Vajinal akıntı çeşitleri ve anlamları
Vajinal akıntı yaşamın doğal bir parçasıdır. Adet gören her kadın bunu deneyimler. Vajinal akıntının, bir kadının sağlığını yansıttığı söylenebilir. Akıntının rengi ve yapısı, kadının menstrüel döngüsünde nerede olduğunu gösterir ve diyetteki küçük değişikliklere, hormon dengesizliğine, vajinal pH’a ve enfeksiyona karşı oldukça hassastır.
Vajinal akıntı, rahim ağzı ve vajinadaki bezlerden salgılanan sıvı/mukusun vücudun doğal olarak attığı hücrelerle birleşmesinden oluşur. Bu akıntılar vajinanın temiz, nemli ve korunmuş kalmasını sağlar, ayrıca sperm hücrelerinin yumurtaya ulaşmasına ve döllenmesine yardım eder. Bu yazıda sağlıklı ve sağlıksız akıntı çeşitlerinin nasıl göründüğünü, neler ifade ettiklerini ve vajinanızı nasıl sağlıklı tutabileceğinizi keşfedeceğiz.
Vajinal mikrobiyom
Sağlıklı bir vajina, genellikle laktobasiller ve diğer fermentatif bakterilerden oluşan, laktik asit üreten ve orta derecede asidik bir ortam oluşturan mikrobiyal flora dengesiyle korunur. Normal vajinal pH 3,8–4,5’tir. Vajinanın asiditesi, vajinayı ve üreme organlarını zararlı bakteri, parazit ve mantarlara karşı korur. Yaşlandıkça asidite hafifçe azalır ve pH 5,0’a yaklaşabilir.
Vajina kendini temizler. Akıntılar, vajinanın temiz ve sağlıklı kalmasında temel rol oynar. Bu mukus/sıvıyı tuvalet kağıdında veya iç çamaşırınızda görebilirsiniz. Rahatsızlık veriyorsa, gerektiğinde değişebileceğiniz ince pedler (günlük ped) kullanmayı deneyebilirsiniz.
Sağlıklı akıntı şeffaf veya beyaz renkte olur ve belirgin bir kokusu yoktur. Renk ve kıvamı, menstrüel döngü boyunca değişir. Bazı kadınlar bu değişiklikleri takip ederek en verimli oldukları zamanı saptar; bu, kimileri için hamile kalma şansını artırmak için, kimileri için ise gebelikten kaçınmak adına faydalıdır.
Menstrüel döngü boyunca vajinal akıntıdaki değişiklikler
Döngünün başlangıcı—menstrüasyon. Bu günlerde rahim ağzı fazla sıvı üretmez; üretilse bile kanama yüzünden fark edilmez. Mensturasyon kanı parlak kırmızıdan koyu kahverengiye kadar değişebilir. Genellikle dönemin sonunda koyulaşır. Kandaki pıhtıları görmek normaldir çünkü rahim duvarı dökülmekte ve döllenmemiş yumurtayla birlikte atılmaktadır. Anormal kanama belirtileri; normalden uzun süren kanama, aşırı miktarda kanama veya başlar başlamaz hızla biten adet dönemidir.
Adetten hemen sonra—kuruluk, akıntının olmaması. Rahim ağzı sıvısı üretimi östrojen seviyelerine bağlıdır. Regl sonrası östrojen seviyeleri yavaşça yükselir ve akıntı miktarı artmaya başlar. Östrojen düzeyi yükselene kadar çok az akıntı olur ya da hiç olmaz.
Yumurtlamadan bir hafta önce—yapışkan ve ardından kremsi, beyazdan sarıya akıntı. Yumurta olgunlaşırken östrojen seviyesi yükselir ve rahim ağzı tekrar sıvı üretmeye başlar. İlk göründüğünde yapışkan hissedebilir, ardından krem kıvamına (losyon gibi) döner. Genellikle beyaz, ancak kuruduğunda sarı da olabilir.
Yumurtlama zamanı—kaygan, berrak, uzayan, ıslak akıntı. Ovülasyon sırasında en bol rahim ağzı mukusu üretilir. Vajina çok daha ıslak hissedilir çünkü akıntıdaki su oranı artar. Bu dönemde akıntı yumurta akı gibi kaygan, uzayan ve berrak olur. Mukus sperm hücrelerini korur ve taşır, döllenme olasılığını artırır. Unutmayın, tek başına ‘yumurtlama akıntısı’ ovülasyonun kesin göstergesi değildir.
Luteal faz—yapışkan, kuru akıntı. Yumurta salındıktan sonra folikülün kalanı korpus luteum olur. Gebelik oluştuysa, korpus luteum progesteron üretir ve gebeliği çeşitli yollarla destekler. Döllenme olmadıysa, korpus luteum bozulur ve dolaşımdaki hormonlar azalır. Rahim ağzı ve vajina daha az mukus üretir, olan akıntı ise daha kuru ve yapışkan olur. Bu durum döngü sona erene veya rahim duvarı tekrar adetle atılana kadar 2 hafta kadar sürer.
Normal vajinal akıntıdaki değişiklikler
Vajinal akıntılar menstrüel döngü boyunca değişiklik gösterebilir; ancak hormon dalgalanmaları, diyet değişiklikleri, yeni ilaç kullanımı veya doğum kontrolü de akıntıyı değiştirebilir. Genellikle bunlar endişe sebebi değildir.
Ancak bazen değişiklikler bir problemin işareti olabilir. Akıntı rengi tanı için oldukça yardımcıdır. Vulva-vajina tahrişi, idrarda yanma, kaşıntı ve kötü koku gibi diğer semptomlarla birlikte bu değişiklikleri takip edin; bu bulgular hekiminizin en doğru tedaviyi belirlemesine yardımcı olur.
Yeşilimsi-sarı akıntı
Açık sarı akıntı genellikle telaşlandırıcı değildir; özellikle diyet değişikliği veya yeni takviye kullanımı ile birlikte ortaya çıktıysa. Ancak koyu sarı, sarı-yeşil veya yeşil akıntı çoğunlukla bakteriyel veya cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyona işaret eder; özellikle akıntı yoğun, topaklı ve kötü kokuluysa. Başka semptomlar değişebilir ama enfeksiyon varsa vajina ve vulva tahrişli, şiş ve idrar yaparken ağrılı olabilir. En kısa sürede kadın doğum doktorunuza başvurun.
Köpüklü veya topaklı beyaz akıntı
Yoğun, beyaz, topaklı akıntı tipik olarak vajinal maya enfeksiyonunda görülür. Diğer belirtiler vulvada tahriş, şişlik, hafif ya da yoğun kaşıntı, cinsel ilişkide ağrı şeklindedir. Bu semptomları yaşıyorsanız ve vajinal mukusunuz lor peyniri kıvamında olup belirgin kötü bir kokusu yoksa büyük olasılıkla maya enfeksiyonunuz vardır.
Maya enfeksiyonları genellikle insan vücudunda doğal olarak bulunan Candida albicans mayasının veya diğer Candida türlerinin aşırı çoğalmasından kaynaklanır. Genelde zararsızdır; ancak bazı durumlarda kontrolsüz çoğalıp kandidiyazise dönüşebilir. Kandidiyazis cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyon olmasa da, vajinal ilişkide partnerler arası bulaş görülebilir.
Gri akıntı
Gri renkli vajinal akıntı sağlıklı değildir ve tipik olarak belirgin, balıksı kokuyla beraber kaşıntı veya tahriş gibi başka şikayetlerle ortaya çıkar. En muhtemel neden, vajinal mikrobiyomun bozulmasıyla doğal sağlıklı bakterilerin yerini zararlı bakteri çoğalmasının aldığı bakteriyel vajinozdur.
Herkeste olabilir ancak riskini artıran bazı davranışlar; vajinayı parfümlü/ilaçlı sabunlarla yıkamak, iç çamaşırını sert deterjanlarla yıkamak, yeni partner ya da birden fazla partnerle cinsel ilişki, parfümlü köpük banyosu kullanmak ve sigara içmek. Bakteriyel vajinoz genellikle antibiyotiklerle kolayca tedavi edilir; bazen kendiliğinden geçebilir ama tedavi edilmezse özellikle hamile kadınlarda komplikasyon riski oluşturabilir. Erkek partnerlerin tedavi edilmesine gerek yoktur ama kadınlara bulaştırabilirler.
Pembe akıntı
Menstrüasyonun başı ya da sonunda pembe akıntı yaygındır; az miktarda kan bile vajinal akıntının rengini değiştirebilir. Pembe akıntı adetle bağlantılı değilse ve cinsel olarak aktifsiniz, bu lekelenme (spotting) olabilir—sert cinsel aktivite veya vajinal kuruluğa bağlı ciltte küçük yırtıkların yol açtığı cinsel ilişki sonrası kanama; genellikle birkaç saat içinde geçer.
Döllenmiş bir yumurtanın rahme tutunmasına bağlı implantasyon kanaması, birkaç saatten birkaç güne dek sürebilir. Yeni bir doğum kontrol yöntemine geçmek de, özellikle implant, spiral veya yeni bir hap kullandıysanız birkaç aya kadar pembe akıntıya yol açabilir.
Ancak anormal kanama, pelvik inflamatuar hastalık, rahim ağzı kanseri ya da CYBE gibi daha ciddi bir durumun göstergesi de olabilir. Yaşadığınız tüm semptomları takip edin ve nedenini bulmak için doktorunuza danışın.
Sıradaki yazı: Adetim değil—Neden kanıyorum?
Güçlü bir koku, vulva ve/veya vajinada tahriş, şişlik, kaşıntı veya ağrı fark ederseniz, en kısa sürede kadın doğum doktorunuza başvurun. Burada bahsedilen sorunların çoğu reçetesiz ilaçlarla veya antibiyotiklerle kolayca tedavi edilebilir. Eğer problem erken aşamada yakalanıp tedavi edilirse genellikle birkaç gün ya da birkaç hafta içinde rahatlama sağlanır. Tedavi edilmeyen durumlar ise kalıcı sorunlara yol açabilir.
Sağlıksız vajinal akıntıdan korunmak için
Kendinize ne kadar iyi baksanız da vajinal enfeksiyonlar bazen gelişebilir. Maya enfeksiyonları ve bakteriyel vajinoz en yaygın görülenlerdir. Her zaman önlenemese de bazı basit önlemler alınabilir.
Azı karar. Daha önce söylediğimiz gibi vajina kendi kendini temizler. Kasık ve vulva bölgenizi ılık su ile yıkamak yenilenmek için yeterlidir. Sabun kullanmak gerekiyorsa, vajinal hijyen için özel olarak üretilmiş hassas bir ürün tercih edin. Parfümlü ürünler ve sert sabunlar, iyi bakterilerin azalmasına ve enfeksiyon riskinin artmasına sebep olabilir. Vajinanın içini asla yıkamayın; iç yıkama faydalı bakterileri de temizler ve koruyuculuğu azaltır.
Sadelikten şaşmayın. Doğal kumaşlardan iç çamaşırı giyin. İç çamaşırınız rahat, dar olmayan, pamuk gibi doğal kumaşlardan olmalı. Pamuk, cildin nefes almasını sağlar ve doğal pH dengesini bozmaz.
Güvenli seks ve düzenli test yaptırın. Birden fazla partneriniz varsa, yılda en az bir veya iki kez cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar için testten geçmek akıllıca olur. Teşhis edilmemiş CYBE’ler, anormal akıntı ve kötü kokunun nedeni olabilir. Ancak vajinal akıntıda değişikliğe neden olabilecek başka birçok durum da vardır. Doğru tanı için, kadın doğum doktorunuz PAP smear, kan tahlili yapabilir ve üreme organlarınızın genel sağlığını kontrol edebilir.
Vajinal akıntı normaldir ve vajina ile üreme organlarının sağlıklı ve güvende olmasında önemli rol oynar. Vajinal mukustaki değişiklikleri fark etmek sağlığınızı izlemenize yardımcı olur. Enfeksiyon kaparsanız, utanmanıza gerek yok; bu, çoğu kadının başına gelir. Düzenli testler, doğru kişisel hijyen ve güvenli seks uygulamaları sizi sağlıklı tutacak ve enfeksiyonları önleyecektir.
Adet döngünüzü WomanLog ile takip edebilirsiniz. WomanLog’u hemen indirin:
