Meme Kanseri: Tanı, Tedavi ve Önleme
Meme kanseri, meme dokusunda oluşan bir kanser türüdür. Bu kanser çoğunlukla kadınlarda görülse de erkekleri de etkiler. Kanser erken tespit edilirse hayatta kalma şansı önemli ölçüde artar.
Tıptaki gelişmelerle birlikte, meme kanseri hastalarının hayatta kalma şansı çok daha iyi. Artan farkındalık, düzenli taramalar ve kanserle ilgili bilginin artması, bu hastalığın bugün nasıl tedavi edildiğinde önemli rol oynamıştır.
Meme kanseri nasıl gelişir?
Meme kanseri, meme dokusunda anormal hücre büyümesi sonucu oluşan ve tümöre dönüşen bir hastalıktır. Bu tümörler genellikle süt kanallarında gelişmeye başlar ve tedavi edilmezse meme dokusunun diğer bölümlerine yayılabilir.
Kimlerde meme kanseri görülür?
Meme kanseri her cinsiyette görülebilse de, kadınlarda erkeklerden 100 kat daha fazla rastlanır. Kadın memesi, üç-dört yıl gibi bir sürede gelişir ve yaklaşık 14 yaşında tamamlanır. Bu süreçte meme hücreleri östrojene ve diğer hormonlara, ayrıca çevredeki hormon bozucularına duyarlı hale gelir. Bu da onları anormal hücre gelişimine karşı hassas yapar. Erkeklerde süt verme dokusu gelişmediğinden meme hücreleri inaktif kalır, bu yüzden onlar meme kanserine karşı daha az savunmasızdır.
Doğum yapmak, bir kadının meme kanseri riskini nasıl etkiler? Bu sorunun yanıtı karmaşıktır ve tam olarak açıklanamamıştır. Doğumun anlık etkisi, riski az da olsa artırmaktır. Bu artış yaklaşık on yıl sürer. Ancak on yıl sonra, doğum yapmamış kadınlara kıyasla meme kanseri riski biraz daha azalmış olur.
Bazı kadınlar için sırf kadın olmak bile meme kanserine yakalanma riskini artırır, fakat sadece yaklaşık %12’si bu hastalığa yakalanır. Risk faktörleri iki gruba ayrılır—değiştirilebilir (değiştirebileceğiniz şeyler) ve sabit (değiştiremeyeceğiniz şeyler).
Değiştirilebilir risk faktörleri arasında obezite, yüksek alkol tüketimi, sigara, bazı beslenme alışkanlıkları, egzersiz eksikliği ve özellikle bazı sentetik östrojen formlarının yer aldığı hormonal doğum kontrolü sayılabilir. Ancak, bu faktörlerle meme kanseri arasındaki ilişki karmaşıktır.
Daha fazla bilgiye, hormonal ve hormonal olmayan doğum kontrolü hakkındaki makalelerimizden ulaşabilirsiniz.
Sabit risk faktörleri şunlardır:
- Yaş—50 yaş üzerindeki kadınlarda meme kanseri riski artar, fakat genç yaşta çocuk sahibi olanlarda bu risk uzun vadede azalabilir.
- Genetik—Ailede meme kanseri hikayesi olan kadınların hastalığa yakalanma riski artar. Yakın akrabalarda bu risk daha yüksektir (anne ile uzak bir akraba arasındaki fark gibi).
- İyonize radyasyona maruz kalma—radyasyon, çeşitli kanser türlerinin bilinen bir nedenidir.
- Yoğun meme dokusu—yağ oranı düşük, meme dokusu yoğun kadınlarda meme kanseri riski, daha az yoğun memesi olanlara göre daha yüksektir.
- Hormon dengesizlikleri—Östrojene hassasiyeti yüksek olan kadınlar meme kanseri riskiyle daha çok karşılaşır; hastalık doğrudan östrojen fazlalığı ile ilişkilidir.
Kadın hormonları hakkında daha fazla bilgi için buradaki makalemizi okuyabilirsiniz.
Meme kanseri türleri
Meme kanseri; türlere, evrelere ve derecelere ayrılır. Evre, kanserin ne kadar yayıldığını veya yayılıp yayılmadığını gösterir. Derece ise tümör hücrelerinin normal meme hücrelerine ne kadar benzediğini ya da ne kadar farklılaştıklarını açıklar.
Kanser türleri invaziv olmayan veya invaziv olabilir—yani kanser geliştiği doku dışına yayılabilir. Meme kanseri yaygın olarak şu şekillerde sınıflandırılır:
- İnvaziv duktal meme kanseri süt kanallarında başlar ve çevre dokulara yayılır.
- İnvaziv lobüler meme kanseri süt üreten lobüllerde başlayıp çevre dokulara yayılır.
- Duktal karsinoma in situ süt kanallarında gelişen invaziv olmayan kanserdir.
- Lobüler karsinoma in situ ise lobüllerde gelişen invaziv olmayan bir kanserdir.
Kendi kendine kontrol ve meme kanseri belirtileri
Meme kendi kendine muayenesi evde uygulanabilen önleyici bir yöntemdir. Memelerinizi düzenli olarak incelemek, dokudaki değişiklikleri fark etmenizi ve gerekirse bir doktora başvurmanızı sağlar.
Kendi kendinize muayene yaparken zamanlama önemlidir. Regl döngünüz göğüslerinizin hassasiyetini ve boyutunu etkileyebilir. Kişisel deneyiminize göre zamanlamanızı ayarlayınız—genellikle adetinizin başlamasından yaklaşık bir hafta sonra göğüsler daha az hassas olur.
Kendi kendine muayeneyi memelerinizdeki görsel değişiklikleri kontrol ederek başlatın. Şekil ve boyutta farklılık var mı? Meme uçlarının görünümüne dikkat edin. Meme kanseri belirtileri arasında meme uçlarının içe dönmesi ve/veya renk değiştirmesi bulunur. Herhangi bir anormal akıntı (şeffaf veya kanlı) varsa dikkat edilmelidir. Diğer görsel bulgular; şişlik, döküntü, kızarıklık ve meme dolgunluğunda değişikliklerdir.
Sonrasında parmak uçlarınızla yumuşak dokuları ve meme uçlarını nazikçe yoklayın. Ele gelen sertlik, kitle ya da düğüm hissi olup olmadığına bakın. Muayene sırasında ağrı ya da rahatsızlık olup olmadığına dikkat edin. Ardından kollarınızı kaldırarak memenizin yanlarını ve koltuk altındaki lenf bezlerini inceleyin. Yeniden ağrı, kitle veya düğüm olup olmadığına bakın.
Ne bulabilirsiniz?
Farklı ya da anormal bir belirti bulursanız paniğe kapılmayın. Meme kanseri değişikliklerin tek nedeni değildir; yine de tanı için mutlaka doktorunuza danışmalısınız.
Meme kitleleri korkutucu olabilir, fakat 10 kitleden 9’u kanserli değildir. Kitlelerin oluşumu çoğunlukla vücuttaki hormonal dalgalanmalardan kaynaklanır. Kanserli olmayan kitleler genellikle küçük (2 cm’ye kadar) olur ve yana doğru hareket ettirilebilirler.
Meme hassasiyeti en sık hormonal değişikliklere bağlıdır. Regl öncesi, hormonal doğum kontrolü kullanırken, gebe kalınca ya da üreme sağlığını etkileyen başka durumlarda göğüsler hassas ya da ağrılı olabilir. Hormonal meme ağrısı zamanla geçer; fakat iltihabi ağrı kalıcıdır. Bu ağrı genellikle zamanla şiddetlenir ve tek bir noktaya lokalize olabilir.
Meme şekli ve cildi. Çoğu kadının memesi simetrik değildir ve bu tamamen normaldir. Menstrüel döngü boyunca meme şekli de değişebilir—dönem sonunda memeleriniz daha dolgun hissedilebilir. Hamilelik ve doğum da meme görünümünü etkiler. Dikkat edilmesi gereken noktalar ise memede ya da etrafında kızarıklık, şişlik veya tahriş olmasıdır. Ayrıca, özellikle sadece bir memede hızlı boyut değişikliği de endişe sebebidir.
Tanı ve tedavi
Belirtileriniz kanser açısından riskliyse doktorunuz sizi daha ileri testler için onkoloji bölümüne yönlendirecektir. İlk testler genellikle invaziv değildir—ultrason ardından mamografi (meme röntgeni) yapılır. Bu incelemeler meme dokusunda bir anormallik gösterirse, meme dokusundan biyopsi alınarak kanser olup olmadığı belirlenir.
Tedavi; kanserin türüne, evresine ve derecesine yani tümörün büyüklüğüne ve kanserin diğer dokulara yayılıp yayılmadığına göre değişir. En sık uygulanan tedavi yöntemleri şunlardır:
- Kısmi cerrahi (lumpektomi)—invaziv olmayan kanserlerde sadece etkilenen bölge çıkarılır.
- Masetomi (memenin alınması)—kanser çevre dokulara yayılmışsa meme tamamen alınmalıdır.
- Lenf nodu cerrahisi—kanser lenf bezlerine yayıldıysa bir kısmının alınması gerekebilir.
- Radyoterapi—x-ışınları ile kanser hücreleri öldürülür; mastektomi sonrasında radyoterapi önerilir, böylece kanserin tekrarlaması önlenir.
- Kemoterapi ve hormonal tedavi ilaç ya da hormonlarla kanserli hücreleri azaltır ve yok eder. Cerrahi öncesi ve sonrası kemoterapi önerilebilir; böylece tümör küçültülüp daha az doku çıkarılabilir.
Meme kanseriyle yaşamak
Meme kanseri tanısı almak psikolojinizi etkileyebilir. İyileşme süreci hem fiziksel hem de ruhsal sağlığınızı kapsar. Bu his ve düşüncelerle yalnız kalmamak önemlidir. Size iyi gelecek biriyle, ister güvendiğiniz bir dost, bir akraba ya da tanımadığınız biriyle konuşmak çok faydalı olabilir.
Meme kanseri tedavisi yaşamınızın birçok alanında zorluk oluşturabilir—ilişkiler, aile, maddi durum, psikolojik hal ve kendinize bakışınız değişebilir. Birçok kadın, mastektomi ve kemoterapi sonrası yeni ve olumlu bir kendilik algısı oluşturmakta zorlanır. Tedavilerin hem bedensel hem ruhsal etkilerini kabul etmek kolay değildir. Kanser ilaçları sizi kötü hissettirebilir; hastalığın ve tedavinin her yönü sizi zorlar ve yorgun hissettirebilir. İyileşme için destek bulmak ve farklı başa çıkma yöntemleri geliştirmek önemlidir.
Terapiler, meme kanseri hastalarının durumla başa çıkmasına yardımcı olabilir. Pek çok meme kanseri hastası, aynı deneyimleri paylaşanlarla bir araya gelinen grup terapilerinde rahatlık bulur. Bu buluşmalar, mücadelede yalnız olmadığınızı hissetmenizi ve bir aidiyet duygusu kazanmanızı sağlar.
Adetinizi WomanLog ile takip edebilirsiniz. WomanLog’u hemen indirin:
