Ανάκαμψη μετά τον τοκετό
Οι περισσότερες γνωρίζουν ότι η εγκυμοσύνη και ιδιαίτερα ο τοκετός αποτελούν ακραίες προκλήσεις για το γυναικείο σώμα—το σώμα δεν επανέρχεται μαγικά τη στιγμή που γεννιέται το μωρό. Αν και αποτελεί φυσικό μέρος της διαδικασίας της γέννας, οι δυσκολίες της περιόδου αποκατάστασης μετά τον τοκετό μπορεί να εκπλήξουν κάποιες, επειδή συζητούνται πολύ λιγότερο συχνά. Ωστόσο, με σωστή φροντίδα και προετοιμασία, οι νέες μητέρες θα μπορέσουν να φροντίσουν καλύτερα τον εαυτό τους και τα μωρά τους και θα νιώσουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση ζητώντας τη στήριξη που χρειάζονται.
Η περίοδος μετά τον τοκετό μπορεί να διαρκέσει από έξι εβδομάδες έως και έναν χρόνο μετά τη γέννα. Πρόκειται για μια φάση σωματικής αποκατάστασης από δέκα μήνες φυσιολογικών αλλαγών, αλλά και για μια περίοδο έντονης ψυχοσυναισθηματικής προσαρμογής στις αδιάκοπες ανάγκες ενός βρέφους που εξαρτάται από εσάς για όλα. Οι νέες μητέρες συχνά παρουσιάζονται ως λαμπερές, τρυφερές και πάντα χαρούμενες. Αυτή η εικόνα δεν είναι ρεαλιστική.
Γνωρίζουμε ότι η φροντίδα ενός νεογέννητου σημαίνει ξάγρυπνες νύχτες για τους γονείς, συνέπειες που θίγονται εδώ, αλλά υπάρχουν όψεις της προσωπικής ανάρρωσης της μητέρας που σπάνια αναφέρονται, ακόμη κι αν ζούμε στον 21ο αιώνα, όπου πολλά ταμπού σχετικά με τη συζήτηση προσωπικών προβλημάτων έχουν καταρριφθεί.
Φροντίζοντας τους τραυματισμούς
Οι πιο προφανείς έντονες αλλαγές στο σώμα—και ναι, μερικές φορές ακόμη και τραυματισμοί—συμβαίνουν κατά τον τοκετό. Ρήξεις του κόλπου, επισιοτομές (τομές για διεύρυνση του κολπικού ανοίγματος), ρήξεις του περινέου και καισαρικές τομές είναι πιθανά κομμάτια της διαδικασίας που απαιτούν χειρουργική επέμβαση. Πολλές περιλαμβάνουν τομές και ράμματα. Η φροντίδα μετά την επέμβαση συχνά δεν συζητείται, αλλά έτσι γίνεται πιο δύσκολη απ’ όσο πρέπει.
Το περίνεο—η περιοχή ανάμεσα στο αιδοίο και τον πρωκτό—είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη μετά τη γέννα, είτε με φυσιολογικό τοκετό είτε με καισαρική, ακόμη και χωρίς ρήξεις ή τομές. Το χαρτί υγείας, οι πετσέτες και τα σφουγγάρια συχνά ερεθίζουν αυτή την περιοχή τις πρώτες μέρες ή και εβδομάδες. Μετά τη χρήση της τουαλέτας ή το μπάνιο, πολλές γυναίκες χρησιμοποιούν πλέον μπουκαλάκια "περινέου" (perineal irrigation bottles) για να ξεπλύνουν απαλά τα γεννητικά όργανα. Πρόκειται για δοχεία με διάφορες βαλβίδες που σας επιτρέπουν να ψεκάσετε την πονεμένη και πρησμένη περιοχή του περινέου με ζεστό νερό. Μερικές γυναίκες βρίσκουν ανακούφιση και με κρύες κομπρέσες.
Εάν έχετε υποβληθεί σε τομή ή άλλη επέμβαση κατά τον τοκετό, να είστε ιδιαίτερα προσεκτική και να μη ζορίζετε το σώμα σας. Μην σηκώνετε βαριά αντικείμενα μέχρι να αναρρώσετε. Αυτό είναι ακόμη πιο σημαντικό μετά από καισαρική τομή.
Η ουλή από την καισαρική απαιτεί καθημερινό καθαρισμό και τακτική ιατρική παρακολούθηση. Κατά την επούλωση της ουλής είναι σημαντικό να παρακολουθείτε για σημάδια μόλυνσης—κοκκινίλα, έντονο πόνο, πύον ή άλλες εκκρίσεις από το τραύμα, αλλά και υψηλό πυρετό. Ένα ελαφρύ, διαυγές υγρό τις πρώτες ημέρες είναι φυσιολογικό.
Όλα αυτά ανήκουν ακόμη στη γέννα
Άλλη μεγάλη έκπληξη για πολλές είναι ότι οι συσπάσεις δεν σταματούν όταν γεννηθεί το μωρό, ούτε καν όταν αποβληθεί ο πλακούντας. Οι συσπάσεις μπορεί να συνεχιστούν για αρκετές ημέρες καθώς η μήτρα επιστρέφει στο κανονικό της μέγεθος. Ο πόνος χαμηλά στην κοιλιά διαφέρει ελαφρώς από τις συσπάσεις της γέννας, αλλά είναι απολύτως φυσιολογικός. Αυτές οι συσπάσεις ονομάζονται «μεταγεννητικοί πόνοι».
Κολπικές εκκρίσεις
Για αρκετές ημέρες μετά τον τοκετό θα υπάρξει αυξημένη κολπική αιμορραγία. Ο συγκεκριμένος συνδυασμός βλέννας και αίματος που αποβάλλει η μήτρα λέγεται λοχία. Μοιάζει με αίμα περιόδου, αλλά συχνά έχει περισσότερους θρόμβους αίματος.
Αν και η κολπική αιμορραγία είναι φυσιολογική, ορισμένα συμπτώματα δείχνουν ότι μπορεί να υπάρχει πρόβλημα. Συμβουλευτείτε γιατρό αν οι θρόμβοι είναι πολύ μεγάλοι (μέγεθος μπάλας του γκολφ ή μεγαλύτερο), αν η αιμορραγία είναι έντονα κόκκινη την επόμενη μέρα ή αργότερα, αν έχει πολύ έντονη και δυσάρεστη οσμή ή αν νιώθετε ζάλη και πυρετό.\Θα χρειαστεί να χρησιμοποιήσετε πολύ μεγάλα επιθέματα υγιεινής για τα υγρά μετά τον τοκετό. Υπάρχουν ειδικά επιθέματα λοχείας. Η λοχία σταδιακά σκουραίνει, γίνεται καφέ και υποχωρεί. Διαρκεί συνήθως 4 έως 6 εβδομάδες, αλλά μπορεί να συνεχιστεί περισσότερο αν θηλάζετε.
Χρήση της τουαλέτας
Οι περισσότερες γυναίκες αναφέρουν αίσθημα καύσου κατά την ούρηση μετά τον τοκετό. Αν ο πόνος είναι πολύ έντονος, δοκιμάστε να χρησιμοποιήσετε το μπουκαλάκι περίνεου ενώ ουρείτε για να απαλύνετε την περιοχή με ζεστό νερό. Αν ο πόνος δεν υποχωρεί, ίσως πρόκειται για μόλυνση και πρέπει να συζητήσετε με τον γιατρό σας.
Η γενική λειτουργία της κύστης μάλλον θα διαταραχθεί προσωρινά μετά τον τοκετό. Η προσωρινή ακράτεια ούρων είναι συχνή—μπορεί να στάζουν λίγα ούρα κατά τη διάρκεια της ημέρας, ιδιαίτερα την πρώτη εβδομάδα. Ωστόσο, και το αντίθετο—η αδυναμία ούρησης ενώ υπάρχει ανάγκη—είναι εξίσου συνηθισμένο. Μην ανησυχείτε. Αν και δυσάρεστο, για τις περισσότερες πρόκειται για παροδικό φαινόμενο.
Δυσκοιλιότητα είναι επίσης πολύ συχνή, κάτι ιδιαίτερα δυσάρεστο αν πονά το περίνεο. Η πίεση της κοιλιάς στην τουαλέτα λόγω δυσκοιλιότητας μπορεί να ξανανοίξει τις τομές, γι’ αυτό και συχνά συνταγογραφούνται νέα μητέρα φάρμακα που μαλακώνουν τα κόπρανα. Καταναλώστε τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες για ανακούφιση.
Και—σαν να μην έφταναν όλα αυτά—είναι πολύ πιθανό να εμφανίσετε αιμορροΐδες για κάποιο διάστημα. Οι αιμορροΐδες είναι πρησμένες φλέβες γύρω και μέσα στον πρωκτό που προκαλούν πόνο ή φαγούρα και συχνά αιμορραγούν. Εμφανίζονται λόγω της πίεσης στο περίνεο κατά την εγκυμοσύνη και τη γέννα, αλλά και στη λοχεία.
Μπορείτε να ανακουφίσετε τις αιμορροΐδες με μια κρύα κομπρέσα στην περιοχή του ορθού και με ήπιο ξέβγαλμα με το μπουκαλάκι περίνεου. Αποφύγετε προϊόντα υγιεινής που ερεθίζουν και προσπαθήστε να ξαπλώνετε όσο το δυνατόν περισσότερο αντί να κάθεστε, μέχρι να αισθανθείτε καλύτερα. Ο γιατρός σας μπορεί να σας δώσει και άλλες συμβουλές.
Ορμονικές αλλαγές
Μετά την εγκυμοσύνη το σώμα περνά έντονες και δραματικές ορμονικές αλλαγές. Τα επίπεδα οιστρογόνων και προγεστερόνης—οι ορμόνες που ευθύνονται για την εγκυμοσύνη και τον κύκλο—πέφτουν απότομα, μετά από εννέα μήνες σταδιακής αύξησης.
Όταν τα επίπεδα της προγεστερόνης πέφτουν, αυτό στέλνει σήμα στο σώμα ότι η εγκυμοσύνη τελείωσε κι είναι ώρα να παραχθεί προλακτίνη—η ορμόνη που ενεργοποιεί την παραγωγή γάλακτος. Αν και η προλακτίνη έχει συνδεθεί με αυξημένα επίπεδα ντοπαμίνης—της «ορμόνης της χαράς»—στη διάρκεια του θηλασμού, μετά τον τοκετό, η ντοπαμίνη συχνά είναι χαμηλή.
Το σώμα της νέας μητέρας παράγει όμως και ωκυτοκίνη—μια από τις πιο σημαντικές ορμόνες για τη ρύθμιση των συσπάσεων κατά τη γέννα, την έναρξη του αντανακλαστικού ροής του γάλακτος, την ενίσχυση της επαφής και της αγάπης και τα συναισθήματα ευτυχίας και τρυφερότητας. Η ωκυτοκίνη απελευθερώνεται κατά την επαφή δέρμα με δέρμα και βοηθά μητέρα και μωρό να γνωρίσουν τη μυρωδιά η μία της άλλης, διευκολύνοντας τον θηλασμό. Ωστόσο, επειδή ο δεσμός είναι τόσο δυνατός αυτή την περίοδο, η ωκυτοκίνη μπορεί να προκαλέσει άγχος στη νέες μητέρες που θέλουν να προστατεύσουν το μωρό τους.
Παρέρχονται και άλλες ορμονικές αλλαγές, το φυσιολογικό ορμονικό μοτίβο έχει διαταραχθεί πλήρως και χρειάζεται χρόνο για επαναρρύθμιση. Πολλές αναφέρουν το λεγόμενο «baby brain»—αισθήματα συναισθηματικής υπερφόρτισης και δυσκολίας στη σκέψη. Μάθετε περισσότερα για τις ορμονικές μεταπτώσεις εδώ.
Εκτός της συναισθηματικής ταλάντευσης, αυτές οι ορμονικές αλλαγές επηρεάζουν και το σώμα. Για έως και πέντε μήνες, οι αρθρώσεις σας παραμένουν πιο εύκαμπτες και λιγότερο σταθερές εξαιτίας της ρελαξίνης που βοηθά το σώμα να προσαρμοστεί στις αλλαγές και επιτρέπει στο ισχίο να ανοίξει για τη γέννα.
Οι ορμονικές αλλαγές είναι δυνατόν να προκαλέσουν ακμή και τριχόπτωση—μην ανησυχείτε, απλώς πέφτουν οι τρίχες που αυξήθηκαν κατά την εγκυμοσύνη. Μετά τον τοκετό, η κατανομή του βάρους μπορεί να αλλάξει μόνιμα, το στήθος θα πρηστεί με το γάλα (όσο θηλάζετε) και μερικές αρθρώσεις—όπως στα πέλματα—μπορεί να μείνουν αλλαγμένες.
Ψυχολογικές αλλαγές
Έτσι, ως νέα μητέρα καλείστε να αντιμετωπίσετε όλες αυτές τις αλλαγές, να επουλωθείτε και να φροντίζετε ένα νέο άνθρωπο συνεχώς. Τα καλά νέα είναι ότι το σώμα σας θα αναρρώσει και έχει προσαρμοστεί γι’ αυτό το έργο. Οι ψυχολογικές πτυχές, ωστόσο, είναι λιγότερο ενστικτώδεις απ’ όσο θα θέλαμε.
Ίσως να είχατε ένα σαφές πλάνο και μια συγκεκριμένη ιδέα για το πώς θα ήταν η ζωή με το μωρό. Η προετοιμασία είναι το κλειδί και προσφέρει τεράστια βοήθεια. Όμως σχεδόν πάντα τα πράγματα δεν εξελίσσονται όπως τα σχεδιάσαμε—ακόμη και ως προς το πώς νιώθουμε και αντιδρούμε.
Όσο και αν απογοητεύεστε αν νιώθετε εκνευρισμένη ενώ θα ‘πρεπε να είστε γεμάτη αγάπη, ή αν δεν βρίσκετε άμεσες λύσεις στα καινούρια προβλήματα που ανακύπτουν, αυτό είναι φυσικό. Είστε σε εντελώς νέα συνθήκη· μη χάνετε το θάρρος σας αν δεν πάνε όλα βάσει σχεδίου.
Κάθε γυναίκα έχει τη δική της πορεία στην περίοδο μετά τον τοκετό. Μην αφήσετε τις κοινωνικές πιέσεις να σας απομακρύνουν από τις ανάγκες του σώματός σας όσο αναρρώνετε και μην τρομοκρατείστε από τις προκλήσεις που έρχονται.
Να είστε προετοιμασμένη, όχι φοβισμένη. Η σωματική αποκατάσταση μετά τον τοκετό είναι πια πιο εύκολη και ασφαλής από ποτέ χάρη στη σύγχρονη ιατρική, τα ειδικά προϊόντα, την ψηφιακή τεχνολογία και τη βελτιωμένη εκπαίδευση. Ακολουθήστε τις εντολές του γιατρού σας, παρακολουθείστε το σώμα σας, σεβαστείτε τα όριά σας, και οι πρώτες έξι εβδομάδες θα περάσουν πριν το καταλάβετε. Όσο για τις ψυχολογικές και συναισθηματικές αλλαγές; Αυτές είναι και η ουσία της περιόδου.
Μπορείτε να παρακολουθείτε την περίοδό σας με το WomanLog. Κατεβάστε το WomanLog τώρα:
Κατεβάστε το από το Google Play
