Antidepressiva
Miljoenen mensen wereldwijd gebruiken antidepressiva om om te gaan met depressie, angst en andere stemmingsstoornissen. Hoewel het geen genezing is, kan het juiste antidepressivum zeer behulpzaam zijn bij het behandelen van de symptomen.
De primaire functie van antidepressiva is het herstellen van een gezonde neurochemische functie in je hersenen. Antidepressiva hebben miljoenen geholpen, maar zoals veel geneesmiddelen, zijn ze niet zonder risico op bijwerkingen.
Depressie
Geestelijke gezondheid is net zo belangrijk als lichamelijke gezondheid. Geestelijke gezondheid wordt vaak minder serieus genomen, en mensen met een psychische aandoening worden vaak gestigmatiseerd. Hierdoor is er minder algemene kennis over psychische aandoeningen, waardoor deze moeilijker te herkennen zijn, zeker omdat de symptomen niet altijd duidelijk zijn. Vrouwen (en mensen in het algemeen) lijden vaak langer aan problemen waarvan ze niet weten dat ze te behandelen zijn.
Depressie is een stemmingsstoornis die iedereen kan treffen. De meesten hebben gevoelens van diepe droefheid of rouw ervaren, maar dat is niet hetzelfde als een depressie. Depressie is een aanhoudend gevoel van leegte of verdriet dat verlammend kan zijn. Het is niet iets waar je jezelf met een positieve instelling uit kunt denken—het is een echte aandoening die een passende behandeling vereist.
Klinische depressie kan worden onderverdeeld in mild, matig of ernstig. De onderliggende oorzaken zijn nog niet volledig begrepen, maar het is duidelijk dat depressie samenhangt met chemische disbalans in de hersenen, en kan worden getriggerd door ingrijpende veranderingen, verlies of trauma's.
Symptomen van depressie zijn onder andere verdriet, gevoelloosheid, leegte, vermoeidheid, gevoelens van waardeloosheid, snel geïrriteerd zijn, angst, en een gebrek aan interesse in dagelijkse activiteiten zoals slapen, eten, werk en lichamelijke of seksuele activiteit. In ernstige gevallen ontwikkelen mensen suïcidale gedachten en kunnen zelfs een poging doen tot zelfdoding.
Soorten antidepressiva
Hoewel antidepressiva vaak worden gebruikt bij depressiebehandeling, worden ze ook voorgeschreven bij andere aandoeningen zoals obsessieve-compulsieve stoornis (OCD), gegeneraliseerde angststoornis, posttraumatische stressstoornis (PTSS) en chronische pijn. Simpel gezegd brengen ze de niveaus van neurotransmitters—stoffen die essentieel zijn voor een normale hersenfunctie—in evenwicht. Hoewel ze over het algemeen succesvol zijn, wordt het exacte werkingsmechanisme van antidepressiva nog steeds onderzocht, zelfs na vele decennia.
Antidepressiva zijn onderverdeeld in vijf hoofdtypen:
- Serotonine- en noradrenalineheropnameremmers (SNRI's)—gebruikt bij de behandeling van depressie, angststoornissen, ADHD (aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit) en OCD door het verhogen van serotonineniveaus.
- Selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI's)—vooral gebruikt bij depressiebehandeling door het blokkeren van de heropname van serotonine in de hersenen.
- Tricyclische antidepressiva (TCA's)—ingezet bij depressie, sommige angststoornissen en fibromyalgie.
- Monoamine-oxidaseremmers (MAO-remmers)—gebruikt bij algemene depressie en stemmingsstoornissen om de hersenen te ondersteunen bij de afbraak van serotonine.
- Noradrenerge en specifiek serotonerge antidepressiva (NaSSA's)—ingezet bij stemmings- en persoonlijkheidsstoornissen en bij depressie, door serotonine-receptoren te blokkeren.
Bijwerkingen
Antidepressiva gaan vaak gepaard met enige bijwerkingen terwijl het lichaam zich aanpast aan de chemische veranderingen. Deze symptomen verdwijnen doorgaans binnen enkele weken. De ernst van de bijwerkingen verschilt van persoon tot persoon en van medicijn tot medicijn. De meest voorkomende bijwerkingen zijn:
Seksuele disfunctie
De meeste antidepressiva werken door je te kalmeren, maar datzelfde mechanisme is ook verantwoordelijk voor je seksuele reacties. Gebruik van antidepressiva is direct gekoppeld aan seksuele disfunctie bij zowel mannen als vrouwen, maar vrouwen hebben er vaker last van. Het kenmerkt zich door moeite met het bereiken van een orgasme, vaginale droogheid en erectiestoornissen.
Vrouwen moeten voorzichtig zijn als ze zwanger proberen te worden tijdens het gebruik van antidepressiva, omdat sommige soorten kunnen leiden tot aangeboren afwijkingen.
Gewichtsveranderingen
Veel patiëntes merken gewichtstoename bij het gebruik van antidepressiva omdat deze middelen natrium uit het bloed kunnen onttrekken. Een laag natriumgehalte vergroot de behoefte aan zout en calorierijk voedsel. Aan de andere kant zijn misselijkheid en braken ook mogelijke bijwerkingen. Misselijkheid kan leiden tot minder calorie-inname en gewichtsverlies. Beide situaties verdienen aandacht: een natriumtekort kan zich ontwikkelen tot hyponatriëmie (een toestand waarbij het natriumgehalte in het bloed gevaarlijk laag wordt), terwijl gewichtsverlies kan leiden tot ondervoeding en bijdragen aan eet- en spijsverteringsproblemen.
Slapeloosheid en vermoeidheid
Bij de start van een behandeling met antidepressiva hebben de neurotransmitters in de hersenen tijd nodig om zich aan te passen aan de chemische veranderingen. Dit kan slapeloosheid veroorzaken, wat leidt tot slaaptekort. Slaaptekort vermindert de prestaties op gebied van aandacht, geheugen, emotieregulatie en reactievermogen drastisch. Houdt slapeloosheid aan, overweeg dan een ander antidepressivum.
Draaiduizeligheid en sufheid
Door veranderingen in de chemische reacties in de hersenen kun je je duizelig en suf voelen bij het gebruik van antidepressiva. Ze kunnen de bloeddruk verlagen, waardoor duizeligheid ontstaat.
Suïcidale gedachten
Als een vrouw met depressie al suïcidale gedachten heeft, kan de toegenomen energie en motivatie die antidepressiva geven het makkelijker maken om daadwerkelijk tot zelfdoding over te gaan, als aan andere emotionele behoeften niet voldaan wordt. Dit is één van de redenen waarom het nodig is om de psychische toestand van iemand te evalueren voordat medicatie wordt voorgeschreven.
Andere veelvoorkomende bijwerkingen van antidepressiva zijn zweten, droge mond, tremoren, hoofdpijn, angst, hartkloppingen, huiduitslag, verstopping, wazig zien en diabetes. Als je start met een proefperiode van antidepressiva, houd dan vanaf dag één gedrag en symptomen bij, en blijf je zorgverlener op de hoogte houden van elke verandering. Dit is vaak lastig als je zelf degene bent die lijdt. Er zijn hulpmiddelen en apps ontwikkeld die je eraan herinneren om je stemming op vaste momenten bij te houden. Ook al lijkt het op dat moment onbelangrijk, kan het bijhouden van veranderingen op de langere termijn patronen aan het licht brengen die je anders niet zou opmerken. Het kan fijn zijn als een vriendin of familielid hierin de eerste weken helpt—het is moeilijk te weten hoe je iemand kunt steunen die zich machteloos voelt, maar samen een concrete taak oppakken is vaak welkom.
Bijwerkingen van antidepressiva beperken
Ernstige bijwerkingen zijn zeldzaam, maar het eerste medicijn dat een arts voorschrijft is misschien niet de beste optie voor jou. Als je start met antidepressiva, houd er rekening mee dat het een paar pogingen kan kosten voor je het juiste middel hebt gevonden. Niet iedereen heeft baat bij antidepressiva.
Als de bijwerkingen na de eerste weken niet verminderen, zijn er verschillende stappen die genomen kunnen worden om klachten te verlichten.
Overstappen op andere medicatie
Antidepressiva bieden geen 'one size fits all'-oplossing. Iedere vrouw reageert anders op verschillende middelen. Het is belangrijk om een middel voldoende tijd te geven—gewoonlijk zo'n 2 weken—voordat je iets aanpast. Milde bijwerkingen zijn normaal in de eerste weken, maar zouden moeten afnemen.
Aanpassen van de dosering
Als bijwerkingen je dagelijkse leven verstoren of als de voorgeschreven antidepressiva geen effect hebben op je geestelijk welzijn, bespreek dan met je arts het aanpassen van de dosering. Verlagen kan bijwerkingen verlichten; verhogen kan juist extra effect geven.
Tijdstip van inname aanpassen
Soms kan innemen op een vast tijdstip per dag helpen bij het beheersen van bijwerkingen. Word je suf van een antidepressivum, neem het dan vlak voor het slapen gaan. Ervaar je misselijkheid, neem het dan in met voedsel (zolang dat geen negatieve wisselwerking heeft met het middel).
Bepaalde stoffen vermijden
Wees alert op stoffen die je symptomen kunnen verergeren (bijvoorbeeld, alcohol en tabak kunnen duizeligheid of misselijkheid versterken).
Andere manieren om depressie te behandelen
Antidepressiva spelen tegenwoordig een grote rol bij het behandelen van depressie, maar het zijn niet de enige opties. Sommige vrouwen zijn niet compatibel met antidepressiva of willen liever andere behandelingen proberen.
Mentale en lichamelijke gezondheid zijn meer met elkaar verbonden dan veel mensen denken. Zaken waarvan we meestal aannemen dat ze fysiek zijn (zoals voeding), beïnvloeden vaak ook de geestelijke gezondheid, en andersom. Daarmee wordt niet gezegd dat depressie wordt veroorzaakt door slechte voeding, maar ervoor zorgen dat je lichamelijk gezond bent, geeft je een betere kans om een ziekte aan te pakken. Bepaalde voedingsmiddelen zijn gelinkt aan een vermindering van serotonine en kunnen bijdragen aan gevoelens van neerslachtigheid, terwijl andere voedingsmiddelen de stemming juist verbeteren. Ook beweging verhoogt het serotoninegehalte. Zowel voeding als lichaamsbeweging zijn belangrijk bij het kiezen van een behandelwijze.
Praten met een professionele therapeut kan helpend zijn bij het omgaan met depressieve periodes. Of het nou gaat om omgaan met negatieve gedachtepatronen of langdurige effecten van trauma, weten hoe je je hersenen een vriendelijker plek maakt kan een wereld van verschil maken. Therapie geneest depressie niet, maar kan bijdragen aan het herstelproces, zeker als het gecombineerd wordt met andere maatregelen (antidepressiva, voeding, beweging, verminderen van stressfactoren, enzovoorts). Weet je niet waar je kunt beginnen met zoeken naar een therapeut of welke behandeling passend is, raadpleeg dan een zorgverlener voor advies. Net als bij antidepressiva is het vinden van een goede therapeut soms een kwestie van uitproberen. Cognitieve gedragstherapie (CGT) is effectief voor acute depressie; daarin worden disfunctionele denkpatronen geëvalueerd, uitgedaagd en aangepast.
Zelfs als je weet dat andere gemoedstoestanden mogelijk zijn, voelt je huidige toestand vaak eindeloos aan. In een depressieve periode lijkt het soms onmogelijk om hulp te vragen of zelfs uit bed te komen. Toch kunnen laagdrempelige, eenvoudige acties je helpen een stapje dichter bij verlichting van psychisch en emotioneel lijden te komen. Ervaringen die je uit jezelf halen zijn het meest waardevol als je ze als oefening ziet—vrijwilligerswerk, een dankbaarheidsdagboek bijhouden, mediteren—het kan echt helpen.
Hulp vragen is geen teken van zwakte. Iedereen heeft wel eens hulp nodig gehad. Gelukkig zijn betekent dat je meer te geven hebt, dus herstellen is waardevol voor jezelf en je omgeving.
Je kunt je menstruatiecyclus volgen met WomanLog. Download WomanLog nu:
