Hoe Beïnvloeden Hormonen Je Tijdens Je Cyclus?
Vrouwen in de vruchtbare leeftijd ervaren ongeveer elke maand een menstruatiecyclus. Dit cyclische proces staat in verbinding met alle andere systemen die ons lichaam draaiende houden en ondersteunen ons vermogen tot voortplanting. De menstruatiecyclus is gevoelig voor de andere veranderingen die zich in ons leven voordoen—of die nu van omgevings-, emotionele, of andere aard zijn.
Gedurende de menstruatiecyclus vinden er veel lichamelijke veranderingen plaats. De belangrijkste hormonen die deze veranderingen veroorzaken zijn de vrouwelijke geslachtshormonen oestrogeen en progesteron. Testosteron—hoewel het als mannelijk hormoon wordt beschouwd—speelt ook een rol, want ieder mens produceert het in zekere mate. Onverwachte onregelmatigheden kunnen erop wijzen dat er iets mis is, maar niet iedereen heeft het geluk een regelmatige menstruatiecyclus te hebben.
Hormonen en je energieniveau
De menstruatiecyclus is opgedeeld in drie hoofd fasen: follikel, ovulatie en luteale fase. De pieken en dalen in onze oestrogeen- en progesteronspiegels bepalen hoe we de veranderingen gedurende de verschillende fasen van de cyclus ervaren. Het kan lijken of er geen logica zit in het afnemen of toenemen van je energie, maar schommelingen in energie zijn een volkomen normaal onderdeel van de hormonale dans in je lichaam.
De folliculaire fase is de periode tussen de eerste dag van je menstruatie en de eisprong, en kan worden opgedeeld in twee delen—je menstruatie zelf en de dagen richting de eisprong:
- De eerste dag van je menstruatie markeert het begin van je cyclus. In deze fase zijn zowel progesteron als oestrogeen laag. Dit betekent dat je energieniveau laag is en je meer behoefte kunt hebben aan rust en stilte, in plaats van te werken, sociaal te doen, of intensief te sporten.
- Het tweede deel van de folliculaire fase begint nadat je menstruatie is afgelopen. Hormonen geven aan dat je lichaam zich moet voorbereiden op de eisprong. Je oestrogeenspiegel stijgt, gevolgd door een piek in testosteron, waardoor je je energieker en socialer voelt. Als je energieniveau stijgt rond de tweede week van je cyclus, kun je ervoor kiezen om lastigere taken op te pakken, intensiever te sporten en meer sociale contacten te onderhouden. Je kunt ook merken dat je meer zin hebt in seks en intensere orgasmes beleeft.
De ovulatiefase is de volgende en kortste fase, en duurt meestal maar ongeveer 24 uur. Dit gebeurt doorgaans rond de 14e dag van je cyclus na de eerste dag van de folliculaire fase. Oestrogeen en progesteron bereiken hun hoogste niveau. Door deze hormoonpiek geeft je hypofyse meer luteïniserend hormoon (LH) af om een eitje te laten vrijkomen. Als het eitje in deze periode niet wordt bevrucht, wordt het weer in het lichaam opgenomen. Maar voordat dat zover is, probeert je lichaam bevruchting te bereiken. Je zult waarschijnlijk merken dat je zin in seks toeneemt en je reukzin sterker wordt, naast andere reacties. Uit onderzoek blijkt dat vrouwen zich aantrekkelijker voelen én er aantrekkelijker uitzien tijdens de ovulatie. Je energieniveau bereikt een piek, wat een goed moment is om het maximale uit je werk en relaties te halen.
De luteale fase begint nadat het eitje is vrijgekomen, en duurt—als er geen bevruchting plaatsvindt—ongeveer 14 dagen. In deze fase stijgt het progesteron-niveau ter voorbereiding op een eventuele zwangerschap. Je lichaamstemperatuur kan stijgen, en je zult je energie zien dalen. Hoewel dit niet bij iedere vrouw even sterk is, betreft het een echt en meetbaar effect. PMS gaat vaak samen met deze afname van energie. Nu is een goed moment om voeding en ontspanning voorrang te geven.
Tegenwoordig zijn vrouwen zich steeds bewuster van de invloed van de menstruatiecyclus. Letten op veranderingen die je ervaart kan je helpen de cyclische schommelingen te hanteren. Dit kun je doen door elke ochtend je basale lichaamstemperatuur te meten en je vaginale afscheiding te observeren. Menstruatie-apps zoals WomanLog kunnen je ook helpen je cyclus inzichtelijk te houden. Werken met de verschillen in energie en stemming, in plaats van altijd door te willen gaan, kan een sleutel zijn tot een meer gebalanceerde levensstijl.
Hormonale disbalansen
Hormonen zijn in feite chemische boodschappers die signalen aan het lichaam geven. Als er sprake is van een hormonale disbalans, raken deze signalen verstoord, wat tot flinke klachten kan leiden.
Dit gebeurt er als de hormonen die verantwoordelijk zijn voor je menstruatiecyclus uit balans raken:
Oestrogeendominantie ontstaat als het lichaam te veel oestrogeen produceert en er niet genoeg progesteron is om dit te balanceren. Normaal gezien reguleert oestrogeen de menstruatiecyclus én draagt het bij aan de gezondheid van botten en weefsels. Maar een teveel aan oestrogeen kan leiden tot zware en pijnlijke menstruaties, meer PMS-klachten, minder zin in seks en je vatbaarder maken voor angst en depressie. Oestrogeendominantie wordt ook in verband gebracht met aandoeningen zoals borstkanker, myomen, PCOS en endometriose.
Progesterondominantie is het gevolg van te veel progesteron en te weinig oestrogeen. Hoewel dit minder vaak voorkomt dan oestrogeendominantie, kan het net zo goed klachten veroorzaken. Moeheid, urineweginfecties, spierzwakte en stemmingswisselingen zijn veelvoorkomende symptomen van een teveel aan progesteron. Progesterondominantie zien we vooral bij vrouwen die hormoontherapie volgen.
Oorzaken van hormonale disbalans
Hormonale disbalans wordt vaak veroorzaakt door externe factoren, zoals stress of hormonale anticonceptie. De oorzaken verschillen afhankelijk van welke hormonen of klieren aangedaan zijn. Enkele van de meest voorkomende oorzaken zijn:
Stress ligt aan de basis van veel gezondheidsklachten, en hormonale disbalans is daarop geen uitzondering. Bij stress maakt ons lichaam cortisol aan—het stresshormoon—dat de hartslag en bloeddruk verhoogt. De afgifte van cortisol is het startschot van onze vecht-of-vluchtreactie. Af en toe een beetje stress kan geen kwaad, maar aanhoudende, chronische stress zorgt ervoor dat je lichaam steeds opnieuw cortisol aanmaakt, waardoor je in een langdurige staat van paraatheid blijft.
Bepaalde vormen van hormonale anticonceptie onderdrukken de eisprong door de productie van progesteron te remmen, wat tot oestrogeendominantie kan leiden. De synthetische variant van progesteron—progestageen—is vaak een belangrijk bestanddeel in verschillende anticonceptiemiddelen. Het werkt door te voorkomen dat eicellen vrijkomen uit de eierstokken.
Detoxificatie is het proces waarbij je lichaam schadelijke stoffen afvoert. Dit gebeurt vooral via de lever. De lever zorgt ervoor dat overtollig oestrogeen wordt afgevoerd. Werkt je lever niet optimaal, dan loop je het risico op een ophoping van oestrogeen.
Er zijn ook diverse medische aandoeningen die een hormonale disbalans kunnen veroorzaken.
Een aantal voorbeelden hiervan zijn:
- Hypothyreoïdie—een trage schildklier
- Hyperthyreoïdie—een snelle schildklier
- Polycysteus-ovariumsyndroom (PCOS)
- Eetstoornissen
- Hypogonadisme
- Syndroom van Cushing
- Tumoren (goedaardig of kwaadaardig)
- Bijnierinsufficiëntie
- Diabetes
Andere oorzaken zijn onder meer zwangerschap, menopauze, erfelijkheid en het gebruik van bepaalde medicijnen. Al deze factoren kunnen invloed hebben op de aanmaak van hormonen en verdienen aandacht bij het omgaan met hormonale disbalans.
Je hormonen en energieniveau in balans brengen
De eerste stap richting hormonale balans is het vinden van de oorzaak. Jezelf proberen te diagnosticeren is vaak niet betrouwbaar. Het lichaam is complex: je kunt jezelf gemakkelijk onnodig ongerust maken met informatie van internet. Neem contact op met je arts en leg de situatie uit. Zij kunnen een professionele mening geven en vervolgstappen voorstellen. Omdat er geen standaardtest is die direct de oorzaak van een hormonale disbalans vastlegt, kan het zijn dat je verschillende onderzoeken moet ondergaan voordat je een antwoord vindt.
Behandeling hangt af van de oorzaak. Er bestaan diverse behandelingen om hormonen in balans te brengen, zoals hormonale anticonceptie en uiteenlopende hormoontherapieën. De meeste opties kennen bijwerkingen, dus verzamel voldoende informatie om een goede keuze te maken.
Natuurlijke middelen en supplementen kunnen medische behandeling ondersteunen, en zijn soms voldoende om je klachten op te lossen. Bepaalde voedingsgroepen kunnen invloed hebben op je hormonen, al is dit bij iedereen net iets anders, en kwalitatieve supplementen kunnen helpen om voldoende voedingsstoffen binnen te krijgen voor je algemene welzijn.
Hoewel het niet alle problemen zal oplossen, zal gezond en gebalanceerd eten, voldoende drinken, regelmatig bewegen en stress beheersen ervoor zorgen dat je beter in staat bent om met invloeden op je gezondheid om te gaan.
Hoe je baat hebt bij het bijhouden van je cyclus
Het bijhouden van je cyclus biedt veel voordelen, niet alleen als middel voor anticonceptie. Het helpt je ook om je energieniveau te voorspellen en je maandplanning af te stemmen. Je wordt bovendien alerter op ongebruikelijke veranderingen, waardoor je sneller weet wanneer er iets afwijkt.
Je kunt je menstruatie volgen met WomanLog. Download WomanLog nu:
