Pijnlijke en Geïrriteerde Tepels. Waarom Doen Mijn Tepels Pijn?
Pijnlijke tepels zijn geen pretje. Zowel mannen als vrouwen kunnen last krijgen van pijn en irritatie op deze bijzonder hinderlijke plek.
De meeste tepelpijn kan thuis worden behandeld zonder tussenkomst van een professional. Aanhoudende pijn kan echter wijzen op iets ernstigers. Het is belangrijk te weten waar je op moet letten en wat verschillende bijkomende symptomen kunnen betekenen.
Hoewel de tepels tot de gevoeligste delen van het menselijk lichaam behoren, vergeten we ze vaak in ons dagelijks leven. Wanneer tepelpijn plotseling optreedt, kan dit zowel emotioneel als fysiek irritant zijn.
Soms is een gezond dieet alles wat nodig is om de situatie te verbeteren. Een tekort aan essentiële vetzuren kan de huid kwetsbaarder maken en gevoeliger voor vochtigheid, temperatuur en diverse soorten wrijving. Omdat de huid op en rond je tepels al extra gevoelig en fragiel is, kunnen extra stressfactoren leiden tot droogheid en irritatie.
Wrijving, verbranding & allergieën
De meest voorkomende reden voor tepelpijn is wrijving. 'Joggers-tepel' is pijn veroorzaakt door kleding die langs je tepels schuurt. Dit kan simpelweg komen door een slecht zittende beha of een shirt van een grof materiaal. Hardlopers ondervinden hier vaker hinder van vanwege de herhaling van bewegingen, vooral in combinatie met slecht passende sportkleding. Ervaren hardlopers hebben hier doorgaans minder last van—hoe langer je loopt, hoe kleiner de kans op ‘joggers-tepel’. Zelfs een gevoelig lichaam past zich na verloop van tijd aan.
Bij wrijvingswonden behandel je deze zoals elke andere brandwond—met een hydraterende crème en geduld. Kies zachte, comfortabele kleding die goed past voor dagelijkse activiteiten, en draag geschikt materiaal tijdens sport.
Allergische reacties op zeep, wasmiddel, conditioners en lotions kunnen jeuk, roodheid en uitslag veroorzaken. Omdat tepels zo gevoelig zijn, zijn zij vaak als eerste geïrriteerd. Controleer of de producten die je gebruikt niet over datum zijn, en of ze afkomstig zijn van een betrouwbaar merk zonder schadelijke toevoegingen. Voldoen de producten hieraan, maar ervaar je alsnog pijn, probeer dan de producten één voor één weg te laten om de oorzaak te achterhalen.
Zonnebrand kan erger zijn op lichaamsdelen die normaal niet aan de zon worden blootgesteld, zoals je tepels. Vergeet ze dus niet in te smeren met een geschikte zonnebrand die past bij jouw huidtype voor je de zon in gaat. Ben je te laat met preventie, spoel je tepels dan af met koel water en breng een milde hydraterende crème of een hydrocortisonzalf aan.
Seksuele activiteit kan ook een boosdoener zijn. Tepels zijn een erogene zone en kunnen worden gestimuleerd om genot te verhogen bij zowel mannen als vrouwen, maar overmatige stimulatie kan tot pijnlijke tepels leiden. Geeft je tepels rust totdat ze volledig hersteld zijn (eventueel met een beetje hydraterende crème) en het probleem is doorgaans snel verholpen.
Deze vorm van irritatie is meestal eenvoudig te bestrijden, zolang je de oorzaak maar wegneemt en voldoende tijd geeft om te genezen. Heb je alles geprobeerd en zie je geen resultaat, dan is het verstandig om een dermatoloog te raadplegen.
Ziekten en infecties
Infecties zijn ook een veelvoorkomende oorzaak van tepelpijn, vooral bij vrouwen die borstvoeding geven. Een infectie van de melkkanalen—mastitis—kan ontstaan doordat bacteriën of micro-organismen binnendringen via gebarsten tepels. Slechte voeding, stress, intensief sporten, vermoeidheid of een slecht passende beha kunnen allemaal bijdragen aan tepelbeschadiging. Mastitis kan zorgen voor verdere klachten, zoals spruw.
Naast tepelpijn kun je mastitis herkennen aan symptomen zoals:
- koorts
- zwelling of warmte van de borst
- rode, geïrriteerde huid
- pijn bij het voeden
Antibiotica worden vaak gebruikt als behandeling bij mastitis.
Spruw is een schimmelinfectie die vrouwen die borstvoeding geven kan treffen, vaak als gevolg van bacteriën die via beschadigde tepels binnenkomen. De schimmel Candida is van nature aanwezig op de huid en in het lichaam. Normaal gesproken geen probleem, maar een overgroei of verplaatsing kan klachten geven. Een schimmelovergroei in de borstweefsels kan bovendien ontstaan door het gebruik van antibiotica die ook gezonde bacteriën doden.
Schimmelinfecties verspreiden zich snel en zijn lastig weg te krijgen. Symptomen zijn rode, stekende tepels en, bij borstvoeding, witte plekjes of roodheid in en rondom de mond van het kindje. Spruw wordt meestal behandeld met antischimmelcrème of medicatie.
Sommige medicijnen kunnen bijdragen aan borst- en tepelpijn. Medicijnen die vaker in verband worden gebracht met borstpijn zijn onder meer:
- farmaceutische middelen die de geslachtshormonen beïnvloeden (zoals orale hormonale anticonceptie, postmenopauzale oestrogeen- en progesteronsupplementen en vruchtbaarheidsbehandelingen)
- behandelingen voor psychische aandoeningen (zoals antidepressiva)
- behandelingen voor hart- en vaatziekten
- plaspillen of diuretica (vaak gebruikt bij hoge bloeddruk)
Eczeem of atopische dermatitis is een huidaandoening die naast tepelpijn ook korstjes, schilfering of blaasjes rond de tepel geeft. Eczeem ontstaat doordat je huid overdreven reageert op een prikkel, wat ontsteking veroorzaakt. Sommige kleding, wasmiddelen, zepen of zelfs lotions kunnen dit veroorzaken (zie het stuk over allergische reacties hierboven).
De meeste borstkankers veroorzaken geen pijn, maar sommige typen, waaronder inflammatoire borstkanker, kunnen merkbaar ongemak geven.
Tekenen van borstkanker zijn onder andere:
- een knobbeltje in de borst
- pijn die niet weggaat na de menstruatie
- elke afscheiding uit de tepel anders dan moedermelk
- borstpijn zonder duidelijke oorzaak of die niet overgaat
- klachten zoals roodheid of koorts, passend bij een borstinfectie
Al zijn de symptomen niet talrijk, neem het zekere voor het onzekere—laat je regelmatig controleren door je arts en doe dagelijks zelfonderzoek: check je borsten, oksels en tot aan het sleutelbeen. Leer je lichaam goed kennen en waarschuw je arts bij ongebruikelijke knobbeltjes, bultjes, uitslag, ongemak, bloed of afscheiding, veranderingen in de huid (putjes of kuiltjes), of rode plekken die niet genezen. Vroege diagnose vergroot de kans op een succesvol herstel.
Ziekte van Paget. Dit is een zeer zeldzame aandoening die in verband wordt gebracht met kanker. Het kan de tepelhof aantasten en mensen met ingetrokken tepels lopen meer risico. Symptomen van Paget komen meestal aan één kant van het lichaam voor. De ziekte kan zich ontwikkelen in de melkklieren of buiten de borst. Alleen een arts kan een juiste diagnose stellen.
Let naast de veelvoorkomende symptomen ook op:
- schilfering of verdikking van de huid
- tinteling, jeuk en/of branderigheid
- korstige of verharde huid die op eczeem lijkt
Deze huidveranderingen kunnen in het begin komen en gaan, of reageren op lokale behandeling zodat het lijkt alsof de huid geneest. Vrouwen met de ziekte van Paget ervaren de symptomen vaak maandenlang voordat de diagnose gesteld wordt.
Erosieve adenomatosis van de tepel (EAN) is een goedaardige tumor die sterk op de ziekte van Paget kan lijken. Diagnostisch onderzoek is noodzakelijk om andere oorzaken uit te sluiten.
Postoperatieve irritatie
De meeste mensen ervaren pijn, ongemak, blauwe plekken en zwelling na een borstoperatie. De ernst en het type pijn verschilt per persoon. Vaak is deze pijn het gevolg van zenuwbeschadiging of ontsteking. De pijn kan oppervlakkig aanvoelen of diep in het borstweefsel en kan tot 6 maanden aanhouden, soms zelfs langer. Op de lange termijn kan je meer of juist minder gevoeligheid, pijn bij aanraking, moeite met het heffen van je arm of beperkingen bij dagelijkse activiteiten zoals autorijden ervaren.
Om te voorkomen dat deze pijn chronisch wordt, bespreek pijnbestrijding, massage, fysiotherapie of thalassotherapie (behandeling met zeewater) met je arts.
Hormonale veranderingen
Tepelpijn en tepelgevoeligheid tijdens de zwangerschap of als symptoom van PMS zijn heel normaal. Door vochtverschuivingen in de melkklieren ontstaat zwelling, waardoor borsten en tepels gevoeliger worden en pijnlijk aanvoelen. Dit soort pijn komt en gaat bij zwangere vrouwen en bij anderen stopt het meestal zodra de menstruatie is afgelopen.
Pijnlijke tepels tijdens de zwangerschap worden veroorzaakt door een toename van oestrogeen. Om je borsten comfortabeler te maken, draag zachte, ademende zwangerschapsbeha's zonder naden rond de tepels. Voelt je huid droog aan of scheurt deze, gebruik dan een hydraterende crème.
Om je borsten beter voor te bereiden op borstvoeding kun je het volgende doen:
- Na de bevalling helpt het masseren van de borsten om pijn te verminderen en de melkproductie te verhogen. Er zijn verschillende massagetechnieken, maar je kunt ook thuis een eenvoudige borstmassage doen: masseer boven de borst in cirkelbewegingen richting tepel, zonder de tepel zelf direct te masseren om meer pijn te voorkomen. Wissel van uitgangspunt en herhaal, zodat je de hele borst met de klok meebeweegt richting de tepel. Masseer zo de volledige borst.
- Houd je borsten schoon met koud tot lauw water. Vermijd agressieve zeep die je huid uitdroogt en irriteert; gebruik liever een vette zalf of olie.
- Volg een borstvoedingscursus als voorbereiding. Je zou denken dat elke moeder 'vanzelf' weet hoe je je baby vasthoudt, maar ook moederschap vraagt oefening en voorbereiding. Een cursus leert je onder meer verschillende houdingen om je baby aan te leggen en te laten boeren, en wat je kunt doen bij aanvoerproblemen of wanneer je baby moeite heeft met aanhappen—aandoeningen die in het begin vaak voor pijnlijke of gesprongen tepels zorgen.
Vóór de menopauze doorloopt je lichaam weer een nieuwe reeks hormonale veranderingen—de productie van progesteron neemt toe terwijl de oestrogeenlevels sterk dalen. Symptomen die kunnen duiden op de overgang zijn onder andere:
- opvliegers
- gevoelige of zelfs overgevoelige borsten
- onregelmatige menstruaties
- hoofdpijn
- gewichtstoename
- stemmingswisselingen
Iedereen ervaart pijn anders, maar borstpijn door de overgang is vaak anders van aard dan pijn tijdens de menstruatiecyclus. Deze pijn wordt vaak omschreven als brandend, stekend of bonzend in één of beide borsten. Het ongemak verdwijnt zodra je lichaam geen oestrogeen meer aanmaakt en je menstruatie wegblijft. Gebruik je echter hormoontherapie, dan kunnen de klachten aanhouden.
Borstvoeding
Voor de meeste vrouwen is enige gevoeligheid en ongemak van de borsten en tepels normaal, zeker in de eerste dagen van de borstvoeding. Aanhoudende pijn is dat niet. De gevoeligheid zou in de eerste week moeten afnemen. Is dat niet het geval, of wordt voeden pijnlijk—raadpleeg dan je arts.
Meestal komt het doordat je hongerige baby krachtig zuigt om sneller melk te krijgen. Dat kan komen doordat je kindje niet goed is aangelegd of de houding verbeterd moet worden, al zijn sommige baby's gewoon gulzige drinkers.
Als je baby ter geruststelling blijft zuigen na het voeden en je tepels zijn gevoelig—haal dan je tepel voorzichtig uit zijn mond zodra hij stopt met slikken. Trek de mond van je baby niet zomaar los van de borst, want dit zorgt juist voor pijn. Heeft je baby een korte tongriem (het velletje onder de tong), dan vergt dit extra aandacht; overleg bij blijvende problemen met je arts over het eventueel doorknippen van dat tongriempje. Dit doet doorgaans weinig pijn bij de baby en kan voor jullie allebei veel verlichting geven.
Soms wordt tepelpijn veroorzaakt door een slechte melkstroom of toeschietreflex—het proces waarbij melk wordt vrijgegeven om te voeden, aangestuurd door oxytocine. Deze reflex wordt opgewekt door zuigen, borstcompressie, het horen van een huilende baby, of zelfs alleen al door aan je baby te denken. Typische klachten zijn tintelingen in de tepels, een vol gevoel, lekkende melk voordat je voedt of aan de andere borst tijdens het voeden, en samentrekkingen van de baarmoeder tijdens het voeden.
Om deze reflex te stimuleren, voed je kindje op verzoek, kolf vaak als je kolft, en drink veel. Hoe vaker je voedt of kolft, hoe meer melk je zult produceren.
Er zijn veel hulpmiddelen om borstvoeding makkelijker te maken, zoals cursussen, online video's, en informatieve artikelen. Heb je vragen, raadpleeg dan altijd je arts of de kinderarts.
Pijn en ongemak verminderen
Wil je dat je pijnlijke tepels genezen, zorg dan voor de juiste omstandigheden. Hydrateren is de eerste stap—probeer verschillende middelen om uit te vinden wat voor jou werkt. Na het voeden kun je bijvoorbeeld wat moedermelk over de tepel uitstrijken. Moedermelk werkt vaak verrassend goed!
Is dit onvoldoende, gebruik dan aangepaste lanoline of een speciaal ontwikkelde zalf met hypoallergene bestanddelen (overleg met je arts voor de beste optie). Heb je scheurtjes of kloofjes, laat je borsten zo vaak mogelijk aan de lucht drogen na het voeden en gebruik een antiseptische crème tegen infectie.
Wees voorzichtig met zoogcompressen in je beha om doorlekken te voorkomen. Te lang dragen in een vochtige omgeving vergroot je kans op infecties. Wanneer het kompres opdroogt, kan het gaan vastplakken aan de tepel, wat pijnlijk is bij het verwijderen.
Om pijn te verzachten kun je ook koude kompressen op je tepels leggen na het voeden. Draag prettige, ondersteunende lingerie—katoenen beha's met brede, niet-elastische bandjes ondersteunen je borsten zonder de tepels te irriteren. Soms helpt het ook om 's nachts een beha te dragen voor extra ondersteuning.
Tepels en alles daaromheen
Elk deel van je lichaam verdient liefde, ook de gebieden die wat lastiger te verzorgen zijn. Verwaarlozing heeft immers gevolgen. Neem regelmatig even de tijd voor een check-in met je hele lichaam, en kijk of alles werkt zoals het hoort. Bewustzijn helpt niet alleen bij zelfwaardering, het is ook essentieel voor het vroegtijdig herkennen van gezondheidsproblemen.
Je kunt je menstruatie bijhouden met WomanLog. Download WomanLog nu:
