Hormoontherapie (HRT) voor de menopauze: Wat is het en wat zijn de opties?
Gedurende het leven van een vrouw ondergaat haar lichaam vele veranderingen. De menopauze is een belangrijke overgang, die het einde van het vruchtbare leven markeert. Deze transitie is niet per se gemakkelijk. Het kan jaren duren, en veel vrouwen ervaren klachten die hun leven verstoren. Hormoontherapie is één manier om de impact van de meest uitdagende symptomen te verminderen. In dit artikel bespreken we de voordelen en de risico’s van hormoontherapie.
De menopauze wordt gedefinieerd als de laatste menstruatie van een vrouw. Dit gebeurt meestal tussen 40 en 58 jaar, met een gemiddelde leeftijd van 51 jaar. Voordat dit gebeurt, ervaart zij echter meerdere jaren van perimenopauze of de overgang naar de menopauze. Tijdens deze jaren ervaren de meeste vrouwen een combinatie van menstruatieproblemen, opvliegers en nachtelijk zweten, stemmingswisselingen, slapeloosheid, een lager libido en vaginale droogheid. Daarbovenop hebben vrouwen in de perimenopauze een groter risico op osteoporose, hartziekten en sommige vormen van kanker.
Wat is de menopauze en waarom gebeurt het?
De menopauzale overgang kent drie fasen. Perimenopauze, die doorgaans vier tot acht jaar duurt en soms zelfs langer. Menopauze—de laatste menstruatie van een vrouw, bevestigd als zij een volledig kalenderjaar geen menstruatie heeft gehad. Twaalf maanden na haar laatste menstruatie eindigt de perimenopauze, en begint de periode van de postmenopauze. In de eerste twee tot vijf jaar na de menopauze ervaren sommige vrouwen nog af en toe klachten, maar deze nemen af in intensiteit en frequentie.
Wanneer een vrouw het einde van haar vruchtbare leven bereikt, daalt de hoeveelheid vrouwelijke geslachtshormonen, oestrogeen en progesteron, geproduceerd door de eierstokken aanzienlijk, hoewel testosteron nog een tijd wordt aangemaakt. Deze hormonen zijn niet alleen belangrijk voor de vruchtbaarheid en voortplanting, maar beïnvloeden ook het hele endocriene systeem. Het lichaam moet zich aanpassen aan deze veranderingen en dit proces kan ongemakkelijk en uitdagend zijn. Toch vinden veel vrouwen het ook een opluchting om niet langer last te hebben van pijnlijke menstruaties en andere hormoongerelateerde klachten.
De menopauze wordt onderverdeeld in drie types:
- Natuurlijke menopauze, die geleidelijk optreedt, meestal tussen 45 en 55 jaar.
- Vervroegde menopauze kan veroorzaakt worden door bepaalde endocriene aandoeningen en levensstijlgewoonten. Vrouwen die roken maken vaak twee jaar eerder hun menopauze mee dan vrouwen die niet roken.
- Geïnduceerde menopauze, die op elke leeftijd vóór de natuurlijke menopauze kan optreden wanneer de eierstokken of baarmoeder operatief worden verwijderd of door bepaalde medicatie worden beïnvloed. Een hysterectomie, oftewel het verwijderen van de baarmoeder, en behandelingen tegen kanker zijn de meest voorkomende oorzaken van voortijdige, kunstmatige menopauze.
Wat zijn de symptomen van de menopauze?
Er is veel variatie in hoe verschillende vrouwen de overgang ervaren, maar de meest voorkomende symptomen zijn:
- Onregelmatige menstruaties—Naarmate een vrouw in de overgang komt, worden haar menstruaties onregelmatig; ze kunnen aanvankelijk heviger worden, maar later ook zeer kort zijn of maanden overslaan.
- Opvliegers—Een plotseling gevoel van warmte, soms gepaard met blozen en/of zweten, is een veelvoorkomend symptoom van de perimenopauze. Het gevoel kan ongeveer dertig seconden tot enkele minuten duren en kan meerdere keren per dag of nacht terugkeren (nachtelijk zweten). Sommige vrouwen ervaren opvliegers als zeer belemmerend voor hun dagelijks leven.
- Slaapproblemen—Een tekort aan oestrogeen wordt in verband gebracht met slapeloosheid en gefragmenteerde slaap.
- Vaginale atrofie—Met het ouder worden produceert de vagina minder natuurlijke lubricatie, en de gevoelige huid van de vagina wordt dunner en kwetsbaarder. Dit maakt vrijen pijnlijker en kleine scheurtjes in de huid vergroten de kans op infecties.
- Stemmingswisselingen—Veranderende hormonen beïnvloeden het zenuwstelsel en kunnen zorgen voor prikkelbaarheid, angst, paniek en depressie; veel vrouwen geven ook aan gevoelens van woede te ervaren, wat niet alleen door hormonale veranderingen komt maar ook door de verdere druk en eisen van het leven in deze periode.
- Incontinentie—Spiermassa neemt af terwijl vetweefsel toeneemt tijdens de perimenopauze; deze veranderingen kunnen bijdragen aan incontinentie.
- Gezondheid van haar en huid wordt ook beïnvloed door het ouder worden. Door een afname in de collageenproductie verliest de huid haar elasticiteit, ontstaan er rimpels en wordt de huid doffer. Ook het haar wordt droger en brozer; veel vrouwen ervaren haaruitval in deze periode.
Lees meer over anti-aging behandelingen voor je huid.
Wat is hormoontherapie?
Hormoontherapie (HRT) is bedoeld om de symptomen van de menopauze te verminderen door de hormonen te vervangen die het lichaam van een vrouw niet meer natuurlijk aanmaakt. HRT is verkrijgbaar in diverse vormen—zoals pillen, pleisters, crèmes, sprays of implantaten.
HRT moet door een arts worden voorgeschreven. De meeste HRT-producten bevatten een combinatie van oestrogeen en progesteron (of progestageen, een synthetische variant) om het risico van oestrogeendominantie te minimaliseren. HRT kan zo lang als nodig worden gebruikt om de symptomen van de perimenopauze te behandelen, maar langer dan vijf jaar wordt meestal niet aangeraden.
Welke HRT-opties zijn er?
Er zijn meerdere HRT-opties voor verschillende behoeften. Voordat je aan HRT begint, is het belangrijk om de voordelen én de risico’s zorgvuldig af te wegen. Jouw arts kan je helpen bepalen wat het beste bij je past.
Opties voor HRT:
- Pillen—meestal dagelijks in te nemen
- Pleisters die geleidelijk hormonen aan de bloedbaan afgeven
- Topische gels, dagelijks op de huid aan te brengen
- Implantaten, doorgaans in de buikstreek geplaatst om kleine hoeveelheden oestrogeen af te geven
- Testosterongels, hoewel niet altijd aanbevolen, kunnen helpen bij een laag libido
- Vaginale oestrogeengel om vaginale droogheid tegen te gaan; dit wordt lokaal gebruikt en helpt niet bij andere menopauzeklachten
HRT kan continu of cyclisch/sequentieel worden gebruikt. Cyclische HRT houdt in dat men dagelijks oestrogeen inneemt en gedurende de laatste 14 dagen van de maand ook progesteron; dit kan maandelijks worden voorgeschreven—meestal voor vrouwen die nog regelmatig menstrueren—of drie maandelijks, wat resulteert in een menstruatie eens per drie maanden. Continue gecombineerde HRT betekent dat men elke dag oestrogeen en progesteron neemt zonder onderbreking; dit wordt meestal voorgeschreven aan vrouwen in de postmenopauze.
Wat zijn de voordelen van hormoontherapie?
Veel vrouwen kiezen tijdens de overgang voor HRT om de symptomen te verminderen. Opvliegers kunnen zó vervelend zijn dat je er nachts wakker van wordt in een zweetbad of je duizelig voelt. Vaginale droogheid is ongemakkelijk en kan pijn en scheurtjes veroorzaken tijdens het vrijen. Ook andere klachten, zoals stemmingswisselingen en slaapproblemen, kunnen verbeteren door HRT.
HRT heeft ook andere voordelen, zoals:
- Een lager risico op diabetes
- Een lager risico op osteoporose, vooral als je begint vóór de aanvang van de menopauze
- Een lager risico op darmkanker
De risico’s van HRT
Hormoontherapie kan een uitkomst zijn voor vrouwen die veel last hebben van de symptomen van de overgang. Toch is langdurig gebruik van hormonen in verband gebracht met verschillende gezondheidsproblemen die de voordelen kunnen overtreffen.
Enkele van de risico’s:
Borstkanker
Borstkanker is vaak gevoelig voor oestrogeen, en een teveel aan oestrogeen kan het risico op borstkanker verhogen. Uit studies blijkt dat HRT het risico op borstkanker verhoogt als het langer dan vijf jaar wordt gebruikt. Vrouwen die HRT korter dan vijf jaar gebruiken, of nooit, hebben een vergelijkbaar risico.
Hart- en vaatziekten en beroerte
Uit onderzoek blijkt dat HRT het risico op hartziekten en beroertes kan verhogen, maar de resultaten verschillen afhankelijk van het moment van starten. Het laagste risico werd gevonden bij vrouwen die HRT begonnen vóór hun 60e, maar niet langer dan 10 jaar na het begin van de menopauze.
Veneuze trombose
Oestrogeenbevattende HRT verhoogt de kans op de ontwikkeling van bloedstolsels die leiden tot veneuze trombose. Uit een studie blijkt echter dat het risico op trombose lager is bij vrouwen die oestradiol-gebaseerde HRT gebruiken.
Eierstokkanker
Vergelijkend onderzoek toont aan dat vrouwen die HRT gebruiken 1,28 keer meer kans hebben op eierstokkanker dan vrouwen die geen aanvullende hormonen innemen.
Galblaasontsteking (cholecystitis)
Cholecystitis is een ontsteking van de galblaas, meestal door galstenen die gal tegenhouden. Dit veroorzaakt een opgezwollen gevoel en heftige pijn rechtsboven in de buik, maar kan eenvoudig behandeld worden als het goed wordt gediagnosticeerd. Cholecystitis komt vaker voor bij vrouwen in de overgang en na de menopauze, maar studies tonen aan dat vrouwen die HRT gebruiken een nog groter risico lopen.
Wie moet geen HRT gebruiken?
Vanwege de bekende risico’s wordt vrouwen met een voorgeschiedenis van borstkanker, eierstokkanker, bloedstolsels, vleesbomen en andere oestrogeengerelateerde aandoeningen aangeraden om alternatieven te zoeken.
Voor vrouwen die geen HRT mogen gebruiken, zijn er alternatieven. Een gezond dieet en een actieve levensstijl zijn goed voor iedereen, zeker ook voor vrouwen in de overgang. Er zijn daarnaast veel natuurlijke en gerichte behandelingen, en sommige farmaceutische alternatieven, die de symptomen van de menopauze kunnen verlichten, waaronder opvliegers, slapeloosheid en vaginale droogheid.
Conclusie
De menopauze kan een moeilijke overgang naar een nieuwe levensfase zijn. Er zijn veel manieren om de klachten te beheersen en de overgang zo aangenaam mogelijk te maken. Hormoontherapie kan zeer effectief zijn bij het verminderen van de zwaarste klachten, maar de behandeling is niet zonder risico. Als je geïnteresseerd bent in HRT, bespreek dan met je arts wat voor jou het beste is.
Je kunt je menstruatie bijhouden met WomanLog. Download WomanLog nu:
