İdrar Yolu Enfeksiyonu
İdrar yolu enfeksiyonu (İYE), genellikle sindirim sistemi bakterilerinin anal bölgeden idrar yoluna geçişiyle oluşan bakteriyel bir enfeksiyondur. Durum rahatsız edici ve ağrılıdır, tedavi edilmezse böbrek hasarına yol açabilir.
Pek çok kadın hayatında en az bir kez idrar yolu enfeksiyonu geçirir. Bu, antibiyotikler ve doğal yöntemlerle kolayca tedavi edilebilen yaygın bir bakteriyel enfeksiyondur. Ancak, ortaya çıkabilecek ciddi komplikasyonlar nedeniyle önemsenmesi gerekir.
Nedenleri ve sınıflandırılması
İdrar yolu enfeksiyonu (İYE), idrar yollarının (böbrekler, mesane, üreterler ve üretra) her bölümünü etkileyebilen yaygın bir rahatsızlıktır. Herkes İYE olabilir ama kadınlar, anatomik yapı nedeniyle daha yatkındır.
İdrar yolu enfeksiyonuna genellikle kalın bağırsakta yaşayan E. coli bakterisi sebep olur. Diğer yaygın etkenler arasında proteus mirabilis ve klebsiella pneumoniae bulunur. Zararlı bakteriler üretraya ulaşırsa, enfeksiyon idrar yolunda yukarı doğru ilerleyebilir. Birçok kişi hayatında en az bir kez idrar yolu enfeksiyonu geçirir. Enfeksiyonun ciddiyeti, bakterilerin ne kadar yayıldığına bağlıdır ve İYEnin türleri, enfeksiyonun idrar sisteminde ne kadar yukarı çıktığına göre sınıflandırılır.
İYE türleri:
- Sistit: Mesanede meydana gelen bakteriyel enfeksiyon. Bu tip İYE idrar yaparken rahatsızlık ve ağrıya yol açar ve sık idrara çıkma isteği oluşturabilir. Ayrıca, idrar renginde ve berraklığında değişiklik, idrarda kan ve alt karın bölgesinde ağrı görülebilir.
- Prostatit: Prostat bezinde bakteriyel enfeksiyon. Kasıkta ağrı, ağrılı ve zor idrara çıkma, idrarda kan ve sık sık idrara çıkma isteği en yaygın belirtilerdendir. Genellikle 50 yaş altı erkeklerde görülür.
- Üretrit: Üretrada bakteriyel enfeksiyon. İdrar yaparken yanma hissi ve üretradan akıntı ile kendini belli eder. Bazı kişiler bir seferde tam olarak idrar yapamama hissi de yaşayabilir.
- Piyelonefrit: Böbreklerde bakteriyel enfeksiyon. En tehlikeli İYE türüdür ve genellikle enfeksiyon tedavi edilmeden bırakılırsa ya da bağışıklık sistemi zayıflamışsa ortaya çıkar. Böbrek hasarına (akut böbrek yetmezliği dahil) ve kronik enfeksiyona neden olabilir. Bakteriler böbreklere ulaştığında, enfekte kişi genellikle ateş, titreme, bulantı, kusma ve sırtın üst kısmında ağrı yaşar.
Herhangi bir enfeksiyon tedavi edilmezse tehlikeli hale gelebilir. Erken belirtilere dikkat edin ve bir sorun hissettiğinizde mutlaka tıbbi yardım alın.
İdrar yolu enfeksiyonunun yaygınlığı ve riskleri
İdrar yolu enfeksiyonları düşündüğünüzden daha yaygındır. Birleşik Krallık'ta yapılan bir araştırmada, 10 yıl boyunca neredeyse bir milyon kişi incelenmiş ve %21'inin bu süre zarfında en az bir kez İYE geçirdiği ortaya çıkmıştır. En çok etkilenenler kadınlar ve yaşlılardı.
Pek çok faktör, idrar yolu enfeksiyonu riskini artırabilir. Kadın olmak (daha kısa üretraya sahip olmak) ve tuvalet sonrası 'arkadan öne doğru' silmek bunlardan bazılarıdır; bu da bakterilerin anüsten üretraya geçmesine neden olur.
İYE riskini artıran diğer faktörler:
- Zayıflamış bağışıklık sistemi—vücudunuz herhangi bir nedenle strese girdiyse, zararlı bakterilerle savaşmak için daha az kaynağa sahip olur. Bu da idrar yolu enfeksiyonu riskinizi artırır. Diyabet, obezite, immünosüpresan ilaçlar, cinsel yolla bulaşan hastalıklar ve diğer viral veya bakteriyel enfeksiyonlar bağışıklık sisteminin en yaygın zayıflama sebeplerindendir.
- Hormonal değişiklikler—östrojendeki ani düşüş, enfeksiyon riskinde artışla ilişkilendirilmiştir. Menopoz dönemindeki ve hamile kadınlar, hormonal dalgalanmalar nedeniyle İYE açısından daha büyük risk altındadır. Hormonal değişiklikler hakkında daha fazla bilgi alın.
- Cinsel ilişki—bakteriler cinsellik sırasında anüsten üretraya yakın temas yoluyla geçebileceğinden, cinsel ilişki sırasında İYE oluşabilir. Korunmasız seks yapmak da vajinada pH seviyesinin değişmesine ve bakteriyel denge bozulmasına neden olarak İYE riskini artırır. Güvenli cinsel yaşam ile ilgili daha fazla bilgi alın.
- Bazı doğum kontrol yöntemleri—doğum kontrol yöntemi olarak diyafram kullanmak ve spermisit içeren kondomlar, İYE riskini artırır. Doğum kontrolünü bırakınca ne beklemeli?
- İdrar sondası kullanmak—bu, idrarı torbada toplamak için üretradan sokulan esnek bir tüptür. Özellikle hamilelikte kullanılması, İYE riskinizi büyük oranda artırır. Sonda kullanımında hijyen kurallarına uymak enfeksiyonları önlemek için çok önemlidir.
Yaygın sorular
Soğuk hava İYE'ye neden olur mu?
Kışın soğuk zemine oturmamanız veya belinizi sıcak tutmanız söylenmiş olabilir. Soğuk hava bakteriyel enfeksiyonlara sebep olmaz ama katkıda bulunabilir. Vücut, soğukta hayati organlara daha fazla kan ve oksijen gönderir, bu yüzden böbreklerde kan dolaşımı artar. Bunun sonucunda böbrekleriniz kanı süzmek ve daha çok idrar üretmek için daha fazla çalışır. Soğuk günlerde vücudunuzu uygun şekilde sıvıyla desteklemezseniz, işlevleri aksayabilir ve filtre edilen bakterilerin idrar yolunuza ulaşma riski artar.
Cinsel ilişki sonrası idrar yapmak İYE'yi önler mi?
Pek çok kişi, cinsel ilişki sonrası idrar yapmanın idrar yolu enfeksiyonunu önleyeceğine inanır. Bunu destekleyen çok fazla bilimsel çalışma yoktur fakat idrar, bakterileri üretradan atar. Cinsel ilişki, bakterilerin idrar yoluna taşınma riskini artırır. Ancak bakterileri temizlemek açısından, cinsel ilişki sonrası idrara çıkmak yalnızca 30 dakika içinde yapılırsa etkili olabilir.
Kadınlarda enfeksiyon riski daha yüksek olsa da, doktorlar erkeklerin de cinsel ilişki sonrası idrar yapmasını önerir. Cinsel ilişki sonrası idrar yapmak tek başına tam bir koruma sağlamaz; hamileliği veya cinsel yolla bulaşan hastalıkları önlemez. Her zaman güvenli cinsel ilişki uygulayın!
Yaygın tedaviler
İdrar yolu enfeksiyonu genellikle doğal yöntemlerle de hafifletilebilir; fakat bakterilerin yayılıp yayılmadığını veya kronik enfeksiyon riskinizi öğrenmek için yine de doktorunuza başvurmalısınız. Doktorunuz idrar testleri ile enfeksiyonun ciddiyetini belirleyebilir. En yaygın tedavi antibiyotik kürüdür ve bol sıvı tüketerek bakterilerin vücudunuzdan atılması önerilir. Ağrı yaşıyorsanız, doktorunuz ağrı kesici de önerebilir.
Bazı uzmanlar, kızılcık suyu içmeyi veya tanen içeren kapsüller almayı da önerir. Tanen; kızılcıkta bulunan doğal bir polifenoldür (mikrobesin) ve E. coli bakterisinin mesane ve üretra duvarına tutunmasını engeller.
İdrar yolu enfeksiyonundan korunma
Tedavisi oldukça kolay olabilse de, ‘bir önlem, bir tedaviden daha iyidir’. İdrar yolu enfeksiyonları, üretra daralması, böbrek hasarı, kronik enfeksiyon, hamilelikte riskler ve hatta sepsis gibi komplikasyonlara yol açabilir. Peki, İYE'den korunmak için neler yapabilirsiniz?
- Bol su için—idrarın kendisi antibakteriyel özelliklere sahiptir ve bakterilerin idrar yolu duvarına tutunmasını önler. Ayrıca, idrarınızı tutmayın; düzenli idrara çıkmak kötü bakterilerin atılmasına yardımcı olur.
- 'Önden arkaya' silin—tuvalet sonrası her zaman genital bölgeden anüse doğru silin, böylece sindirim sistemi bakterilerinin üretraya girmesini önlemiş olursunuz.
- Bağışıklık sisteminizi güçlendirin—vücudunuz bakteri ve virüslerle savaşmak için tasarlanmıştır. Bağışıklık sistemi zayıfladığında, doğal koruyucu kalkanı sürdürmek zorlaşır. Yeterince uyumak, dengeli beslenmek ve düzenli egzersiz yapmak bağışıklık sistemini güçlendirir.
- Güvenli cinsellik uygulayın—yeni bir partnerle birlikteyken mutlaka kondom kullanın ve cinsel ilişki sonrası idrara çıkıp genital bölgenizi yıkamayı unutmayın.
- Genital bölgenizi aşırı yıkamaktan kaçının—sert deterjanlar ve kokulu ürünler yararlı bakterileri yok edebilir ve zararlı bakterilerin çoğalmasına ortam hazırlar. Sağlıklı bir hijyen rutini önemlidir ama abartmayın; vajinanızın kendi kendini temizleme işlevi, içindeki mikroflora sağlığına bağlıdır.
Güvenli cinsellik, bol sıvı alımı ve doğru hijyen alışkanlıkları uygulayarak İYE riskinizi azaltabilirsiniz.
Adet döngünüzü WomanLog uygulamasıyla takip edebilirsiniz. WomanLog'u şimdi indirin:
