Alles wat je moet weten over bruxisme of tandenknarsen
Orale gezondheid is een cruciaal, maar vaak over het hoofd gezien aspect van ons algehele welzijn. Velen van ons bezoeken de tandarts pas wanneer we pijn hebben, maar bruxisme slijt je tanden geleidelijk en kan moeilijk te herkennen zijn. In dit artikel ontdek je hoe je jezelf kunt beschermen tegen de schadelijke effecten van tandenknarsen.
Wanneer voelde jij je voor het laatst gespannen? Misschien had je een belangrijke presentatie, moest je slagen voor een toets, of speelde er iets in de familie. Herinner je je hoe je lichaam aanvoelde? Veelvoorkomende symptomen van stress zijn mentale onrust, een verhoogde hartslag, snelle ademhaling en spierspanning—vooral in de kaak. Mensen die lijden aan bruxisme ontladen die spanning door hun tanden op elkaar te klemmen of te knarsen, vaak zonder het zelf te merken.
Wat is bruxisme?
Span jij soms je kaakspieren aan wanneer je je gestrest of boos voelt? Eén van de plekken waar de spanning zich uit, is vaak de kaak. We klemmen allemaal af en toe onze kaken op elkaar, maar als dit regelmatig gebeurt, noemen we dat bruxisme.
Er zijn twee vormen van bruxisme:
Dagelijks bruxisme
Dagelijks bruxisme is makkelijker te behandelen omdat je jezelf kunt trainen om op te merken wanneer je je kaak aanspant en deze bewust kunt ontspannen.
Nachtelijk bruxisme
Nachtelijk bruxisme is moeilijker aan te pakken omdat je tijdens het slapen geen controle hebt over de druk die je op je gebit uitoefent.
Waardoor wordt bruxisme veroorzaakt?
In de meeste gevallen is wakker bruxisme een lichamelijke reactie op acute stress, boosheid of angst. De beste manier om wakker bruxisme te verhelpen, is je bewust worden van je stressreacties en proactieve manieren van zelfkalmering aanleren.
Slaapbruxisme daarentegen is onvrijwillig. Onderzoek toont aan dat het zijn oorsprong vindt in verstoringen van het centrale zenuwstelsel terwijl je onbewust bent. Het gebeurt meestal tijdens de REM-slaap. Hoewel je tijdens REM-slaap in een toestand van spierverlamming verkeert waardoor je je dromen niet kunt uitvoeren, blijven kleinere spieren, zoals die van de ogen en de kaak, gevoelig voor verhoogde hersenactiviteit en emoties.
Andere factoren die het risico op bruxisme verhogen zijn onder andere:
- je angstig, gestrest, gefrustreerd of bezorgd voelen, of pijn hebben
- neiging tot competitief gedrag
- slaaptekort
- een disbalans van neurotransmitters in de hersenen
- gebruik van selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI's)
- het gebruik van alcohol, tabak of recreatieve drugs
- te veel cafeïne drinken
Cafeïnetolerantie heeft een genetische component. Zes of meer koppen koffie per dag verhoogt de kans op slaapproblemen bij iedereen, maar zelfs één of twee kopjes kunnen bij gevoelige personen al een stressreactie uitlokken.
Wat zijn de gevolgen van bruxisme?
Chronisch bruxisme is een ernstige aandoening die kan leiden tot tandbederf, aanhoudende kaakpijn en migraine. Helaas is het vaak moeilijk te herkennen, waardoor mensen pas na jaren merken dat ze 's nachts hun tanden knarsen—meestal als er al duidelijke slijtage of pijn is. Deel je je slaapkamer met iemand anders? Dan merkt die het soms eerder op dan jij. Ga zo snel mogelijk naar de tandarts wanneer je één van de volgende signalen herkent:
- spanning in de masseter (hoofdkaakspier) en omliggende banden
- pijn aan het kaakgewricht (TMJ)
- het uit de kom schieten of blokkeren van de kaak
- kleine groeven of verkleuring op het tandoppervlak door slijtage
- gebroken tanden
- loszittende tanden
- gevoelige tanden
- tandpijn
- verandering van je gezichtscontouren
Bruxisme aanpakken of genezen
Gelukkig zijn er veel manieren om je tanden en kaakspieren te beschermen tegen de gevolgen van bruxisme, en misschien kun je het zelfs stoppen.
Draag een gebitsbeschermer
Een op maat gemaakte beschermkap van de tandarts, directe hapkits voor de consument, doe-het-zelf kook- & bijtbitjes of universele bitjes—gebitsbeschermers zijn een veelgebruikte oplossing tegen de gevolgen van bruxisme. Ze beschermen je tandglazuur en eventuele tandheelkundig werk tegen slijtage. Ze bieden echter geen genezing. Draag een beschermer op de boven- of ondertanden, 's nachts of overdag. Kies altijd voor een beschermer van inert materiaal, zorg dat deze goed past en maak hem na elk gebruik goed schoon.
Kies voor Botox-injecties
Botulinum neurotoxine wordt niet alleen ingezet tegen rimpels, maar helpt ook bij diverse medische aandoeningen, waaronder bruxisme. Botox wordt in je kaakspieren gespoten om deze tijdens het slapen te ontspannen. Eén behandeling werkt tot wel drie maanden.
Gebruik een spierverslapper
Er zijn verschillende medicijnen die bruxisme op korte termijn kunnen verminderen, zoals paracetamol of ibuprofen (zonder recept) en voorgeschreven middelen als sedativa, corticosteroïden of antidepressiva. Vraag jouw arts om advies dat past bij jouw persoonlijke situatie.
Laat een coronoplastiek uitvoeren
Deze tandheelkundige ingreep waarbij de tanden worden bijgeslepen en gelijkgemaakt, kan helpen bij mensen met bruxisme door een verkeerde stand, scheve of overvolle tanden.
Probeer biofeedback
Deze niet-invasieve therapie geeft informatie over je lichaam via elektrodes die onder andere je hartslag, lichaamstemperatuur, hersenactiviteit, zweetreactie en zuurstofgehalte meten. Er bestaan genoeg biofeedbacksystemen voor thuisgebruik. Ze helpen beter inzicht in je stress te krijgen en deze te beheersen. Voor metingen van de kaakspieren kies je het beste voor een klinische omgeving.
Leer stressmanagementtechnieken
Aangezien bruxisme meestal een gevolg is van stress, helpt het leren van stressmanagementtechnieken. Pak de oorzaak aan, ga in therapie, mediteer, of zoek op eigen manier ontspanning; zo bescherm je op de lange termijn je mond en tanden.
Probeer kaakmassage en gezichtsoefeningen
Veel mensen met slaapbruxisme knarsen ook overdag hun tanden. Daardoor zijn de kaakspieren eigenlijk altijd gespannen. Kaakmassage helpt de spieren te ontspannen en voorkomt dat ze onbewust aanspannen. Masseer met je wijs- en middelvingers je gezicht en nek, beginnend bij het kaakgewricht (TMJ) tot aan de schouders. Dit doe je wanneer je wilt, maar vooral voor het slapen gaan is het effectief.
Ook gezichtsyoga of mondoefeningen kunnen helpen. Open je mond wijd en plaats het puntje van je tong voor je tanden gedurende enkele seconden. Ook een diepe gaap met je mond wijd open helpt de spanning te verlichten.
Ondersteun je dag-nachtritme
Bewegen verlaagt stress en zorgt dat je 's nachts beter slaapt. Lichaamsbeweging overdag verbetert de slaapkwaliteit, omdat het je biologische klok reguleert.
Ga elke avond rond hetzelfde tijdstip slapen en neem de tijd om je lichaam voor te bereiden op de nacht. Avondyoga, stretchen, meditatie, ademhalingsoefeningen en positieve affirmaties helpen je te ontspannen en zorgen voor een diepere nachtrust.
Verbeter je voeding
Een andere veelvoorkomende factor bij bruxisme is magnesiumtekort. Naar schatting heeft 15–20% van de mensen in ontwikkelde landen hypomagnesiëmie. Heb je daarnaast ook last van vermoeidheid, slechte eetlust, misselijkheid, spierkrampen of een hoge bloeddruk? Voeg dan magnesiumrijke producten toe aan je menu, zoals bladgroenten, avocado, pure chocolade, noten, zaden, bonen en volkoren producten, of overweeg een supplement.
Verander je (slechte) gewoonten
Twee belangrijke oorzaken van bruxisme zijn alcohol en tabak. Stoppen met roken is altijd de beste keuze, gezien de vele schadelijke effecten op je gezondheid. En hoewel ooit werd gedacht dat matig drinken gezondheidsvoordelen had, blijkt uit recent onderzoek dat je beter helemaal géén alcohol kunt nemen—zeker als je gestrest bent. Een drankje kan fijn lijken, maar alcohol verstoort het vermogen om de echte oorzaak van het probleem aan te pakken.
Bruxisme en de menstruatiecyclus
Misschien was je lijst met menstruatie- en PMS-klachten al lang, maar mondproblemen kun je er gerust aan toevoegen. Ook al is tandenknarsen niet direct gelinkt aan hormoonschommelingen, toch kan de orale gezondheid vlak voor je menstruatie afnemen. Sommige vrouwen merken dat hun tandvlees gevoeliger of ontstoken raakt of zelfs begint te bloeden aan het einde van de cyclus. Dit heet menstruatie-gingivitis. Omdat het hormoonniveau vlak voor de menstruatie daalt, raken de gevoelige mondweefsels kwetsbaarder en vatbaarder voor gingivitis, pijnlijke zweertjes of aften.
En bruxisme? Er is geen direct verband, maar wie lijdt aan premenstrueel dysfore stoornis (PMDD) ervaart extreme PMS, waaronder hevige krampen, stemmingswisselingen, angst, depressieve gedachten en andere intense klachten. Heb jij PMDD, dan kun je in de dagen tot je menstruatie meer stress ervaren en daardoor ook meer tandenknarsen.
Tot slot
Bruxisme komt veel voor, maar mag niet onderschat worden. Hoewel de klachten op korte termijn meevallen, kunnen de gevolgen op lange termijn groot zijn. In de meeste gevallen is stress de voornaamste oorzaak of ten minste een belangrijke factor. Ook als je het probleem medisch oplost, is het slim om de achterliggende oorzaak te achterhalen, want stress beïnvloedt ook andere aspecten van je leven. Ontwikkel je eigen manieren om met stress om te gaan, angst te verminderen en op lange termijn bruxisme te voorkomen.
Download WomanLog nu:
