Borstkanker is kanker die ontstaat in het borstweefsel. Dit type kanker komt vooral voor bij vrouwen, maar treft ook mannen. De overlevingskansen stijgen aanzienlijk als de kanker vroeg wordt ontdekt.
Door vooruitgang in de geneeskunde hebben borstkankerpatiënten tegenwoordig veel betere overlevingskansen. Factoren zoals meer bewustzijn, regelmatige controles en een verbeterd algeheel begrip van kanker spelen allemaal een rol bij de huidige benadering van deze ziekte.
Borstkanker wordt gedefinieerd als abnormale celdeling in het borstweefsel die leidt tot een tumor. Deze tumoren ontstaan meestal in de melkkanaaltjes en kunnen zich verspreiden naar andere delen van de borst indien niet behandeld.
Borstkanker kan bij iedereen voorkomen, maar de kans is 100 keer groter bij vrouwen dan bij mannen. De borsten van vrouwen ontwikkelen zich over een periode van drie tot vier jaar en zijn volgroeid rond de leeftijd van 14 jaar. Tijdens deze ontwikkeling worden de cellen gevoelig voor oestrogeen en andere hormonen, waaronder hormoonverstoorders uit het milieu. Hierdoor zijn ze vatbaarder voor abnormale celgroei. Mannen ontwikkelen geen melkgevende borsten waardoor hun borstcellen inactief blijven, wat de kans op deze vorm van kanker verkleint.
Hoe beïnvloedt zwangerschap het risico op borstkanker bij vrouwen? Het antwoord is complex en nog niet volledig duidelijk. Direct na een bevalling verhoogt het risico licht. Deze verhoging duurt ongeveer tien jaar. Daarna geldt het tegenovergestelde — na ongeveer tien jaar is het risico op borstkanker juist iets lager dan bij vrouwen die nooit kinderen hebben gekregen.
Hoewel simpelweg vrouw zijn je vatbaarder maakt voor borstkanker, ontwikkelt slechts ongeveer 12% daadwerkelijk de ziekte. Risicofactoren zijn onderverdeeld in twee categorieën — beïnvloedbaar (zaken die je kunt veranderen) en vaststaand (zaken die je niet kunt veranderen).
Beïnvloedbare risicofactoren zijn onder meer obesitas, veel alcoholgebruik, roken, bepaalde eetpatronen, weinig beweging en het gebruik van hormonale anticonceptie, vooral bepaalde vormen van synthetisch oestrogeen. De relatie tussen deze factoren en borstkanker is echter niet altijd eenvoudig.
Meer informatie vind je in onze artikelen over hormonale en niet-hormonale anticonceptie.
Vaststaande risicofactoren zijn:
Lees meer over vrouwelijke hormonen in ons artikel hier.
Borstkanker wordt ingedeeld op basis van type, stadium en graad. Het stadium geeft aan in hoeverre de kanker zich heeft verspreid of aan het verspreiden is. Graad beschrijft de toestand van de tumorcellen — lijken deze nog op normale borstcellen of zijn ze afwijkender?
Kankertypen zijn onder te verdelen in niet-invasief en invasief — kanker die zich buiten het oorspronkelijke weefsel verspreidt. De volgende typen zijn het meest voorkomend:
Borstzelfonderzoek is een preventieve maatregel die je thuis kunt doen. Door regelmatig je borsten te controleren raak je vertrouwd met eventuele veranderingen, zodat je afwijkingen op tijd met een arts kunt bespreken.
Het moment van het zelfonderzoek is belangrijk, omdat je menstruatiecyclus invloed heeft op de gevoeligheid en grootte van je borsten. Pas het onderzoek aan op jouw cyclus — meestal zijn je borsten minder gevoelig ongeveer een week na het begin van je menstruatie.
Begin met het bekijken van je borsten. Zijn er veranderingen in vorm of grootte? Zien je tepels er hetzelfde uit? Symptomen van borstkanker zijn onder andere het naar binnen trekken van de tepel en/of verkleuring. Elke ongewone afscheiding (doorzichtig of bloederig) is reden tot zorg. Andere zichtbare symptomen zijn zwelling, huiduitslag, roodheid en veranderingen in de volheid van de borst.
Voel daarna met je vingertoppen voorzichtig aan je borsten en tepels. Zoek naar knobbeltjes en verdikkingen. Let ook op pijn of ongemak. Til vervolgens je armen op om de zijkanten van je borsten en de oksels te voelen, waar de lymfeklieren zich bevinden. Let hier wederom op pijn, knobbels of verdikkingen.
Als je afwijkende symptomen ontdekt, raak dan niet in paniek. Borstkanker is niet de enige oorzaak van veranderingen, maar het is altijd verstandig een arts te raadplegen voor de juiste diagnose.
Borstknobbeltjes, hoewel beangstigend, zijn meestal in 9 van de 10 gevallen goedaardig. Vaak worden ze veroorzaakt door hormonale schommelingen. Goedaardige knobbeltjes zijn doorgaans klein (tot 2 cm) en bewegen mee als je er tegen drukt.
Gevoelige borsten worden in de meeste gevallen veroorzaakt door hormonale veranderingen. Je borsten kunnen gevoelig of pijnlijk zijn vóór je menstruatie, bij gebruik van hormonale anticonceptie, tijdens de zwangerschap of door andere veranderingen in je voortplantingssysteem. Hormonale borstpijn verdwijnt doorgaans vanzelf, terwijl ontstekingspijn blijft en vaak toeneemt. Dit soort pijn is vaak gelokaliseerd.
Borstvorm en huid. De meeste vrouwen hebben geen volledig symmetrische borsten — dat is heel normaal. De vorm van je borsten kan ook veranderen over de loop van je cyclus, bijvoorbeeld door een voller gevoel aan het einde van de cyclus. Zwangerschap en bevalling kunnen eveneens invloed hebben op het uiterlijk. Let vooral op roodheid, zwelling of irritatie van de huid op of rond de borsten. Een snelle verandering in grootte, vooral als dit maar één borst betreft, kan reden zijn voor extra alertheid.
Als je symptomen duiden op borstkanker, zal de arts je doorverwijzen naar de oncologie voor verder onderzoek. De eerste onderzoeken zijn meestal niet-invasief — een echografie, gevolgd door een mammografie (röntgenfoto van de borst). Als hieruit afwijkingen blijken, wordt er een biopsie van het borstweefsel genomen om te bepalen of het daadwerkelijk om kanker gaat.
De behandeling is afhankelijk van het type, stadium en de graad van de kanker — hoe groot de tumoren zijn en hoe ver de kanker zich heeft verspreid. De meest voorkomende behandelingen zijn:
De diagnose borstkanker kan grote impact hebben op je mentale gezondheid. Herstel draait niet alleen om het lichaam, maar ook om jouw mentale welzijn. Het is belangrijk om je gevoelens niet op te kroppen. Praten met iemand — een goede vriendin, een familielid of zelfs een onbekende — kan veel verschil maken. Kies vooral wat voor jou het beste werkt.
De behandeling van borstkanker vraagt veel van verschillende aspecten van je leven — relaties en gezin, financiën, geestelijke gezondheid en je zelfbeeld. Veel vrouwen worstelen na een borstamputatie of chemotherapie met een positief zelfbeeld. Deze behandelingen hebben lichamelijke en mentale gevolgen die zwaar kunnen wegen. Medicatie kan je misselijk maken en zowel ziekte als behandeltraject vergen veel energie. Het vinden van steun en eigen manieren om ermee om te gaan is cruciaal voor het herstel.
Therapie kan helpen bij het verwerken en hanteren van de situatie. Veel vrouwen met borstkanker vinden steun in groepsgesprekken waar ze ervaringen kunnen delen. Hierin vinden velen herkenning en het besef dat je er, zelfs tijdens de strijd tegen kanker, niet alleen voor staat.
Je kunt je menstruatie bijhouden met WomanLog. Download WomanLog nu: