Migraine—een complexe neurologische aandoening
Vraag je iemand wat migraine is, dan krijg je waarschijnlijk het antwoord dat het een vorm van zware hoofdpijn is. Hoewel dat deels klopt, is het een vereenvoudiging. In dit artikel verkennen we de fasen, symptomen en mythes rond migraine, en bespreken we verschillende strategieën die helpen om symptomen te verzachten.
Om migraine succesvol aan te pakken, is het belangrijk de verschillende fasen van het proces te begrijpen en te kunnen herkennen wat jouw migraine uitlokt. Een zorgprofessional kan mogelijk medicatie aanbevelen die past bij jouw symptomen. Sommige vormen van migraine komen vaker voor dan andere, waardoor hiervoor meer behandelingen zijn ontwikkeld.
De vijf fasen van een migraineaanval
Een migraineaanval kan enkele uren tot meerdere dagen duren. De bijbehorende symptomen kunnen worden onderverdeeld in vijf fasen. Niet iedereen ervaart alle vijf fasen en de symptomen verschillen per persoon.
De fasen van een migraineaanval treden doorgaans op in de volgende volgorde:
- De prodromale fase, zoals de naam al aangeeft, is wanneer je een voorgevoel krijgt van wat gaat komen. Deze fase kan tot drie dagen duren voordat de hoofdpijn begint en uit zich vaak als vermoeidheid, eetbuien, lichtgevoeligheid, prikkelbaarheid en stijfheid in de nek.
- De aura-fase kan tot een uur duren voordat de hoofdpijn begint en uit zich vaak als visuele verstoringen zoals vlekken, lijnen, lichten, sterren of tijdelijke blindheid. Aanvullende symptomen zijn onder meer zwakte aan één zijde van het lichaam, duizeligheid, gevoelloosheid en een tintelend gevoel. Sommige mensen ervaren een aura zonder dat daar een heftige hoofdpijn op volgt.
- De hoofdpijn- of ‘hoofdaanval’-fase is het bekendste symptoom van migraine—hevige, bonzende pijn in het hoofd. Dit kan lokaal zijn of in het hele hoofd worden gevoeld en gaat vaak gepaard met misselijkheid, braken en gevoeligheid voor licht en/of geluid.
- De oplossingsfase is wanneer de pijn afneemt. Dit gebeurt meestal geleidelijk, maar kan ook als een plotseling ‘loslaten’ worden ervaren. Voor sommigen werkt braken of huilen op deze manier, en veel mensen rapporteren dat slapen helpt.
- Het herstel of postdromale fase is de laatste fase en wordt soms een ‘migraine kater’ genoemd. Migraine is een ingrijpende ervaring, dus het is niet vreemd dat lichaam en geest tijd nodig hebben om te herstellen. De symptomen lijken vaak op die in de prodromale fase, maar dat is niet altijd het geval.
Waarschuwing! Sommige symptomen van migraine overlappen met die van een beroerte. Een beroerte is een plotselinge, ernstige en mogelijk levensbedreigende aandoening waarbij de bloedtoevoer naar de hersenen wordt onderbroken of verminderd, waardoor hersenweefsel geen zuurstof en voedingsstoffen krijgt. Krijg je plotseling hevige hoofdpijn, kun je slecht spreken of anderen slecht verstaan, zakt de mondhoek naar één kant, of heb je plotseling gevoelloosheid of zwakte in gezicht, arm of been—vooral aan één kant van het lichaam—bel dan direct 112!
Waardoor ontstaat migraine?
De meeste mensen met migraine zijn er genetisch voor aangelegd. Migraine kan een generatie overslaan, dus overdracht gaat waarschijnlijk via een defect of mutatie in meerdere genen.
Toch bepaalt alleen genetica niet onze gezondheid en welzijn—je kunt er genetisch aanleg voor hebben, zonder daadwerkelijk migraine te ontwikkelen.
Migraine is geen hormonale aandoening (bij iemand met migraine functioneren de hormonen doorgaans normaal), maar migraine wordt wel beïnvloed door schommelingen in hormoonspiegels. De hormonale schommelingen die vrouwen gedurende hun leven ervaren, verklaren mogelijk waarom migraine drie keer vaker voorkomt bij vrouwen dan bij mannen:
- migraine begint bij 10–20% van de vrouwen met migraine rond de puberteit;
- puberteit triggert vaker migraine zonder aura;
- er is vaak een verband tussen menstruatie en het ontstaan van migraineaanvallen;
- zwangerschap zorgt meestal voor minder migraineaanvallen en soms verdwijnen ze zelfs helemaal;
- hoewel migraine voorafgaand aan de menopauze vaak erger wordt, nemen de aanvallen daarna meestal af.
Sommige vrouwen krijgen migraineaanvallen uitsluitend bij de menstruatie. Dit noemt men een catamene migraine of menstruatie-migraine en dit is gerelateerd aan de daling van oestradiol tijdens de perimenstruele periode. Een migraineaanval kan twee tot drie dagen voor de menstruatie beginnen en drie tot vier dagen erna aanhouden. Dit type migraine is vaak hardnekkig, intens en moeilijk te behandelen.
Let op! Hormonale anticonceptie beïnvloedt de hormoonhuishouding en kan dus invloed hebben op migraineaanvallen (zowel positief als negatief). Heb je last van migraine, overleg dan met je huisarts of gynaecologe over de anticonceptiemethode die voor jou het meest geschikt is.
Uitlokkende factoren
Mensen die migraine hebben zijn meestal gevoelig voor allerlei prikkels die een aanval kunnen uitlokken, maar veroorzaken de aandoening zelf niet.
Triggers herkennen is niet eenvoudig. De lijst met mogelijke boosdoeners is lang, en het kan tot acht uur duren voordat een trigger een migraineaanval veroorzaakt. En alsof dat nog niet lastig genoeg is, kunnen triggers door de tijd heen veranderen—een factor uit de omgeving kan in de ene levensfase wel, en in de andere geen trigger zijn.
Sensorische en omgevingsprikkels zoals fel of flikkerend licht, harde geluiden, extreme temperaturen, grote hoogtes, weersveranderingen en sterke geuren of smaken kunnen een aanval uitlokken. Triggers zijn niet altijd plotseling, zo is lang naar een scherm staren een veelvoorkomende trigger.
Honger en onvoldoende voeding zijn ook bekende triggers. Probeer ongezonde voeding, of producten met bepaalde toevoegingen—vooral MSG, glutamaat, tyramine, nitraten en aspartaam—te vermijden als je denkt dat je triggers voeding-gerelateerd zijn. Te veel cafeïne, of ineens stoppen met cafeïne kan ook een trigger zijn. Zelfs milde uitdroging kan impact hebben.
Te weinig beweging of overmatige inspanning kunnen een aanval uitlokken, vooral als dit niet gewoon is voor iemand. Voldoende en regelmatig bewegen helpt juist bij pijnbestrijding.
Lichamelijke omstandigheden zoals hoofdletsel, ziekten waarbij je moet hoesten, en spierspanning (vaak door een slechte houding) kunnen tot een aanval leiden.
Hormonale factoren, zoals de menstruatie, gebruik van hormonale anticonceptie, en zelfs seksuele activiteit, zijn mogelijke triggers.
Hoeveel slaap je krijgt is zeer belangrijk, net als een regelmatig slaappatroon. Laat opblijven, uitslapen en dutjes doen op ongewone tijden zijn mogelijke triggers. Denk je dat je triggers slaap-gerelateerd zijn, kies dan een gezond slaap-waakritme en houd je daar zo goed mogelijk aan.
Stress en spanning worden vaak geassocieerd met hoofdpijn, en migraineaanvallen vormen daarop geen uitzondering. Ook kun je een zogenaamde weekendhoofdpijn krijgen, die optreedt bij plotseling wegvallen van stress. In beide gevallen helpt het stressniveau verlagen.
Veranderingen in routine kunnen een aanval uitlokken, ook ontspannende en positieve veranderingen zoals vakantie. Reizen door meerdere tijdzones beïnvloedt je slaap, wat het probleem versterkt.
Soms creëren we ongemerkt ongezonde gewoontes. Overmatig gebruik van pijnstillers kan bijvoorbeeld chronische hoofdpijn veroorzaken. Wil je zelfmedicatie proberen, verdiep je dan goed in de korte- en langetermijneffecten van de middelen via betrouwbare bronnen, en houd je aan de aanbevolen dosering.
Angst en depressie komen vaak samen met migraine voor. Vrouwen met migraine zijn ook kwetsbaarder voor angst- en stemmingsstoornissen, wat op zijn beurt weer migraineaanvallen kan uitlokken. Overleg met een psychologe of psychiater kan dan zeer waardevol zijn.
Misvattingen over migraine
De oorzaken en functie van migraine en haar symptomen zijn nog niet volledig bekend, en helaas bestaan er veel misvattingen over deze aandoening. Het is niet ongewoon om verbanden te leggen tussen migraineklachten en andere ziekten.
Het is geen spijsverteringsstoornis
Misselijkheid en braken behoren tot de diagnostische criteria voor migraine. Dit zijn ook veelvoorkomende reacties op ernstige pijn. Omdat deze klachten alleen tijdens een migraineaanval optreden, mogen we aannemen dat misselijkheid en braken door de pijn worden veroorzaakt en niet door een spijsverteringsstoornis.
Het is geen oogaandoening
Wie migraine met aura heeft, ziet vaak lichtflitsen, strepen of ervaart tijdelijke blindheid en visuele afwijkingen. Niet-migraine hoofdpijn kan ontstaan door oogklachten, maar zo’n hoofdpijn is meestal minder intens, niet kloppend, en gaat niet gepaard met extra symptomen.
Het is geen sinusitis
Migraine wordt vaak verward met een bijholtehoofdpijn. Behalve verstopte neus en druk op neus en gezicht (ook migraineklachten), wordt sinusitis gekenmerkt door koorts, slechte adem, dik/groen slijm en soms een veranderd reukvermogen (specifiek bij sinusitis). Medicatie tegen sinushoofdpijn kan migraineaanvallen zelfs verergeren.
Diagnose & behandeling
In de eerste plaats is een correcte diagnose van belang. Heb je migraineaanvallen of komt migraine voor in de familie, dan zal een gespecialiseerde arts of neuroloog op basis van lichamelijk en neurologisch onderzoek, jouw klachten en medische voorgeschiedenis een diagnose stellen.
Onderzoeken om andere oorzaken van hoofdpijn uit te sluiten zijn onder meer:
- MRI. Een MRI-scan wordt ingezet om tumoren, beroertes, hersenbloedingen, infecties, en andere hersen- en zenuwaandoeningen te diagnosticeren.
- CT-scan. Een CT-scan kan tumoren, infecties, hersenletsel, bloedingen en andere medische problemen die hoofdpijn veroorzaken aantonen.
Er zijn veel medicijnen specifiek ontwikkeld tegen migraine. Ze zijn onder te verdelen in twee hoofdcategorieën:
- Pijnstillende medicijnen. Deze neem je tijdens een aanval om de symptomen te stoppen of te verminderen.
- Preventieve medicijnen. Deze gebruik je op vaste basis, vaak dagelijks, om het aantal en de intensiteit van migraineaanvallen te verminderen.
De keuze van de juiste behandeling hangt samen met de frequentie en ernst van jouw hoofdpijn, of er (ook) sprake is van misselijkheid of braken, en andere medische aandoeningen die je hebt. Door triggers te herkennen en elimineren, je levensstijl aan te passen én de juiste medicatie te vinden, kun je migraineaanvallen onder controle krijgen en misschien zelfs voorkomen.
Je kunt je menstruatie bijhouden met WomanLog. Download WomanLog nu:
