Vaginale schimmelinfecties
Vaginale mycosen, ofwel vaginale schimmelinfectie (ook candida vulvovaginitis, vaginale spruw, of candidiasis genoemd) zijn uiterst gebruikelijk. In ongeveer 20% van de onderzochte vaginale uitstrijkjes worden schimmels aangetroffen. De pijn en het ongemak veroorzaakt door deze aandoening vereisen vaak directe medische aandacht.
Een vaginale schimmelinfectie veroorzaakt irritatie, afscheiding en intense jeuk van de vagina en de vulva. Het wordt niet beschouwd als een seksueel overdraagbare aandoening (SOA): je kunt het krijgen, ook als je niet seksueel actief bent. Seksuele gemeenschap kan echter wel een trigger zijn voor deze infectie. Heb je een schimmelinfectie, overleg dan met je arts en eventueel je partner om terugkerende klachten te voorkomen.
Het goede nieuws is dat een vaginale schimmelinfectie, hoewel vervelend, doorgaans geen ernstige of gevaarlijke aandoening is. Ze wordt veroorzaakt door een van de verschillende stammen van natuurlijk voorkomende gist, meestal Candida albicans—een micro-organisme dat in het spijsverteringskanaal van tot 60% van de volwassen mensen voorkomt. Candida albicans leeft normaal in de darmen, maar wordt ook aangetroffen in de mond, de keel, de slokdarm, op de huid en in de vagina. In kleine hoeveelheden zijn gisten van het geslacht Candida gunstig voor het lichaam, maar ze kunnen pathogeen worden als hun groei te veel wordt gestimuleerd.
Symptomen van een vaginale schimmelinfectie
De symptomen kunnen variëren van mild tot matig en omvatten:
- jeuk en irritatie in de vagina en vulva
- zwelling rond de vagina
- geurloze, dikke, romige witte afscheiding
- brandend gevoel bij het plassen en/of tijdens het vrijen
- pijn bij het vrijen
- felrode, gezwollen vulva
Het belangrijkste symptoom van een schimmelinfectie is jeuk, maar op zichzelf kan jeuk ook veroorzaakt worden door andere huidaandoeningen zoals psoriasis of eczeem.
Een vaginale schimmelinfectie wordt niet beschouwd als een SOA (seksueel overdraagbare aandoening). Hoewel deze ontstaat tijdens onbeschermde seks, is het geen seksueel overdraagbare infectie — als je een schimmelinfectie hebt, besmet je je partner niet automatisch (en omgekeerd). In zeldzame gevallen kan de infectie tijdens seks worden overgedragen, maar tenzij je partner symptomen heeft, is het niet nodig aan te nemen dat zij ook een infectie heeft. Bij klachten: raadpleeg de arts.
Mannen kunnen ook een schimmelinfectie krijgen. Vroege symptomen aan de penis zijn onder meer jeuk of een branderig gevoel, een rode uitslag en witte, glanzende plekjes op de penis. De huid van de eikel kan ongewoon vochtig aanvoelen, en er kan een dikke, witte substantie gevonden worden onder de voorhuid of in andere huidplooien. In de meeste gevallen volstaan antischimmelcrèmes of -zalven voor de behandeling.
Oorzaken
De vaginale flora of het vaginale microbioom bestaat uit bacteriën die de vagina koloniseren. Normaal gesproken beschermt het microbioom de vagina tegen infecties dankzij de zuurgraad. Een verstoring van het evenwicht of een verhoogde zuurgraad kan echter een overmatige groei van schimmels bevorderen wat tot een infectie leidt.
Bij tweederde van de vrouwen die een schimmelinfectie hebben, is deze het gevolg van een verstoring van het natuurlijke evenwicht van de vaginale flora. Bij het resterende derde deel komt de besmetting van buitenaf — door seksueel contact of via een besmet voorwerp.
Risicofactoren
Wanneer worden de normaal onschuldige micro-organismen die ons lichaam bewonen, een probleem?
Veel factoren kunnen een rol spelen. De oorzaak kan simpelweg stress of een gebrek aan slaap zijn, maar bestaande aandoeningen zoals diabetes en sommige endocriene ziekten kunnen ook een schimmelinfectie veroorzaken.
De hormonale veranderingen rondom de menstruatie of veroorzaakt door zwangerschap maken je gevoeliger voor schimmelinfecties. Ben je zwanger, overleg dan altijd met je verloskundige of gynaecologe over een geschikte behandeling.
Andere factoren zijn verhoogde vaginale zuurgraad, meer suiker in de vaginale afscheiding of besmetting via de darmen; strakke kleding of kleding van synthetische, niet-ademende stoffen; en chemische verstoring door antibacteriële zeep of chloor in zwembaden.
Een andere veelvoorkomende factor is het gebruik van antibiotica! We nemen ze om schadelijke bacteriën te doden, maar ze kunnen ook de “goede” bacteriën aantasten, wat een disbalans veroorzaakt in het vaginale microbioom en de urinewegen — waar schimmelinfecties veel voorkomen.
Wat te doen bij een schimmelinfectie?
Denk je dat je een schimmelinfectie hebt, overleg dan altijd eerst met je arts. De behandeling wordt individueel bepaald op basis van de ernst van de symptomen.
Het type en de dosering van resterende medicatie zijn misschien niet geschikt voor jouw situatie en onnodig antibiotica gebruiken verhoogt het risico op een schimmelinfectie.
Schimmelinfecties en je menstruatie
Een schimmelinfectie tegelijk met je menstruatie kan voelen als een dubbele belasting. Helaas is dit iets wat veel vrouwen meemaken. Schimmelinfecties komen vaker voor in de dagen vlak voor de menstruatie begint. Hormoonwisselingen zijn de meest waarschijnlijke oorzaak, omdat deze een disbalans in het vaginale microbioom teweegbrengen.
Een disbalans in de vaginale bacteriën is vaak aanwezig tijdens de puberteit; de hormoonspiegels zijn dan nog niet stabiel. Ook hormonale veranderingen door zwangerschap kunnen een schimmelinfectie veroorzaken.
Merk je een witgele afscheiding op in de week vóór je menstruatie, dan hoeft dit geen schimmelinfectie te zijn. Vaginale afscheiding verandert mee met de fasen van de menstruele cyclus en 'normaal' varieert van vrouw tot vrouw. Let op: een schimmelinfectie gaat doorgaans samen met andere kenmerkende symptomen, zoals roodheid, branderigheid en jeuk.
Een vroege diagnose en behandeling kunnen je helpen om van de schimmelinfectie af te komen voordat je menstruatie begint. Blijven de klachten ook na je menstruatie bestaan, neem dan contact op met je arts of gynaecologe!
Behandelingen
De klachten van een vaginale schimmelinfectie kunnen vaak binnen enkele dagen verminderen zodra de behandeling gestart is. Bij zwaardere infecties kan dit tot 2 weken duren.
Er zijn twee hoofdbehandelingen voor een vaginale schimmelinfectie:
Systemische behandeling met antischimmelmedicatie (capsules of tabletten) die oraal wordt ingenomen.
Een antischimmelmiddel verspreidt zich via de bloedbaan naar de slijmvliezen, waar het de schimmel vernietigt. Deze behandeling is alleen op doktersrecept verkrijgbaar.
Je arts of gynaecologe kan een vaginale kweek afnemen voor laboratoriumonderzoek om vast te stellen welk micro-organisme verantwoordelijk is voor de ontsteking. Door vast te stellen wat de infectie veroorzaakt, kan de meest doeltreffende therapie worden bepaald.
Lokale behandeling of vaginale zetpillen die via een plastic applicator in de vagina worden ingebracht.
Er zijn zowel eenmalige als korte (3-daagse) behandelingen verkrijgbaar. Beide zijn effectief. Het zetpil wordt meestal 's avonds ingebracht (ook tijdens de menstruatie) om lekkage overdag te voorkomen. Ook kan de arts of apotheker een crème of lotion aanraden voor de huid en de uitwendige slijmvliezen.
In de meeste gevallen zijn zetpillen zonder recept bij de apotheek verkrijgbaar. Zorg er echter voor dat je echt een vaginale schimmelinfectie hebt voordat je zelfmedicatie toepast. Zelf medicatie zonder advies van een arts wordt afgeraden, zeker bij de eerste infectie of tijdens de zwangerschap! Overleg bij elke irritatie of roodheid altijd met je arts om de oorzaak vast te stellen.
Hoe voorkom je steeds terugkerende schimmelinfecties?
Genitale schimmelinfecties treffen wereldwijd miljoenen vrouwen; ze kunnen problemen geven bij seksueel contact, de levenskwaliteit verminderen en brengen aanzienlijke kosten met zich mee.
Er is momenteel geen algemene behandeling om vrouwen te beschermen tegen terugkerende vaginale schimmelinfecties, maar deze tips helpen het risico te beperken:
Hygiëne—Gebruik geen geparfumeerde zepen of speciale sprays voor de intieme hygiëne; was je intieme delen niet vaker dan twee keer per dag.
Doe geen vaginale douche, desinfecteer je vagina niet en gebruik geen antibacteriële zeep. Dit is allemaal niet nodig! De vagina is zelfreinigend; extra schoonmaakmiddelen verstoren enkel je natuurlijke vaginale flora. Natuurlijke afscheiding houdt je vagina schoon.
Kleding—Draag geen strakke jeans of andere nauwsluitende kleding. Kies bij voorkeur voor katoenen ondergoed, wasbaar op 60° C – op deze temperatuur worden eventuele schimmels gedood.
Na zwemmen in chloorwater: spoel je af met stromend water en trek droog badkleding aan.
Seks—Irriteer het gevoelige vaginale slijmvlies niet. Gebruik indien nodig glijmiddel om wrijving en beschadiging van de vaginawand tijdens het vrijen te voorkomen.
Voeding—Vermijd suikers, want suiker is een ideale voedingsbodem voor schimmelgroei. Vrouwen met een verhoogd bloedsuiker of onbehandelde diabetes lopen een veel groter risico op schimmelinfecties. Ben je gediagnosticeerd met deze aandoening, bespreek dan met je arts de beste aanpak.
Denk na over het toevoegen van probiotica aan je dieet. Dit zijn gezonde bacteriën die het evenwicht in de vaginale flora behouden. Zoek naar lactobacillus: deze bacteriën leven in een gezonde darm- en vaginale flora. Lactobacillus komt voor in yoghurt en kefir met actieve culturen, verkrijgbaar in de supermarkt.
Sommige vrouwen gebruiken yoghurt (met lactobacillen) vaginaal als huismiddeltje tegen schimmelinfecties, maar dit wordt afgeraden: zelfs ongezoete yoghurt bevat natuurlijke suikers die schimmelgroei kunnen stimuleren en het probleem kunnen verergeren.
Samenvatting
Schimmelinfecties zijn vervelend, maar komen veel voor. Met snelle behandeling verminderen de klachten meestal sterk binnen enkele dagen. Merk je symptomen van een infectie op, raadpleeg dan een arts voor het beste behandelplan.
Je kunt je menstruatie en seksleven bijhouden met WomanLog. Download WomanLog nu:
