Diabetes
Diabetes is een levensbedreigende gezondheidsaandoening die miljoenen mensen over de hele wereld treft. Wie diabetes heeft, kan geen insuline aanmaken of het niet goed verwerken. Insuline is een hormoon dat onze cellen in staat stelt glucose uit het bloed op te nemen en om te zetten in energie. Een diagnose diabetes, bij jezelf of een dierbare, kan beangstigend zijn, maar met goede behandeling is het mogelijk deze aandoening onder controle te houden en voluit te leven.
Diabetes is een complex probleem dat iemands volledige fysieke en mentale gezondheid beïnvloedt. Zowel type 1 als type 2 diabetes zijn chronisch en kennen geen genezing. Het derde type, zwangerschapsdiabetes, is een zeldzame complicatie van zwangerschap die meestal vanzelf verdwijnt zodra de baby is geboren. Het goede nieuws is dat alle vormen van diabetes beheersbaar zijn met de juiste zorg.
Normaal gesproken worden suikers en zetmeel in de koolhydraten die we eten omgezet in glucose door het enzym amylase, dat in speeksel en de dunne darm voorkomt. Nadat het voedsel is afgebroken, komt de glucose in de lever terecht. De lever reguleert vervolgens de afgifte van glucose aan het bloed. Speciale cellen in de alvleesklier houden het glucosegehalte in het bloed in de gaten. Zodra het glucosegehalte stijgt, reageren de bètacellen in de alvleesklier door het hormoon insuline af te geven. Insuline is als een sleutel die het mechanisme ontgrendelt waarmee glucose de cellen in onze spieren en andere weefsels binnenkomt, waarna het wordt omgezet in directe energie of in vet voor langdurige opslag.
Vrouwen met type 1 diabetes maken onvoldoende insuline aan, terwijl vrouwen met type 2 diabetes wel insuline aanmaken, maar hun lichaam reageert er niet goed op.
Is diabetes een modern probleem?
Vandaag de dag heeft ongeveer 1 op de 10 mensen wereldwijd - zo’n 537 miljoen - diabetes. In de meeste landen heeft tussen 5 en 10% van de bevolking een vorm van diabetes. In Pakistan is bijna 1 op de 3 mensen getroffen, terwijl in Mauretanië slechts 1 op de 50 mensen de aandoening heeft. Hoewel de stijging van diabetes samenvalt met de toename van obesitas en de consumptie van sterk bewerkte voeding, is diabetes niet enkel een modern probleem.
Een beschrijving van de ziekte werd gevonden in een oud-Egyptisch manuscript uit circa 1500 v.Chr. De term diabetes, ‘doorstromen’, werd door een arts in het oude Griekenland gebruikt om overmatige urinelozing aan te duiden – een manier waarop het lichaam overtollige suiker afvoert en een veelvoorkomend symptoom bij diabetes is. In het verleden werd diabetes vastgesteld door urine van de patiënt te proeven op zoetheid.
Pas in 1921 werd het hormoon insuline, dat nu de belangrijkste behandeling is voor type 1 diabetes, voor het eerst geïsoleerd en werd er onderzoek gedaan naar de rol van insuline bij het reguleren van de bloedsuikerspiegel. Daarvóór bleven de meeste patiënten ongediagnosticeerd en zelfs als het probleem werd onderkend, overleden ze vaak vroegtijdig aan complicaties door diabetes. In de afgelopen eeuw hebben we veel geleerd over het succesvol omgaan met deze aandoening en de daaraan gerelateerde klachten.
Type 1 diabetes
Type 1 diabetes is een auto-immuunziekte waarbij het lichaam per ongeluk de bètacellen vernietigt, gespecialiseerde cellen in de alvleesklier die insuline produceren.
Dit type wordt meestal vastgesteld bij baby’s en jonge kinderen, maar kan ook op volwassen leeftijd ontstaan. Type 1 diabetes wordt niet veroorzaakt door voeding of levensstijl; het wordt beschouwd als een genetische aandoening, hoewel omgevingsfactoren ook een rol kunnen spelen. Slechts 5–10 % van de mensen met diabetes heeft type 1.
Om ernstige gevolgen te voorkomen moeten vrouwen met type 1 diabetes hun bloedsuikerspiegel goed monitoren en de opname van glucose reguleren door dagelijks insuline toe te dienen. Dit kan vooral voor jonge kinderen lastig zijn, maar het dagelijkse insulinegebruik wordt gemakkelijker naarmate het routine wordt. Deze behandeling moet de rest van het leven worden voortgezet, omdat er geen genezing is.
Insuline kan toegediend worden via een injectiespuit, insulinepen (met afgemeten dosis), of insulinepomp—een klein apparaatje op de huid dat continue een lage basale dosis insuline toedient, met extra hoge bolusdoses tijdens de maaltijd via een dun slangetje. Pompen zijn er in verschillende modellen met diverse eigenschappen. Ze zijn doorgaans nauwkeuriger en constanter, maar moeten worden gevuld, geprogrammeerd en gecontroleerd, en het vereist wat oefening om er goed mee om te gaan.
Jouw arts kan helpen om het systeem te kiezen dat het best bij jouw behoeften en levensstijl past. Zorg altijd voor insuline-injecties als back-up, mocht de pomp niet werken.
Type 2 diabetes
Type 2 diabetes, ook wel insulineresistentie genoemd, is veruit de meest voorkomende vorm. Bij vrouwen met type 2 diabetes maakt de alvleesklier insuline aan, maar de cellen reageren daar niet goed op. De alvleesklier gaat meer insuline aanmaken, maar dit is niet voldoende om de cellen glucose te laten verwerken of om energie te leveren die het lichaam nodig heeft.
Men denkt dat insulineresistentie zich langzaam ontwikkelt en type 2 diabetes wordt daarom meestal pas bij volwassenen vastgesteld, maar ook kinderen – vooral rond de puberteit wanneer groeihormonen toenemen – kunnen het krijgen. Andere risicofactoren zijn overgewicht, het polycysteus-ovariumsyndroom, en het kind zijn van een moeder met zwangerschapsdiabetes.
Type 2 diabetes is meestal onder controle te houden, en soms zelfs om te keren, door de bloedsuikerspiegel te monitoren, voedingsadviezen op te volgen en voldoende te bewegen. Gewichtsverlies kan bijdragen, omdat er een verband is tussen overtollig gewicht en verstoorde glucoseverwerking, maar niet alle zware mensen hebben diabetes en je hoeft niet per se overgewicht te hebben om insulineresistentie te ontwikkelen.
Het is belangrijk de bloedsuikerspiegel te reguleren om ernstige complicaties te voorkomen. Indien nodig kan jouw arts kortwerkende insuline voor de maaltijden voorschrijven, langwerkende insuline voor tussen de maaltijden of ‘s nachts, of een niet-insuline medicijn zoals metformine.
Zwangerschapsdiabetes
Ook verder gezonde vrouwen kunnen tijdens de zwangerschap zwangerschapsdiabetes ontwikkelen; ongeveer 2–10% van alle zwangerschappen wordt ermee geconfronteerd.
Zwangerschapsdiabetes ontstaat wanneer de hormonale veranderingen van de zwangerschap het lichaam beïnvloeden bij het aanmaken, opslaan en gebruiken van insuline, wat leidt tot gevaarlijke insulineresistentie. Zwangerschapsdiabetes treedt meestal rond de 24e week op (vaak eerder bij vrouwen die zwanger zijn van een meerling), maar lost vanzelf op na de geboorte van de baby.
Vrouwen met zwangerschapsdiabetes moeten hun bloeddruk, bloedsuikerspiegel en insulinebalans nauwlettend laten monitoren tijdens de zwangerschap en lopen meer risico op zwangerschapsvergiftiging (pre-eclampsie). Als het behandelplan wordt gevolgd, maken de meeste vrouwen met zwangerschapsdiabetes de zwangerschap gezond door en bevallen ze normaal, al kan in sommige gevallen een keizersnede nodig zijn. Zowel moeder als kind lopen later een hoger risico op type 2 diabetes, maar dit risico is beheersbaar.
De precieze oorzaak van zwangerschapsdiabetes is niet volledig bekend, maar risicofactoren zijn onder meer overgewicht en een erfelijke aanleg voor insulineresistentie. Ben je al zwanger? Werk samen met je arts of gynaecoloog om je gezondheid te monitoren. Je situatie accepteren en het voorgeschreven behandelplan volgen is de beste manier om voor jezelf en je baby te zorgen.
Heb ik diabetes?
De belangrijkste manier om diabetes vast te stellen is door de bloedsuikerspiegel over een langere periode te meten. Blijft deze langdurig verhoogd, dan is er een grote kans dat je diabetes of prediabetes hebt.
Acanthosis nigricans kan een duidelijk teken zijn van type 2 diabetes. Dit herken je aan fluweelachtige of ruwe donkere plekken of strepen op de huid, vooral in de nekplooi, oksels, binnenkant van de ellebogen en liezen.
Beide vormen van diabetes hebben tal van mogelijke klachten die het hele lichaam kunnen treffen, al kunnen ze soms lang onopgemerkt blijven en dan ineens snel ontstaan.
De meest voorkomende symptomen van diabetes zijn:
- overmatige dorst
- vaak plassen
- stemminswisselingen, prikkelbaar zijn
- vaak infecties
- langzame genezing van wondjes en infecties
- wazig of veranderd zicht
- vermoeidheid
Plots gewichtsverlies of verlies van spiermassa kan ook een teken zijn dat het lichaam moeite heeft om op eigen kracht goed te functioneren onder de belasting van diabetes.
Als je de diagnose diabetes hebt gekregen of hoort dat je risico loopt, neem het dan serieus. Onbehandeld kan diabetes leiden tot levensgevaarlijke complicaties zoals nierziekten, leveraandoeningen, zenuwschade, een verminderde doorbloeding—vooral in armen en benen, problemen met mondgezondheid, zicht en gehoor, en hart- en vaatziekten met een verhoogd risico op een hartaanval. Ook mentaal kun je last krijgen wanneer je lijf zwaar belast is.
Leven met diabetes
De diagnose diabetes krijgen is even schrikken, maar het betekent niet dat je leven stopt zoals je het kende. Waarschijnlijk zul je een aantal levensstijl-wijzigingen moeten doorvoeren, maar met de juiste aanpak kun je gezond en gelukkig leven.
We hebben allemaal wel eens behoefte aan emotionele steun, en diabetes kan een uitdaging zijn. Bespreek je zorgen met een vertrouwde vriendin of een professional in de mentale gezondheidszorg—het maakt alles lichter. Er zijn ook veel (inter)nationale organisaties die vrouwen met diabetes ondersteunen en voorlichten. Je hoeft het niet alleen te doen.
Diabetes managen is een levenslang proces en je zult onderweg vast hindernissen tegenkomen. Wees geduldig met jezelf en met anderen terwijl je leert omgaan met je diagnose en de behoeften van je lichaam. Sta stil bij je behaalde doelen, zelfs de kleine, en gun jezelf positieve aandacht!
Download WomanLog nu:
