Effecten van alcohol op het vrouwelijke lichaam en de gezondheid
Velen van ons genieten van een drankje op zijn tijd. Alcoholconsumptie speelt al sinds minstens 4000 v.Chr. een centrale rol in bijna alle menselijke culturen. De ontwikkeling van agrarische samenlevingen was gebaseerd op de teelt van graan om brood te bakken en, zoals het bewijs ons vertelt, om alcohol te maken. Vanaf het vroegste gebruik van alcohol is het drinken een sociale activiteit geweest, onderhevig aan lokale culturele normen.
In de 21e eeuw, te midden van een wereldwijde pandemie, verandert onze relatie met alcohol. Sommigen van ons drinken meer, en meer vrouwen drinken alleen door de beperkingen en eenzaamheid. We drinken omdat we genieten van het ontspannen en bedwelmende gevoel, maar wat doet alcohol nu precies met ons lichaam?
De prevalentie van alcohol
De vroegste sporen van doelbewust gefermenteerde dranken met alcohol dateren uit het Neolithicum, rond 10.000 v. Chr. Zonder uitzondering maken alle menselijke culturen gebruik van bedwelmende middelen, waarvan alcohol de meest voorkomende is. Door de geschiedenis heen heeft alcohol onder meer gediend in rituelen, als medicijn en zelfs als betaalmiddel. Zelfs nu zijn veel van deze toepassingen onveranderd gebleven.
Van alle stemming-beïnvloedende middelen is alcohol sociaal het meest geaccepteerd—zolang het met mate wordt gebruikt. Maar het kan, en wordt vaak, misbruikt. Te veel drinken leidt op zijn best tot kater, en op zijn slechtst tot sterfgevallen. Alcoholmisbruik heeft geleid tot de dood van veel mensen, jong én oud. In de meeste landen zijn wetgeving en regels omtrent de verkoop en het gebruik van alcohol, maar toch zijn alcoholgerelateerde ongelukken en sterfgevallen schrikbarend veelvoorkomend. Veel minder gevaarlijke middelen zijn strenger gereguleerd of zelfs illegaal. Door de effecten van alcohol te begrijpen, kunnen we ons eigen gebruik beter beheren.
De COVID-19-pandemie heeft het leven wereldwijd bemoeilijkt. In veel landen neemt de alcoholconsumptie toe, samen met het risico op verslaving en andere door alcohol veroorzaakte gezondheidsproblemen. Het virus heeft veel levens geëist en nog meer bestaanszekerheden vernietigd. Quarantaine en isolatie leggen extra druk op onze mentale gezondheid. Het verbaast dan ook niet dat sommigen van ons troost zoeken in alcohol. Maar drinken in afzondering kan snel problematisch worden. Lees verder en ontdek hoe je goede keuzes kunt maken in je relatie met alcohol.
Hoe alcohol ons beïnvloedt
Enkele drankjes per week zijn voor het lichaam meestal geen probleem, maar stevig drinken of overmatig gebruik kan ernstige gevolgen hebben voor je geestelijke en lichamelijke gezondheid. Grote hoeveelheden alcohol belasten je lever en verstoren je hormonen. Hoewel mannen doorgaans meer drinken dan vrouwen, hebben vrouwen een lagere tolerantie voor alcohol en zijn ze gevoeliger voor het ontwikkelen van een verslaving. De hoeveelheid alcohol die iemand veilig kan drinken hangt af van lichaamsmassa en geslacht. Deskundigen maken zich zorgen dat de huidige gezondheidscrisis mensen ertoe aanzet drinken als een copingmechanisme te gebruiken, wat op lange termijn negatieve gevolgen kan hebben.
Vrouwelijke hormonen en overmatig alcoholgebruik
De lever is vooral verantwoordelijk voor het filteren van toxines uit het bloed. Zij produceert ook eiwitten, enzymen en hormonen die infecties helpen voorkomen. De lever verwerkt 90% van de door ons gedronken alcohol. De resterende 10% verlaat het lichaam via zweet, urine en de ademhaling.
De lever kan slechts een beperkte hoeveelheid alcohol tegelijk verwerken, ongeveer één uur per alcoholconsumptie. Drink je meer, dan circuleert het overtollige alcohol in je bloedbaan, waarmee het onder andere invloed heeft op je hart en hersenen—met dronkenschap als gevolg. Regelmatig en langdurig gebruik beschadigt de lever en kan littekenvorming veroorzaken.
Onderzoek naar licht tot matig alcoholgebruik bij vrouwen toont aan dat drinken negatieve effecten heeft op meisjes die in de puberteit zijn. Het verstoort ook de hormonale cycli bij volwassen vrouwen en kan de overgang voor vrouwen in de premenopauze verergeren. Hetzelfde onderzoek toont aan dat alcohol het skelet negatief beïnvloedt en gezondheidsproblemen bij zich ontwikkelende lichamen kan veroorzaken.
Alcohol onderdrukt ook de aanmaak van progesteron—één van de hormonen die betrokken zijn bij de eisprong en een gezonde zwangerschap. Matig tot overmatig drinken is gelinkt aan lage progesteronwaarden bij vrouwen in de premenopauze.
Alcohol en zwangerschap
Het werd pas in de jaren ’70 erkend dat drinken tijdens de zwangerschap schadelijk is voor zowel moeder als foetus. Daarvoor was er weinig tot geen kennis over de risico’s van alcoholgebruik tijdens de zwangerschap. Tegenwoordig is het drinken tijdens zwangerschap op veel plaatsen sociaal onaanvaardbaar.
Als je alcohol drinkt tijdens de zwangerschap, bereikt het via de placenta je baby. De lever ontwikkelt zich pas in een later stadium van de zwangerschap, waardoor de foetus alcohol niet kan verwerken. Alcohol is vooral gevaarlijk in het eerste trimester en kan leiden tot een miskraam, vroeggeboorte of aangeboren afwijkingen. Drinken in een later stadium kan de baby ook na de geboorte blijven beïnvloeden. Na het eerste trimester kan overmatig drinken leiden tot een laag geboortegewicht en fysieke of psychische ontwikkelingsproblemen bij de baby.
Sommige bronnen zeggen dat hele kleine hoeveelheden alcohol tijdens de zwangerschap geen kwaad kunnen. Toch kan zelfs een beetje alcohol de veiligheid op het spel zetten. De veiligste keuze is daarom tijdens deze periode helemaal niet drinken.
Alcohol en borstvoeding
Alcohol gaat via het bloed over in de moedermelk. Hoewel sommige onderzoeken aantonen dat tot één standaardglas per dag geen risico vormt voor een zogende baby, is het toch het veiligst om geen alcohol te drinken tijdens het geven van borstvoeding. Als je toch wilt drinken, let dan goed op het tijdstip. Na een standaardglas kan alcohol tot 2–3 uur in de moedermelk aanwezig zijn, met een piek 30 tot 60 minuten na het drinken.
Meer drinken is riskant: het verhoogt de kans op verstoring van het slaapritme of ontwikkelingsproblemen van de baby. Overmatig drinken kan ook de toeschietreflex—die de melkproductie en -duur regelt—verstoren bij vrouwen die borstvoeding geven.
Wanneer alcohol een probleem wordt
Veel gezondheidsinstanties raden aan om niet meer te drinken dan een matige hoeveelheid alcohol—gemiddeld één glas per dag voor vrouwen en twee glazen voor mannen. (Let natuurlijk ook op je lichaamsbouw en gewicht.) Zwaar en overmatig drinken veroorzaakt botontkalking, leverschade, chronische ontsteking, seksuele disfunctie en verhoogt het risico op diabetes en kanker. Zelfs matig drinken heeft impact op je slaap. Hoewel je sneller in slaap valt en dieper slaapt, neemt de REM-slaap af—belangrijk voor leren, geheugen en stemming—en moet je 's nachts vaker naar het toilet.
Overmatig drinken kan leiden tot alcoholverslaving. Steeds meer begrijpen we dat verslaving niet simpelweg een gebrek aan controle of moreel falen is, maar dat verslaving ontstaat wanneer vrouwen met onvervulde basisbehoeften een middel vinden waarmee ze hun pijn kunnen verzachten—zelfmedicatie als copingmechanisme.
In deze context is alcohol slechts een kortetermijnoplossing, geen echte uitweg. Verslavingen hebben diepe wortels. Om alcoholisme te bestrijden, moeten we de oorzaak aanpakken waarom we er überhaupt naar grijpen.
Als je denkt dat je te veel drinkt en je wilt veranderen, zoek dan steun in je omgeving. We blijven mensen—een ander kan onze problemen niet oplossen, maar we hoeven het niet alleen te doen. Herstel draait voor een groot deel om je gemeenschap, wat ook het succes verklaart van Anonieme Alcoholisten (AA). AA-bijeenkomsten bieden een veilige, oordeelloze omgeving waar leden hun pijn en verdriet delen of hun overwinningen vieren. AA is niet voor iedereen, dus probeer andere vormen van hulp—individuele therapie, groepstherapie of klinische behandeling. Het doel is niet simpelweg stoppen met drinken, maar het genezen van de wortel van de pijn, zodat deze niet langer onderdrukt hoeft te worden door verdoving. Ook voor mensen die dichtbij iemand met een verslaving staan, zijn er ondersteunende groepen.
Hoe je de impact van alcohol kunt beperken
Je hoeft geen alcoholiste te zijn om nadelige gevolgen van alcohol te ondervinden. Regelmatig drinken kan je gezondheid beïnvloeden, zonder dat het je leven verder negatief beïnvloedt. Enkele tips om veiliger te drinken.
Eet altijd voordat je gaat drinken
Je lever heeft voldoende glucose nodig om toxines te filteren. Eten voordat je gaat drinken verandert niets aan de hoeveelheid alcohol die je drinkt, maar verbetert wel het vermogen van je lichaam om alcohol te verwerken. Als je teveel hebt gedronken, eet dan iets voordat je gaat slapen; dit helpt de opname van alcohol te verminderen en beperkt de kans op een zware kater.
Drink water tussen je drankjes door
Alcohol werkt vochtafdrijvend. Als je drinkt, produceert je lichaam meer urine. Door vaak te plassen droog je uit en verlies je belangrijke mineralen en vitamines. Water of mineraalrijke drankjes helpen beter omgaan met de schade van alcohol. Houd aan: één glas water per alcoholische consumptie.
Evalueer je omgeving
De omgeving waarin we leven, beïnvloedt soms sterk ons gedrag. Tijd doorbrengen met zware drinkers kan ertoe leiden dat je meer drinkt dan normaal. Inzicht in hoe je omgeving je keuzes en handelingen beïnvloedt, helpt je om te kiezen wat jij eigenlijk wilt—ongeacht je omgeving.
Herken je psychologische triggers
Alcohol wordt vaak gebruikt als sociaal smeermiddel. Het ontspant ons en verlaagt onze remmingen, waardoor contact leggen eenvoudiger wordt. Maar vrouwen drinken ook om te kunnen omgaan met stress, verlies, depressie of angst. Let op waarom je drinkt, en wees eerlijk tegen jezelf. Als je alcohol inzet als oplossing voor problemen, zoek dan echte hulp en steun om deze daadwerkelijk aan te pakken.
Herken je gedragsmatige triggers
Een roker verlangt mogelijk naar een sigaret bij haar kopje koffie na het ontbijt. In dit geval is ‘koffie drinken na het ontbijt’ een gedragsmatige trigger. Deze gewoonten verschillen per persoon. Wil je minder drinken, zoek dan een gedragsmatige trigger en voeg ‘wrijving’ toe: maak drinken iets lastiger. Heb je bijvoorbeeld de gewoonte om na het avondeten iets te drinken, zet de alcohol dan helemaal aan de andere kant van het huis in plaats van in de keuken. Door herhaling creëren we gewoonten, en via herhaling kunnen we ze ook aanpassen.
Wees open en eerlijk, vooral naar jezelf
Als alcohol te veel ruimte inneemt, ga je misschien voor anderen verbergen hoeveel je drinkt. Vraag jezelf af: wat zou er gebeuren als jij alles wat je drinkt openlijk zou doen?
Het is belangrijk om even afstand te nemen en je relatie met alcohol en het effect ervan op jezelf te observeren. Het is gemakkelijk om, zeker met de extra stress en het isolement tijdens de pandemie, ongemerkt af te glijden in afhankelijkheid. Laat alcohol je culinaire belevenissen verrijken en sociale contacten vergemakkelijken, maar laat het je gezondheid en welzijn niet aantasten.
Je kunt je menstruatie bijhouden met WomanLog. Download WomanLog nu:
Nu verkrijgbaar via Google Play
