkileyebilecek diğer yaygın rahatsızlıklar açısından taranmalıdır.
Ancak hepsi bu kadar değil. Hamilelik duygusal açıdan da zorludur ve taşıyıcı annenin süreci sonuna kadar taşımaya hazırlıklı olması gerekir. Her aşamada risklerle karşılaşılabilir ve bazen bunlar hayatı tehdit edici olabilir. Birçok taşıyıcı anne için en karmaşık ve zor an, doğumdan sonra çocukla vedalaşmaktır. Gelişen bebeğe bağlanmak hem anne hem de çocuk için çok önemli olsa da, bu bağı bırakıp sağlıklı bir şekilde ebeveynlere devretmek empati ve özen ister. Birçok ülkede, taşıyıcı annenin haklarını koruyan ve isterse bebeği yanında tutma hakkı veren yasalar mevcuttur. Bu nedenle, taşıyıcı annelik anlaşmasına giren tüm tarafların bilinçli ve açık karar vermesi çok önemlidir.
Sıradaki yazı: Bir bebek istiyor muyum?
Taşıyıcı anne olmak isteyen kadınlar, taşıyıcı annelik ajanslarına başvurabilirler. Riskler ve zorluklar ciddi olsa da, başarılı bir hamilelikte verilen yüksek ücret, taşıyıcı anneliği cazip kılabilir.
Anne-baba adayları için de, taşıyıcı anneliğin maliyeti ülkeye göre değişmekle birlikte genellikle yüksektir. Örneğin İngiltere’de, ticari taşıyıcı annelik, IVF tedavileri ve yasal masraflarla beraber 50.000 GBP’ye kadar çıkabilmektedir. Yüksek maliyet nedeniyle birçok çift, yakın çevresinden gönüllü bir taşıyıcı aramaktadır. Güvendiğiniz birine sizin için çocuk taşımayı teklif etmek mümkündür. Yine de, hamilelik hayatı tamamen değiştiren bir süreçtir; bir başkasının bu süreci sizin için yaşamasını istemek konusunda ne kadar rahat olabilirsiniz?
Taşıyıcı anneliğin hukuki ve etik ikilemleri
Pek çok ülkede ticari taşıyıcı annelik yasaktır; yalnızca gönüllü taşıyıcı annelik yasal sayılır ve süreç çoğunlukla evlat edinmeye benzer şekilde yürütülür. Maliyetler ya da yasal sınırlamalar nedeniyle, birçok çift taşıyıcı annelik için başka ülkelere yönelmektedir. Ancak yine de, tüm tarafların mutabık olması için uzun bir hukuki süreç gerekmektedir. Taşıyıcı anneliğin, ekonomik olarak zor durumda olan kadınları istismar ettiği ve sürecin ticari boyutu nedeniyle kadın bedeninin bir meta haline geldiği eleştirileri vardır. Bu etik ikilemler, birçok ülkenin ticari taşıyıcı anneliği yasalaştırmasını engellemektedir.
Ücret ne olursa olsun, dokuz ay boyunca bir başkasının çocuğunu taşımak ve o çocuk için kendi sağlığınızı korumak büyük bir özveri gerektirir. Taşıyıcı annelik düşünüyorsanız, tüm sonuçlarını dürüstçe değerlendirin ve gerçekten isteyip istemediğinizden emin olun. Süreç hem taşıyıcı anne hem de ebeveyn adayları için zorlu olabilir; ancak her şey yolunda giderse deneyim fazlasıyla ödüllendiricidir.
Alternatifler nelerdir?
Taşıyıcı annelik cazip görünse de oldukça pahalıdır. Herkes bu hizmetin maliyetini karşılayamaz ya da taşıyıcı annenin fikrini değiştirip bebeği kendisine alması veya düşük yapıp bebeği kaybetmesi gibi riskleri ve ebeveyn adaylarının yaşayacağı duygusal gelgitleri göze almak istemeyebilir. Bu nedenle taşıyıcı annelik çoğunlukla doğurganlık tedavileri ve/veya evlat edinmeden sonraki son çözüm olur.
IVF veya tüp bebek, en yaygın yardımcı üreme teknolojisi türüdür. IVF, kısırlık sorunlarına rağmen çiftlerin gebe kalmasını sağlar, böylece anne kendi çocuğunu taşıyıp doğal doğum yapabilir. Kadının yumurtaları alınır ve laboratuvarda spermle döllenir; ardından döllenmiş embriyo, gebelik taşıyıcı annenin rahmine yerleştirilir. Yumurta ve sperm, aday ebeveynlerden ya da bağışçılardan alınabilir. Yerleştirme tekniği ister aday anne ister taşıyıcı anne olsun aynı şekilde yapılır. Döllenme laboratuvarda ve genetik materyal seçilerek yapıldığından, anne-baba olmak isteyip genetik hastalık ya da rahatsızlık aktarmak istemeyenler için de çözüm sunar. Tedavi pahalıdır ve başarı oranı %50 civarındadır, bu nedenle pek çok çift, taşıyıcı annelikten önce tüp bebek yöntemini dener.
Koruyucu aile bakımında bu kadar çok istenmeyen çocuk varken, evlat edinme ise kendi çocuklarına sahip olamayan çiftler için doğal bir seçenek gibi görünür. Ancak süreç uzun sürer ve her zaman başarılı sonuçlanmaz. Özellikle aynı cinsiyetten çiftler ve tek ebeveynler için evlat edinme daha zorlayıcı olabilir; çünkü başvuruda bulunanlar detaylı ve uzun bir taramadan geçirilir ve sistem çoğu zaman önyargılıdır. Aday ebeveynlerin evlat edinmeyi seçmemesinin bir diğer nedeni ise, kendi genlerini aktarmak ya da doğum deneyimini yaşamak istemeleridir. Aile sağlık geçmişi, önceki travmalar ve evlat edinmede kontrolünüz dışında kalan pek çok önemli unsurun bilinmezliği nedeniyle, herkes bu riskleri almak istemeyebilir.
Sıradaki yazı: Hamilelik hakkında efsaneler
Hepimiz farklı olsak da, çocuk istemenin birçok sebebi olabilir. Bunu doğal yollarla başaramayanlar için taşıyıcı annelik, sürecin başından itibaren dahil olma ve genetik materyali aktarma imkânı sağlar. Taşıyıcı anne içinse, umutlu ebeveynlerin hayalini gerçekleştirmeye yardım etmek ya da çocuk büyütme sorumluluğu olmadan hamilelik deneyimini yaşamak ödüllendirici bir deneyim olabilir. Ancak bu önemli adımı atmadan önce, taşıyıcı olacak kişiyle ve ebeveyn adaylarıyla açıkça konuşmak, her yönüyle düşünmek ve bilinçli bir karar vermek çok önemlidir.
Adetinizi WomanLog ile takip edebilirsiniz. WomanLog'u hemen indirin:
