Onzichtbaar maar Echt: Fibromyalgie en Chronisch Vermoeidheidssyndroom
Hoewel er verbetering is, worden vrouwen nog steeds te vaak afgewezen of zelfs belachelijk gemaakt vanwege gezondheidsklachten zoals pijn en vermoeidheid. Wat de maatschappij ook zegt, deze gevoelens horen geen deel uit te maken van het dagelijks leven. Twee chronische aandoeningen die soms aanhoudende pijn en vermoeidheid veroorzaken wanneer er geen andere ziektes zijn, zijn fibromyalgie en het chronisch vermoeidheidssyndroom.
Dit zijn twee verschillende aandoeningen, hoewel ze soms gelijktijdig voorkomen. Fibromyalgie wordt gekenmerkt door wijdverspreide, onverklaarbare pijn door het hele lichaam, terwijl het chronisch vermoeidheidssyndroom, zoals de naam al aangeeft, vooral extreme vermoeidheid veroorzaakt. De aandoeningen lijken op elkaar doordat ze allebei moeilijk te vatten zijn—vage, langdurige klachten zonder duidelijke oorzaak—en worden veel vaker bij vrouwelijke patiënten vastgesteld dan bij mannen.
Pijn en vermoeidheid zijn uiterst veelvoorkomende symptomen die bij de meeste gezondheidsproblemen voorkomen, van gewone stress tot levensbedreigende kanker. Als een symptoom chronisch wordt, blijven pijnprikkels in het lichaam aanwezig, zelfs nadat de lichamelijke verwonding genezen is. Dat betekent echter niet dat het "tussen je oren zit".
Zowel de moderne medische wereld als holistische therapeuten begrijpen inmiddels dat deze ogenschijnlijk onschuldige symptomen heel complex kunnen zijn. Wanneer ze langdurig aanhouden en je dagelijkse activiteiten verstoren, bestaan "gewoon" pijn of "gewoon" vermoeidheid simpelweg niet. Je slecht voelen is absoluut niet "gewoon een onvermijdelijk deel van vrouw-zijn". Te vaak worden dergelijke klachten toegeschreven aan PMS en verder niet onderzocht.
We hebben geschreven over verschillende soorten pijn en vermoeidheid, en over verschillende aandoeningen die deze klachten kunnen veroorzaken. Ongemak is het signaal van je lichaam dat er iets niet klopt en aangepakt moet worden, zodat je je weer beter kunt voelen.
Bij aanhoudende pijn en/of vermoeidheid is een bloedonderzoek noodzakelijk. De uitslag zal aangeven welke andere diagnostische testen uitgevoerd moeten worden om mogelijke ziektes en externe factoren uit te sluiten. Als er met de tijd geen oorzaak wordt gevonden, kunnen sommige artsen de klachten negeren. Blijf echter zoeken naar onderliggende oorzaken en manieren om je kwaliteit van leven te verbeteren als je klachten aanhouden, hoe vaag ze ook zijn.
Zowel fibromyalgie als het chronisch vermoeidheidssyndroom zijn relatief recente ontdekkingen. Chronisch vermoeidheidssyndroom werd voor het eerst beschreven eind jaren 80; fibromyalgie pas in de jaren 90. Beide aandoeningen zijn nog steeds enigszins controversieel. Niet alle artsen zijn het eens over hun kenmerken of zelfs over hun bestaan. Toch is het hebben van langdurige pijn en vermoeidheid bewezen schadelijk voor je welzijn. Het goede nieuws is dat de klachten die patiënten rapporteren nu als waardevolle informatie worden beschouwd, wat vroeger lang niet altijd zo was. Positieve of onduidelijke onderzoeksresultaten zijn geen reden meer om de ervaring van een patiënt te negeren.
Fibromyalgie
Fibromyalgie, of fibromyalgiesyndroom (FMS), is een veelvoorkomende aandoening waarbij de patiënte chronische, wijdverspreide pijn in het lichaam ervaart, hersenmist (brain fog), slechte slaap en algemene uitputting zonder duidelijke oorzaak. Men schat dat 2 tot 4% van de wereldbevolking aan deze aandoening lijdt.
Enkele van de meest voorkomende symptomen van fibromyalgie zijn:
- Wijdverspreide pijn, vaak op niet-specifieke plaatsen
- Spierstijfheid
- Niet-verkwikkende slaap, uitputting
- Cognitieve problemen
- Depressie
- Hoofdpijn
- Spierkrampen
- Overgevoeligheid voor kou en warmte
Er wordt gesproken van wijdverspreide pijn wanneer het voelbaar is aan de linker- én rechterzijde en in zowel het bovenste als onderste deel van het lichaam. De term "chronische wijdverspreide pijn" wordt soms als synoniem van "fibromyalgie" gebruikt. Er bestaan geen doorslaggevende diagnostische tests om fibromyalgie vast te stellen, omdat het veel overeenkomsten vertoont en overlapt met andere aandoeningen. Om een diagnose fibromyalgie te krijgen, moet de patiënte over langere tijd verschillende van bovengenoemde symptomen ervaren.
De belangrijkste oorzaken van fibromyalgie zijn naar verwachting genetische factoren en bepaalde omgevings- of psychologische triggers die de aandoening in gang kunnen zetten, zoals:
- Infecties
- Psychologisch trauma—het meemaken van een schokkende gebeurtenis
- Lichamelijk trauma dat uitmondt in chronische pijn
- Chronische stress
- Risicofactoren in je leefstijl zoals roken, obesitas en andere
Als iemand genetisch gevoelig is voor fibromyalgie en een gezondheidsprobleem niet goed behandeld krijgt, kan de aandoening zich ontwikkelen. Onderzoekers denken nu dat mensen met fibromyalgie over het algemeen gevoeliger zijn voor pijn; hun neurotransmitters zijn als het ware "afgesteld" om het gevoel van pijn te versterken.
Fibromyalgie is een echte aandoening die een zware tol eist op zowel lichaam als geest. De brain fog (ook wel "fibrofog" genoemd) die ermee gepaard gaat, kan net zo schadelijk zijn voor je levenskwaliteit als de lichamelijke pijn.
Behandelingen voor fibromyalgie
Aangezien de mechanismen achter deze aandoening onduidelijk blijven, kunnen op dit moment alleen de symptomen behandeld worden. Net als bij de meeste chronische aandoeningen bestaat er geen echte genezing voor fibromyalgie, maar het behandelen van de diverse klachten en werken aan een betere algemene gezondheid kan zeer effectief zijn.
Behandelingen voor fibromyalgie omvatten:
- Gebruik van vrij verkrijgbare pijnstillers zoals ibuprofen, paracetamol, naproxen en andere om pijn en ontsteking te verminderen
- Gebruik van antidepressiva om mentale mist te verminderen en slaap te verbeteren
- Cognitieve gedragstherapie of een andere vorm van psychotherapie die de patiënte helpt omgaan met de aandoening.
Chronisch Vermoeidheidssyndroom
Net als fibromyalgie bevindt het chronisch vermoeidheidssyndroom zich in een soort grijs gebied. Wanneer een patiënte minimaal zes maanden lang overmatige vermoeidheid ervaart die haar fysieke en mentale functioneren aantast en niet verbetert door rust, kan CFS worden vastgesteld.
Andere benamingen voor deze aandoening zijn myalgische encefalomyelitis (ME) en "systemic exertional intolerance disease" (SEID). Chronisch vermoeidheidssyndroom kenmerkt zich door:
- Langdurige uitputting die niet verbetert met slaap of rust
- Cognitieve problemen
- Verschillende slaapproblemen
- Draaiduizeligheid
- Hartkloppingen
Verstoorde slaap en langdurige vermoeidheid kunnen voortkomen uit talloze interne en externe omstandigheden—vrijwel elke onderliggende aandoening veroorzaakt vermoeidheid, net als een veeleisend leven of zoiets eenvoudigs als een slecht matras/kussen of een partner die snurkt.
Er is echter sprake van chronisch vermoeidheidssyndroom wanneer extreem vermoeidheid langer dan zes maanden aanhoudt, de patiënte voldoende slaapt (7–8 uur) en diagnostisch onderzoek geen andere aandoening aantoont.
CFS heeft geen duidelijke oorzaak. Het kan beginnen na een verwonding, infectie, traumatische gebeurtenis of om een andere reden. Onderzoekers denken dat vrouwen met chronisch vermoeidheidssyndroom genetisch vatbaar zijn voor een lagere tolerantie voor slaapgebrek en sneller uitgeput raken.
Als je de diagnose CFS hebt gekregen of last hebt van langdurige uitputting, behandel vermoeidheid dan alsof je aan het herstellen bent van een verslaving—zelfs een beetje is te veel. Wees zacht voor jezelf.
Behandeling van Chronisch Vermoeidheidssyndroom
Er zijn nog minder behandelingsopties voor chronisch vermoeidheidssyndroom dan voor fibromyalgie. Vermoeidheid is een allesomvattend symptoom; de hoeveelheid energie die we hebben is intrinsiek verbonden met alles wat we doen, en we móeten elke dag slapen. Voor de meesten van ons is het vrijwel onmogelijk om altijd perfect uitgerust te zijn, vooral als ons gezin of werk op vreemde tijden energie vraagt.
Stel routines op om stress te verminderen. Maak het gezondste schema voor jezelf en houd je eraan.
Voed je lichaam. Drink veel water om goed gehydrateerd te blijven en eet gezonde, voedzame voeding. Vermijd cafeïne, alcohol en ontstekingsbevorderende voeding die je slaap verstoren. Maak het jezelf makkelijk door een handig boodschappen- en maaltijdsysteem op te zetten zodat je zeker weet dat je alles binnenkrijgt wat je lichaam nodig heeft.
Vraag je arts eventueel om medicatie tegen pijn of angst voor de migraine en andere gevolgen van slaapstoornissen die bij het chronisch vermoeidheidssyndroom kunnen voorkomen.
Leef een actief en zo gezond mogelijk leven. Houd echter rekening met je persoonlijke grens voor lichamelijke en mentale activiteit als je CFS ervaart. Overbelasting kan CFS verergeren en je herstel belemmeren.
Leven met een chronische aandoening
De symptomen van zowel fibromyalgie als het chronisch vermoeidheidssyndroom kunnen doeltreffend worden aangepakt, maar dat vergt wel veel inspanning. Wat het leven met een chronische aandoening extra lastig maakt, is dat de strijd vaak onzichtbaar is voor de buitenwereld.
Als je leeft met een aandoening waarvoor geen genezing bestaat, kun je je aanpassen en je leven voortzetten, maar dat betekent niet dat het makkelijker wordt. Voor sommigen wel, voor anderen niet.
Vrouwen hebben historisch gezien altijd de pijn en vermoeidheid gedragen die samenhangt met menstruatie, kinderen grootbrengen en het huishouden runnen (soms ook nog naast hun baan). Deze problemen zijn tot op zekere hoogte onvermijdelijk, maar niet in zo’n mate dat je 24/7 moet lijden. Iedereen verdient het om gehoord te worden en dat klachten serieus worden genomen.
Neem het stap voor stap. Houd je symptomen bij om de aandoening en je eigen reactie erop echt te begrijpen. Begin dan met kleine aanpassingen in leefstijl die verbetering brengen. Vertrouw op wat je lichaam je vertelt en respecteer haar behoeften; dan kun je beter omgaan met alles wat op je pad komt.
Je kunt je menstruatie bijhouden met WomanLog. Download WomanLog nu:
