Mesane Basıncı: İnterstisyel Sistit ve İdrar Yolu Enfeksiyonu Karşılaştırması
İnsan idrar sistemi büyüleyici demek abartı olmaz. Çoğu zaman bir sorun yaşamadıkça bu sisteme fazla dikkat etmeyiz, ancak idrar sistemi vücudumuzda hayati bir rol oynar. Kanı temizler, toksinleri atar ve kan hacmi ile kandaki elementleri düzenler. Yine de, idrar sistemiyle ilgili sorunlar yaşamak pek nadir değildir. Bu problemlerin birçoğu mesane basıncı ve artan idrara çıkma ile başlar. Bu yazıda, mesane basıncına neden olan en yaygın etmenleri ele alacak ve bunları karşılaştırarak kendine özgü belirtilerini tanımanı kolaylaştıracağız.
Herkesin başına gelmiştir—yakında bir tuvalet yokken ŞİMDİ gitmen gerekir! Genellikle bu durumlarda hissettiğimiz rahatsızlık, idrarda dolu olan mesanenin yaptığı baskıdır. Kadınlar yaklaşık 500 ml, erkekler ise yaklaşık 700 ml idrar depolayabilir.
Fakat vücudumuz oldukça akıllı çalışır. Son dakikaya kadar beklemek yerine, genellikle mesanede 200–350 ml idrar biriktiğinde idrara çıkma dürtüsü hissedersin. Mesane duvarındaki sinirler beynine gitme zamanının geldiğini bildirir. Ne kadar uzun süre beklersen, bu sinyalleri görmezden gelmek o kadar zorlaşır. Kendini rahatlattıktan sonra baskı kaybolur ve gevşeyebilirsin. Normalde, tükettiğin sıvı miktarına, ne kadar terlediğine ve diğer etmenlere bağlı olarak günde 4 ila 10 kez idrar yaparız.
Ancak, mesane basıncı şikayeti olan kişilerde, bu ağrı idrar yaptıktan sonra da geçmez ve hatta artabilir. Çoğu durumda, bu tür bir mesane basıncı, kronik bir durum olan interstisyel sistit (İS) ile ilişkilidir. Bununla birlikte, idrar yolu enfeksiyonları (İYE) da genellikle tıbbi müdahale gerektiren şiddetli mesane rahatsızlığının yaygın bir nedenidir. Şimdi bu ikisini karşılaştıralım ve farklılıklarını tanıyarak dikkat etmen gereken noktaları öğrenelim.
İnterstisyel sistit ve idrar yolu enfeksiyonu
Aşağıdaki tablo, mesane basıncının iki en yaygın nedenini karşılaştırmaktadır. Uyarı işaretlerini tanıyabilirsen, ne zaman tıbbi yardım alman gerektiğini bilirsin. Mesane basıncının birçok nedeni olabilir, ancak bu ikisinin belirtileri çok farklıdır ve her ikisi de uzun süre tedavi edilmezse ömür boyu sürebilecek komplikasyonlara neden olabilir.
İnterstisyel Sistit
İS, mesane ağrısı sendromu olarak da bilinir ve mesanenin aşırı hassas ve aktif hale gelmesiyle ortaya çıkan bir durumdur. İS, mesanen boş olsa bile günde 60 defaya kadar idrara çıkmana neden olur. Bu durum ağrılıdır ve hem idrara çıkmayı hem de cinsel ilişkiyi oldukça rahatsız edici bir hale getirebilir.
İnterstisyel sistite ne sebep olur?
İnterstisyel sistit bir enfeksiyon değildir ve tıp camiası da hâlâ kesin nedenini tam olarak bilememektedir. İS'yi tetikleyebilecek veya kötüleştirebilecek faktörler şunlardır:
- Alerjiler
- Damar (vasküler) sorunlar
- Otoimmün yanıt
- Mesane duvarı yüzeyinde sorunlar
- Mesaneyi aşırı hassaslaştıran bazı enfeksiyonlar
- Genetik
İnterstisyel sistit kadınlarda erkeklere göre çok daha sık görülür.
İnterstisyel sistit belirtileri
İS'nin ana belirtileri mesane basıncı ve mesane ağrısıdır. Dikkat edilmesi gereken diğer işaretler şunlardır:
- Sürekli idrara çıkma isteği (günde yaklaşık 60 kere)
- Az miktarda idrar yapma
- Pelvik ağrı
- Cinsel ilişki sırasında ağrı
Bu belirtiler bazen kaybolup, tekrar ortaya çıkabilir.
Hastalığın seyri
İnterstisyel sistit en çok 30’lu yaşlarda başlar. Önceki dönemlerde sağlıklı olsan ve mesane sorunların olmasa bile bu belirtileri fark edebilirsin. İS’nin kesin bir tedavisi olmasa da, tıbbi yardım almak önemlidir. Yaşam tarzı değişiklikleri ve tıbbi tedaviye başlamazsan durum ilerleyebilir ve şu sonuçlar ortaya çıkabilir:
- Mesane kapasitesinde azalma ve idrarı tutma zorluğu
- Pelvik ağrı ve sık idrara çıkma, buna bağlı olarak uykusuzluk ve yorgunluk
- Cinsel ilişki sırasında pelvik ağrı ilişkilerini etkileyebilir
Ağrı tipi
Ağrının türü ve şiddeti kişiden kişiye değişir. Çoğu zaman leğen kemiği bölgesinde ve karında baskı hissiyle başlar. Hafiften şiddetliye kadar ilerleyebilir ve uzun süre devam edebilir.
İnterstisyel sistit tedavisi
Tedavi almak için doktorunun sana İS tanısı koyması gerekir. Çünkü İS'nin belirtileri; diğer mesane hastalıklarıyla benzerlik gösterdiğinden ayırt edilmesi zor olabilir. Doktorun; jinekolojik muayene, idrar tahlili, sistoskopi (üretraya ince bir tüp yerleştirilmesi), biyopsi ya da idrar sitolojisi gibi çeşitli testler yapabilir.
Tanı konduktan sonra doktorun aşağıdaki tedavi seçeneklerini önerebilir:
- Pelvik kaslarını güçlendirmek için fizik tedavi
- Pentosan polisülfat sodyum (Elmiron) gibi reçeteli ilaçlar veya trisiklik antidepresanlar—mesane basıncını hafifletmek ve sık idrar ihtiyacını azaltmak için
- Eğer İS alerjiyle ilişkili ise antihistaminikler de önerilebilir
Başlangıç tedavileri ağrı ve rahatsızlığı hafifletmezse, daha ileri tedavi seçenekleri şunlardır:
- Mesaneye su doldurularak genişletilmesi
- Mesane içindeki sinirleri hedefleyen sinir stimülasyonu
- Dimetil sülfoksit (DMSO), steroidler, heparin, sodyum bikarbonat veya hyaluronik asit gibi ilaçların doğrudan mesaneye verilmesi (instilasyon)
Yaşam tarzı değişiklikleri de yardımcı olabilir. Alkol, turunçgiller, yapay tatlandırıcılar, baharatlı yiyecekler, kafein, turşu, domates ve diğer asitli besinleri beslenmeden çıkarmak mesane tahrişini azaltabilir.
Sigara içmeyi bırakmak da şiddetle önerilir çünkü sigaradaki toksinler İS’nin kötüleşmesine neden olabilir.
Önlenebilir mi?
İS’nin kesin nedeni bilinmediğinden engellenmesi veya tam olarak tedavi edilmesi mümkün değildir. Ancak bir tedavi planı izleyerek rahatsızlığı azaltıp daha iyi hissedebilirsin.
İdrar Yolu Enfeksiyonu
İYE’ler, idrar yolunun her bölümünü etkileyebilen yaygın enfeksiyonlardır. Enfeksiyon genellikle üretrada başlar ve böbreklere kadar ilerleyebilir.
İYE’ye ne sebep olur?
İYE’lerin yaklaşık %90’ı E. coli bakterilerinden kaynaklanır. Bu bakteriler, her zaman kalın bağırsakta ve anüste bulunur ve yanlış silinme, cinsel ilişki veya mastürbasyon sırasında, yetersiz hijyen sonucunda ya da mesanenin kateterle boşaltılması sırasında üretraya taşınabilir.
Kadınlar İYE geçirmeye daha eğilimlidir. Nitekim, kadınların en az %20’si hayatlarının bir noktasında İYE geçirir. Bunun sebebi kadın ve erkek anatomisindeki farklılıklardır. Erkek üretrası yaklaşık 20 cm iken, kadın üretrası sadece 5 cm'dir; bu da bakterilerin idrar yollarına yukarıya doğru seyahat etmesini kolaylaştırır.
Bazı kişiler soğuk havanın idrar yolu enfeksiyonuna sebep olabileceğine inanır. Aslında, düşük sıcaklık enfeksiyona sebep olmaz, ancak soğuk veya değişken hava, İYE riskini artırabilir. Üşüdüğünde, böbreklerin iç organları korumak için daha fazla kanı süzer. Bu da daha fazla sıvı ihtiyacı doğurur. Eğer yeterince sıvı alınmazsa, idrar idrar yollarında daha uzun süre kalabilir ve bu da bakterilerin çoğalması için uygun ortam yaratır.
İYE belirtileri
İYE birçok rahatsız edici belirtiye yol açar:
- İdrar yaptıktan sonra bile geçmeyen şiddetli idrara çıkma isteği
- İdrar sırasında yanma hissi
- Sık idrar yapma ve az miktarda idrar çıkışı
- Bulutlu görünümlü idrar
- İdrarda kan—sildikten sonra kan lekeleri veya kahverengi/koyu görünümlü idrar
- Kötü kokulu idrar
- Pelvik ağrı
- Sırt ağrısı—enfeksiyon üst idrar yoluna ilerlerse
- Ateş
- Üşüme
- Genel olarak kötü ve yorgun hissetme
Ancak bazen İYE hiçbir belirti vermez, bu da daha tehlikelidir çünkü bakteri fark edilmeden üst idrar yollarına ulaşıp ciddi komplikasyonlara neden olabilir.
Hastalığın seyri
İYE'ler genellikle alt idrar yollarında başlasa da, tedavi edilmezse idrar sisteminin herhangi bir bölümünü etkileyip ilerleyebilir.
Tedavi edilmeyen İYE'nin komplikasyonları çok ciddi olabilir. Bunların en kötüsü kalıcı böbrek hasarıdır.
Dikkat edilmesi gereken diğer komplikasyonlar:
- Bakteri kana karışırsa sepsis ve kan zehirlenmesi
- Tekrarlayan İYE’ler
- Üretrada daralma, özellikle erkeklerde
- Hamilelikte enfeksiyon yaşanırsa düşük kilolu bebek riski
Ağrı tipi
İYE ağrısı genellikle üretra girişinde başlar ve çoğunlukla idrar yaparken yanma hissine neden olur. Enfeksiyon ilerledikçe, pelvik ve karın bölgesinde ağrıya, ardından böbreklerin bulunduğu alt ve orta sırt ağrısına yol açar.
Tedavi
Bazı İYE’ler kendiliğinden düzelebilir. Ancak çoğu durumda, özellikle şiddetli ağrı, ateş ya da bulantı gelişirse veya belirtiler 5–7 gün boyunca geçmezse, antibiyotik tedavisi gerekir.
Doktorun belirtilerinin nedenini ve enfeksiyonun tipini belirlemek için idrar tahlili ve idrar kültürü yapacaktır. İYE tedavisinde yaygın olarak kullanılan antibiyotikler şunlardır:
- Nitrofurantoin
- Sülfonamidler
- Amoksisilin
- Sefalosporinler
- Doksisiklin
- Fosfomisin
- Kinolonlar
İYE'ler önlenebilir mi?
İYE’ler çoğu zaman önlenebilir ve riskini azaltmak için uygulayabileceğin birçok hijyen alışkanlığı vardır. Ancak, çok dikkatli biri olsan da İYE gelişebilir; bu durumda kendini suçlu hissetme.
İYE riskini azaltmak için:
- Bol bol sıvı, özellikle su iç. Ne kadar çok içersen, o kadar çok idrara çıkarsın—ve idrar istenmeyen bakterileri vücuttan atar.
- Cinsel ilişki veya mastürbasyon sonrasında her zaman idrara çık. Cilt teması ve sürtünme, bakterilerin üretraya geçişini kolaylaştırır.
- Her zaman önden arkaya doğru sil: Bu şekilde anüsten üretraya bakteri taşımaktan kaçınırsın.
- Her zaman güvenli cinsel ilişki: Prezervatif kullan ve hem anal hem vajinal seks yapıyorsan, geçişte mutlaka yeni bir prezervatif kullan.
- İYE riskini artırabileceği için diyafram ve spermisitli prezervatifler dışındaki doğum kontrol yöntemlerini kullan.
- Cildinin nefes almasını sağlamak ve terin kolayca buharlaşabilmesi için bol, doğal lifli iç çamaşırları giy.
Son sözler
İnterstisyel sistit gibi kronik bir rahatsızlıkla yaşamak veya İYE’nin sancılı belirtilerine katlanmak yaşam kaliteni ciddi şekilde azaltabilir. Umuyoruz ki bu bilgiler, bu rahatsızlıkları daha iyi anlaman, belirtilerini tanıman ve ne zaman tıbbi destek alacağını bilmen için seni güçlendirmiştir.
WomanLog'u hemen indir:
