Wat zijn menstruatiepoepjes en waarom gebeuren ze?
Menstruaties zijn rommelig. Ze beïnvloeden onze gezondheid, stemming en welzijn, en zijn gewoon vervelend om mee om te gaan. Van pijnlijke krampen tot puistjes en een opgeblazen gevoel, onze hormonen komen nooit tot rust. In dit artikel kijken we naar een weinig besproken maar veelvoorkomend fenomeen: menstruatiepoepjes. Dat klopt, alsof bloeden, pijn en stemmingswisselingen niet genoeg zijn, is urenlang opgesloten zitten op het toilet soms de kers op de taart.
In de dagen voorafgaand aan en tijdens een menstruatie ervaar je waarschijnlijk allerlei ongemakkelijke en zelfs vreemde symptomen. De meest voorkomende menstruatieklachten zijn buikkrampen, rugpijn, een opgeblazen gevoel, hoofdpijn, sterkere emoties en vermoeidheid. Maar veel vrouwen merken ook veranderingen op in hun stoelgang.
Naast krampen en bloedverlies kan je ontlasting zachter en sterker ruikend worden, en kan je vaker naar het toilet moeten. Maak je geen zorgen, deze extra rommel maakt ook gewoon deel uit van het plaatje. Laten we uitzoeken waarom dit gebeurt.
Terugblik op de menstruatiecyclus
We denken vaak dat menstruatie alleen draait om het bloeden. Maar als je ongesteld bent geweest, weet je dat het bloed vaak het minst vervelende symptoom is, terwijl menstruatiepoepjes behoorlijk naar kunnen zijn. Om te begrijpen waarom onze darmen van streek raken tijdens je menstruatie, kijken we nog eens naar hoe hormonen veranderen gedurende de cyclus.
Een typische cyclus duurt tussen de 25 en 35 dagen; de lengte varieert per persoon en per cyclus. Tijdens die cyclus vindt er een reeks hormonale veranderingen plaats, gestuurd door hersenen, eierstokken en baarmoeder.
Aan het begin van de cyclus (gerekend vanaf de eerste dag van je menstruatie) zijn de geslachtshormonen—oestrogeen, testosteron en progesteron—op een laag pitje. Na een paar dagen bloeden, geeft de hypofyse in je hersenen follikelstimulerend hormoon (FSH) af, waarmee de folliculaire fase van de cyclus begint. FSH stimuleert een dozijn of meer follikels in je eierstokken om de onrijpe eicellen die zij bevatten te ontwikkelen.
Meestal ontwikkelt één follikel zich sneller dan de rest en wordt de dominante follikel, waarbij een gezonde eicel volledig kan rijpen ter voorbereiding op de eisprong. (Wanneer meerdere eieren volledig rijpen, kunnen er bijvoorbeeld tweelingen ontstaan.) De overige follikels worden door het lichaam weer opgenomen.
De dominante follikel geeft oestrodiol af, wat het baarmoederslijmvlies verdikt ter voorbereiding op een mogelijke zwangerschap en, rond het midden van de cyclus, de hypofyse stimuleert om een piek van het luteïniserend hormoon (LH) vrij te geven, wat de eisprong op gang brengt.
Tijdens de 12–24 uur van de eisprong komt de rijpe eicel vrij in de dichtstbijzijnde eileider, waarna deze op weg gaat naar de baarmoeder voor eventuele bevruchting.
Na de eisprong verandert de gesprongen follikel in een tijdelijke celmassa, het corpus luteum, dat oestrogeen blijft produceren maar nu ook progesteron aanmaakt om een mogelijke zwangerschap te ondersteunen.
Nu begint de laatste fase van de cyclus, de luteale fase. Als de eicel is bevrucht en er een zwangerschap ontstaat, blijft het corpus luteum ongeveer 12 weken progesteron aanmaken, totdat de placenta deze taak overneemt.
Als de eicel niet is bevrucht, breekt het corpus luteum na ongeveer tien dagen af. Vervolgens dalen de gehaltes oestrogeen en progesteron weer, wordt het baarmoederslijmvlies niet langer onderhouden en verlaat het je lichaam als menstruatiebloed.
Geslachtshormonen en stoelgang
Je vraagt je misschien af waarom lage hormoonspiegels tijdens de eerste dagen van je menstruatie tot meer stoelgang of diarree kunnen leiden.
Wat we meestal geslachtshormonen noemen, regelen niet alleen de voortplanting, maar zijn betrokken bij veel verschillende lichaamsprocessen. Terwijl ze schommelen, beïnvloeden ze ons energieniveau, slaap, sociale behoefte, libido en gezondheid. En ze kunnen ook de werking van het maag-darmstelsel beïnvloeden.
Oestrogeen bijvoorbeeld laat de gladde spieren in je darmen ontspannen. Als het oestrogeen hoog is in de dagen voorafgaand aan en rondom de eisprong, kun je merken dat je stoelgang regelmatiger is. Progesteron daarentegen kan vocht vasthouden, wat tot obstipatie en een opgeblazen gevoel leidt.
Prostaglandinen en stoelgang
Een andere belangrijke factor is een groep lipideverbindingen genaamd prostaglandinen. Net als hormonen zijn prostaglandinen boodschapperstoffen. Maar in plaats van in endocriene klieren te worden geproduceerd en door het bloed te reizen, maken cellen ze ter plekke aan wanneer ze nodig zijn.
Prostaglandinen vervullen veel verschillende functies die we nog maar deels begrijpen. We hebben minstens negen soorten geïdentificeerd die uiteenlopende processen beïnvloeden, zoals het verwijden van bloedvaten, spiercontracties, pijnbeleving, ontstekingen en bloedstolling.
Tijdens de menstruatie stimuleren prostaglandinen de baarmoeder om samen te trekken en het slijmvlies af te stoten, wat krampen veroorzaakt.
Prostaglandinen stimuleren ook de gladde spieren van de darmen om samen te trekken, wat leidt tot zachtere en frequentere ontlasting—menstruatiepoepjes.
Veelvoorkomende symptomen van menstruatiepoepjes zijn:
- Diarree
- Vaker naar het toilet moeten
- Sterkere geur dan normaal
- Buikkrampen tijdens het poepen
- Een opgeblazen gevoel
Uiteraard werkt ieder lichaam een beetje anders, dus de klachten verschillen per persoon. Sommige vrouwen merken er niks van, terwijl anderen juist extra verstopt raken aan het begin van hun menstruatie.
Wat kan menstruatiepoepjes erger maken?
Natuurlijke hormonale veranderingen zijn slechts één van de redenen dat sommige mensen last hebben van hun darmen. Je voeding, bestaande aandoeningen en mentale gezondheid kunnen ook veranderingen veroorzaken in je stoelgang.
Je voeding
Het is geen geheim dat je lichaam vlak voor je menstruatie vaak snakt naar zoet en zout eten. Uit onderzoek blijkt dat deze trek samenhangt met verminderde insulinegevoeligheid, wat vaak voorkomt in de luteale fase van de cyclus. In deze fase haalt je lichaam minder energie uit voeding dan normaal. Meer trek en zin in koolhydraten zijn dan ook een poging van je lichaam om aan je energiebehoefte te voldoen.
Toch zijn zoete, zetmeelrijke en vette voedingsmiddelen niet de beste keuze voor je gezondheid en je darmen. Ze kunnen obstipatie en vocht vasthouden veroorzaken, zeker na de eisprong als progesteron overheerst.
Bestaande gezondheidsaandoeningen
Prikkelbare darmsyndroom (PDS), inflammatoire darmaandoeningen (IBD) en voedselintoleranties zijn maag-darmproblemen die kunnen verergeren rond je menstruatie. Hoewel het verband tussen menstruatie en darmziekten niet precies duidelijk is, worden wijzigingen in voeding, cortisolniveaus en prostaglandinenspiegels vaak genoemd.
Meer stress
Veel vrouwen zijn gevoeliger voor stress vlak voor hun menstruatie. Als je je tijdens de luteale fase van je cyclus sneller angstig of prikkelbaar voelt, ligt dat hoogstwaarschijnlijk aan hogere cortisolspiegels, zoals veel onderzoeken aantonen.
Ruzie met een vriendin, zorgen om rekeningen of chagrijnige kinderen kunnen aanleiding zijn tot stress, waardoor een hormooncocktail vrijkomt. Stress vertraagt processen in je maag en dunne darm, maar versnelt de beweging in de dikke darm. 'Vlinders in je buik' kunnen veranderden in stressdiarree als de spanning hoog wordt.
Wat kun je doen tegen menstruatiepoepjes?
Het is een pijnlijk onderwerp, maar gelukkig zijn er manieren om menstruatiepoepjes en andere darmklachten onder controle te houden.
Zorg voor voldoende hydratatie
Veel water drinken houdt je spijsvertering soepel en voorkomt obstipatie. Heb je diarree tijdens de eerste dagen van je menstruatie, dan raak je ongemerkt veel vocht kwijt. Het is belangrijk om je vochtinname te verhogen bij diarree.
Eet een evenwichtig dieet
Een vezelrijk dieet met fruit, groenten, volkorenproducten en peulvruchten helpt om je stoelgang regelmatig te houden en verstopping te voorkomen. Tijdens de zwaarste dagen van je menstruatie, wanneer je opgeblazen bent of last hebt van diarree, kun je beter minder vezels eten en kiezen voor gezonde eiwitten. Te veel vezels kunnen menstruatiepoepjes verergeren.
Beperk cafeïne en alcohol
Beide stoffen dragen bij aan uitdroging en kunnen je darmen irriteren, wat diarree en een opgeblazen gevoel versterkt. Rond de menstruatie kun je bovendien gevoeliger zijn voor de effecten van cafeïne en alcohol, wat onrust en zenuwachtigheid versterkt en de klachten kan verergeren.
Lichte beweging helpt
Regelmatig bewegen stimuleert de spijsvertering en vermindert klachten van een opgeblazen gevoel en obstipatie. Daarnaast verhoogt lichamelijke activiteit de doorbloeding, maakt het endorfines aan en verlaagt het de prostaglandinespiegels en de pijn die ze veroorzaken. Zelfs een korte wandeling of een beetje yoga kan al veel verschil maken.
Denk aan vrij verkrijgbare medicijnen
Antidiarreemiddelen of ontstekingsremmende pijnstillers kunnen helpen. Ibuprofen vermindert krampen en menstruatiepoepjes door de prostaglandineproductie af te remmen. Zo sla je twee vliegen in één klap.
Gebruik warmte
Een warmtekussen, kruik of warme douche kan de baarmoederkrampen door prostaglandines verminderen. Daardoor neemt de pijn af en hoef je minder vaak naar het toilet. Warmte is geen wondermiddel, maar kan wel veel comfort bieden.
Houd je klachten bij
Het bijhouden van een menstruatiedagboek of het gebruik van een menstruatie-app helpt om patronen te ontdekken in je stoelgang en andere klachten. Door het vastleggen van klachten krijg je inzicht in relatie met je cyclus.
WomanLog biedt een handige app waarmee je menstruatiedagen, hormoonschommelingen en honderden andere mogelijke symptomen kunt bijhouden.
Na een paar maanden klachten registreren, herkent de app patronen, zodat je kunt nagaan of veranderingen in je stoelgang verband houden met je menstruatie of iets anders. Hoe langer je bijhoudt, hoe duidelijker de trends worden.
Overleg met je zorgverlener
Een paar minuten extra op het toilet aan het begin van je menstruatie is één ding, maar als je elke maand hevige diarree, pijnlijke buik of verstopping hebt, kan er meer aan de hand zijn. Worden je klachten ernstig of duren ze langer dan 1-3 dagen, raadpleeg dan je huisarts om andere onderliggende darmproblemen uit te sluiten.
Tot slot
Menstruaties kunnen lichamelijk, psychisch en emotioneel uitdagend zijn. Onthoud: wat je lichaam voelt is volkomen normaal en veel vrouwen maken hetzelfde door. Hopelijk weet je nu beter wat menstruatiepoepjes zijn en hoe je ermee om kunt gaan.
Download WomanLog nu:
