Eierstokontsteking: Oorzaken, Symptomen en Behandelopties
Wat gebeurt er als één of beide eierstokken ontstoken raken? Wat is de beste manier om eierstokontsteking te diagnosticeren en behandelen? In onze diepgaande blogpost beschrijven we de symptomen en gevolgen van deze zeldzame maar gevaarlijke aandoening en leggen we uit wat je moet doen als je ze bij jezelf opmerkt.
De eierstokken worden beschouwd als de belangrijkste voortplantingsorganen voor vrouwen, net zoals de testes dat zijn voor mannen. Deze twee kleine, amandelvormige klieren liggen rechtsboven en linksboven van de baarmoeder, en hangen aan ligamenten net onder de eileiders. De eierstokken hebben twee hoofdfuncties: ze produceren, slaan op en geven oöcyten (menselijke eicellen) vrij en ze maken de geslachtshormonen oestrogeen, progesteron en kleine hoeveelheden androgenen aan.
Meer over de eierstokken en hun functies
Bij de geboorte bevatten de eierstokken van een meisje ongeveer twee miljoen oöcyten—alle eicellen die ze ooit zal hebben. Wanneer ze de puberteit bereikt, meestal tussen 10 en 15 jaar, is dit aantal gedaald tot ongeveer 400.000 onrijpe eicellen. Tijdens de puberteit beginnen de eierstokken maandelijkse schommelingen in hormoonniveaus te produceren, wat een menstruatiecyclus veroorzaakt.
Halverwege die cyclus—de ovulatie—geeft een van de eierstokken een eicel (soms meerdere) vrij die is gerijpt onder invloed van het follikelstimulerend hormoon (FSH). Deze eicel gaat via de opening van de overeenkomstige eileider en kan uiteindelijk naar de baarmoeder reizen om bevrucht te worden als er zaadcellen aanwezig zijn.
Het vruchtbare leven van een vrouw duurt van de puberteit tot de menopauze, gemiddeld 35 tot 37 jaar. Elke maand beginnen meerdere follikels aan het rijpingsproces, maar doorgaans groeit slechts één dominante follikel volledig door om een eicel los te laten. De niet-dominante follikels krimpen en verdwijnen in een proces dat follikelatresie heet. Van alle oöcyten die bij de puberteit aanwezig zijn, krijgen er minder dan 450 daadwerkelijk de kans om bevrucht te worden.
De menopauze markeert het einde van de vruchtbare periode van de vrouw. Je hebt officieel de menopauze bereikt als je minstens 12 maanden geen menstruatie hebt gehad. De overgang naar deze staat, ofwel perimenopauze, begint vaak al 4 tot 10 jaar eerder, meestal tussen de 45 en 55 jaar. Dit is de periode van opvliegers, slaapproblemen, onregelmatige menstruaties en stemmingswisselingen—allemaal normale symptomen van de aanpassing van het lichaam aan veranderende hormoonproductie.
Bij de menopauze zijn er doorgaans nog ongeveer 1000 eicellen over in de eierstokken. In tegenstelling tot onrijpe oöcyten die worden opgenomen door het lichaam of onbevruchte eicellen die worden afgevoerd via het menstruatiebloed, verkleinen en sterven de resterende eicellen na de menopauze gewoon af, omdat de eierstokken hun voortplantingsfunctie beëindigen.
Wat is eierstokontsteking?
Eierstokontsteking, of oöforitis, is de aandoening waarbij één of beide eierstokken ontstoken raken. Dit is een zeldzame aandoening die meestal ontstaat als gevolg van een infectie die via een chirurgische ingreep in het bekken in het lichaam komt. Indien onbehandeld kan eierstokontsteking zich verspreiden naar andere organen en ernstige complicaties veroorzaken, dus snelle behandeling is noodzakelijk.
Wat zijn de symptomen van ontstoken eierstokken?
Het kan lastig zijn om de symptomen van oöforitis te herkennen omdat deze lijken op die van veel andere aandoeningen.
De symptomen van eierstokontsteking zijn onder andere:
- zeurende pijn aan één of beide zijden van de onderbuik
- ongemak in de onderbuik
- koorts
- vaginale afscheiding
Omdat deze aandoening zo zeldzaam is, zal je arts mogelijk vermoeden dat je klachten worden veroorzaakt door iets anders, bijvoorbeeld een bekkenontsteking (PID), een soa, een miskraam, dysmenorroe (pijnlijke menstruatie) of een gerelateerde aandoening.
Als je bovenstaande klachten hebt buiten je menstruatiecyclus, is het belangrijk snel te reageren en zo spoedig mogelijk medische hulp te zoeken. Een onbehandelde soa of gemiste miskraam kan leiden tot eierstokontsteking, en onbehandelde ontsteking van de eierstokken kan zich uitbreiden naar andere organen en zelfs de bloedbaan infecteren.
Oorzaken van eierstokontsteking
Eierstokontsteking ontstaat zelden zonder een voorafgaande infectie, verwonding of auto-immuunrespons. Hieronder vind je de meest voorkomende oorzaken.
Infectie
Bacteriële of virale infecties zijn de meest voorkomende oorzaak van oöforitis. Onbehandelde soa’s zoals chlamydia en gonorroe kunnen zich verspreiden naar de eierstokken en andere voortplantingsorganen.
Zorg goed voor jezelf en je partner door veilig te vrijen en je regelmatig te laten testen op soa’s. Tussen de 45% en 77% van alle gevallen van chlamydia en gonorroe zijn asymptomatisch—je bent drager zonder symptomen. Geen klachten ervaren betekent niet dat je niet wordt aangedaan door de ziekte. Een onbehandelde infectie kan complicaties veroorzaken én je kunt de infectie ongemerkt overdragen.
Auto-immuunreactie
Soms valt het immuunsysteem van het lichaam per ongeluk gezonde cellen aan omdat het ze als bedreiging ziet. Als de immuuncellen zich op de eierstokken richten, kan dit oöforitis veroorzaken.
Wat kun je verwachten als je symptomen hebt van eierstokontsteking?
Als je vermoedt dat je eierstokontsteking hebt, kan je arts diverse onderzoeken doen om de diagnose te bevestigen en de juiste behandeling in te stellen. Mogelijke onderzoeken zijn:
- Medische anamnese: Je arts of gynaecologe begint meestal met vragen over je klachten, zoals de aard en locatie van de pijn, wanneer deze begon en bijkomende symptomen. Ook wordt er gevraagd naar je menstruatiecyclus, seksuele activiteiten, recente ziektes of infecties, en andere risicofactoren voor eierstokontsteking.
- Lichamelijk onderzoek: Hierbij kan je buik worden gepalpeerd om te kijken of er gevoeligheid of zwelling is. De arts kan ook een inwendig onderzoek doen om de eierstokken, baarmoeder en eileiders te beoordelen.
- Bekkenecho: Een echo is een veilige, niet-invasieve methode die diagnostische beelden van zachte weefsels in real-time toont. Hiermee kunnen ontstekingen en andere problemen zoals cystes of abcessen in kaart worden gebracht.
- Uitstrijkje: Bij verdenking op een soa kan de arts uitstrijkjes nemen om te testen op specifieke ziekteverwekkers zoals chlamydia of gonorroe.
- Bloedonderzoek: Hiermee wordt gekeken naar tekenen van een infectie en kan de specifieke bacterie of het virus worden geïdentificeerd. Ook wordt gescreend op ziektes als hiv, syfilis, hepatitis B en C en andere vaker voorkomende soa’s.
Hoe wordt eierstokontsteking behandeld?
De behandeling van eierstokontsteking hangt af van de onderliggende oorzaak.
Mogelijke medicatie die je arts kan voorschrijven:
- Antibiotica: Is de ontsteking het gevolg van een bacteriële infectie zoals chlamydia of gonorroe, dan is een antibioticakuur vaak aangewezen. Welke antibiotica voorgeschreven wordt hangt af van de bacterie. Veelgebruikte middelen zijn Zithromax (azithromycine), Vibramycine (doxycycline) en Rocephin (ceftriaxon).
- Antivirale middelen: Bij een virale oorzaak zal je arts een antiviraal middel voorschrijven dat het specifieke virus bestrijdt.
- Immuunsuppressiva: Gaat het om een auto-immuun-oöforitis, dan kan medicatie nodig zijn om het immuunsysteem te onderdrukken en zo de ontsteking te verminderen.
De behandelingsduur hangt af van de oorzaak en de ernst van de ontsteking. Een bacteriële infectie vraagt meestal enkele weken behandeling, bij een virale oorzaak kan genezing binnen enkele dagen optreden. Auto-immuunaandoeningen zijn complexer; hiervan is de oorzaak vaak onbekend, maar de klachten zijn met medicijnen en leefstijlaanpassingen meestal goed onder controle te houden.
Zorg dat je voldoende drinkt en rust neemt tijdens je herstel. Een warme kruik of een warmwaterzak op je buik kan het ongemak verlichten. Je arts kan tevens pijnstillers of ondersteunende zorg adviseren om je door deze periode heen te helpen.
Veelgestelde vragen
Is eierstokontsteking hetzelfde als PID?
Bekkenontstekingsziekte (PID) is een ontsteking van een of meerdere organen in het bekkengebied. PID kan het gevolg zijn van ontstekingen aan de baarmoeder, eierstokken, baarmoederhals en eileiders. Eierstokontsteking kan onderdeel zijn van PID, maar op zichzelf staat het bekend als oöforitis.
Kunnen eierstokken afsterven door eierstokontsteking?
Hoewel gebrek aan zuurstof niet direct geassocieerd wordt met ontstekingen, blijken ontstoken weefsels vaak een lager zuurstofniveau te hebben en kan hypoxie op zijn beurt ontsteking veroorzaken. Alle organen hebben zuurstof nodig. Hoelang een orgaan zonder zuurstof kan functioneren hangt af van het orgaan zelf. Toch kan iemand met oöforitis volledig herstellen wanneer tijdig behandeld wordt.
Wat is een eierstok-torsie?
Een torsie van de eierstok is iets anders. Zo’n torsie ontstaat wanneer het ligament waaraan de eierstok hangt, om zichzelf draait—vaak door een cyste die de balans verstoort. Dit draait het bloedvat af dat bloed en zuurstof aan de eierstok levert. In dit geval is er sprake van een medisch spoedgeval: de torsie moet onmiddellijk gecorrigeerd worden, en als er onherstelbare schade is ontstaan aan de eierstok zal een oöforectomie (verwijdering) uitgevoerd worden.
Eierstok-torsie komt zelden voor en kan niet worden verward met een ontsteking. De pijn ontstaat plotseling en wordt snel ondraaglijk.
Tot slot
Eierstokontsteking is een ernstige aandoening die niet vanzelf verdwijnt en zonder behandeling voor grote complicaties kan zorgen. Heb je last van een zeurende pijn in je buik—niet gerelateerd aan je menstruatie—die langer dan een dag of twee aanhoudt, eventueel samen met ongemak en/of koorts? Raadpleeg dan een arts.
Ook als het geen eierstokontsteking blijkt te zijn, kan het een symptoom zijn van een soa die kan leiden tot ontsteking van je bekkenorganen. Wees voorzichtig en neem geen risico’s met je gezondheid.
Download WomanLog nu:
