Probiotica
Probiotica zijn levende micro-organismen—voornamelijk bacteriën en sommige gisten—die tal van gezondheidsvoordelen bieden wanneer ze in voldoende hoeveelheden worden geconsumeerd. Ze worden vaak de "goede" of "vriendelijke" bacteriën genoemd omdat ze bijdragen aan een evenwichtig en harmonieus spijsverteringssysteem.
Darmgezondheid is al een hele tijd een grote trend binnen gezondheid en welzijn, en dat is niet voor niets! Onze darmen zijn het thuis van biljoenen kleine micro-organismen, samen aangeduid als het darmmicrobioom. Deze bruisende gemeenschap van bacteriën, virussen en ook enkele schimmels speelt een cruciale rol bij het verteren van voedsel, het aanmaken van vitaminen en het reguleren van ons immuunsysteem. Probiotica kun je zien als micobiotische vredestichters die ervoor zorgen dat schadelijke microben onder controle blijven.
Er leven ontelbare micro-organismen grotendeels in symbiose in ons lichaam. Zoals de naam al zegt, zijn ze niet met het blote oog te zien; zelfs al zijn het er triljoenen, samen maken ze slechts 0,9 tot 2,7 kg (2 tot 6 pond) uit van een volwassen mens.
De menselijke microbiota is ongelooflijk divers en er leven duizenden verschillende bacteriesoorten in het lichaam, die samen een complex ecosysteem vormen. De samenstelling van deze bacteriële gemeenschappen kan sterk verschillen tussen personen en zelfs tussen verschillende delen van hetzelfde lichaam.
Het darmmicrobioom bevat bacteriën, virussen, schimmels en archaea. Het grootste deel van het darmmicrobioom bestaat uit bacteriën en virussen, terwijl schimmels en archaea elk slechts circa 1% innemen. Toch lijken beiden een belangrijke rol te spelen. We weten nu dat deze kleine schimmels onmisbaar zijn in de menselijke immunologische respons en dat de nauwelijks onderzochte archaea vermoedelijk de spijsvertering ondersteunen door methaan te produceren.
Virussen zijn zelfs nog talrijker. We associëren ze vooral met ziektes, wat niet onterecht is, maar in de darmen kunnen ze juist positief bijdragen aan de spijsvertering, het immuunsysteem en zelfs cognitieve functies. Terwijl virussen bijzondere, aanpasbare replicatiemachines zijn die niet kunnen groeien of hun eigen energie maken en dus een unieke subcategorie van zombie/android-organismen vormen, zijn bacteriën overduidelijk levend.
Bacteriën zijn fascinerend. Ze komen overal in het lichaam voor, met de meeste concentratie in het maagdarmkanaal. Andere plekken waar bacteriën veel voorkomen, zijn het huidoppervlak, de mond, luchtwegen, urogenitale stelsel en diverse slijmvliezen. Dit zijn ook de delen van het lichaam die zeer vatbaar zijn voor bacteriële infecties.
Voor mensen met smetvrees of bijvoorbeeld dwangstoornissen, kan het idee aan al die kleine organismen confronterend zijn; toch kunnen we echt niet zonder hen overleven. Probiotica tonen aan hoe bacteriën juist voordelig voor ons kunnen zijn.
Wat zijn probiotica?
"Probiotica" is de term die tegenwoordig gebruikt wordt voor levende micro-organismen, voornamelijk bacteriën, maar ook enkele gisten, die bewezen gezondheidsvoordelen bieden. Deze micro-organismen worden vaak “goede” of “vriendelijke bacteriën” genoemd. Probiotica worden meestal via voedingsmiddelen of via supplementen ingenomen.
De wetenschappelijke meningen over het nut van probiotica voor onze gezondheid zijn verdeeld, maar het is duidelijk dat deze bacteriën een positief effect hebben en geen schade aanrichten.
De bekendste probiotica behoren tot de Lactobacillus- en Bifidobacterium-geslachten, maar er zijn veel andere stammen en soorten die in diverse probiotische producten worden gebruikt. Voedingsmiddelen die van nature deze probiotica bevatten zijn onder andere:
- yoghurt
- kefir
- zuurkool
- kimchi
- andere gefermenteerde voedingsmiddelen.
Probiotica kunnen ook als voedingssupplement worden ingenomen in de vorm van capsules, tabletten, poeders of vloeistoffen.
Wat doen probiotica in het lichaam?
Probiotica hebben een breed scala aan gunstige effecten die vooral voortkomen uit de invloed van deze micro-organismen op de balans en werking van de darmmicrobiota. Welke werking probiotica in het lichaam hebben, hangt af van factoren zoals de kenmerken van de specifieke probiotische stam, jouw individuele gezondheid en welke andere voedingsmiddelen of stoffen aanwezig zijn in je spijsverteringsstelsel.
Wanneer probiotica via het eten of supplementen het lichaam binnenkomen, komen ze eerst in het zure milieu van de maag terecht voordat ze richting het maagdarmkanaal gaan. Veel probiotische stammen zijn zuur-resistent, wat betekent dat ze de zuurgraad van de maag kunnen weerstaan zonder problemen en verder gaan naar de dunne darm.
In de dunne darm komen probiotica vervolgens in aanraking met galzouten en spijsverteringsenzymen, die hun overlevingskans verder op de proef stellen. Toch zijn sommige probiotische stammen veerkrachtig genoeg om de dikke darm te bereiken, waar ze hun gunstige effecten kunnen uitoefenen.
Eenmaal in de dikke darm krijgen probiotica de kans zich te vestigen en te vermenigvuldigen. Ze beïnvloeden de balans tussen verschillende bacteriesoorten, concurreren om voedingsstoffen en ruimte met mogelijk schadelijke pathogenen. Probiotische bacteriën kunnen diverse stoffen metaboliseren en nuttige verbindingen aanmaken door bijvoorbeeld koolhydraten en voedingsvezels te fermenteren tot korteketenvetzuren (SCFA’s), wat het spijsverteringsproces ondersteunt.
Probiotica kunnen ook interageren met immuuncellen die in het lymfoïde weefsel in de darmen aanwezig zijn, en zo mogelijk helpen het lichaam te beschermen tegen infecties en ontstekingen.
Wat zijn de voordelen van het innemen van probiotica?
Door hun interactie met het darmmicrobioom kunnen probiotica veel processen in het lichaam positief beïnvloeden, van het verminderen van ontstekingen tot het afbreken van voedingsstoffen en zelfs het bevorderen van de mentale gezondheid. Toch staan wetenschappelijke onderzoeken naar deze voordelen nog in de kinderschoenen, dus er is nog veel te leren voordat er wetenschappelijke consensus ontstaat.
Volgens de huidige inzichten behoren tot de belangrijkste functies en potentiële gezondheidsvoordelen van probiotica onder andere:
- ondersteuning van de vertering van voedsel, vooral voedingsmiddelen met complexe koolhydraten of, in sommige gevallen, lactose
- verbeterde opname van voedingsstoffen
- behoud van een evenwichtig en gezond darmmicrobioom
- mogelijke voordelen voor het immuunsysteem
- het remmen van de groei van ziekteverwekkers
- de aanmaak van essentiële vitaminen, zoals B-groep-vitamines en vitamine K
Onderzoek wijst op een verband tussen het darmmicrobioom en de mentale gezondheid. Probiotica worden onderzocht vanwege hun potentiële rol bij het behandelen van stemmingsstoornissen, zoals depressie en angst.
Bepaalde probiotica kunnen mensen met lactose-intolerantie ook helpen lactose beter te verteren door de productie van lactase, het enzym dat nodig is voor de afbraak van lactose.
Als je antibiotica gebruikt, kan je zorgverlener het gebruik van probiotica aanbevelen om de goede bacteriën die door de antibiotica verstoord zijn, weer aan te vullen. Vroeger werd gedacht dat probiotica de werking van medicijnen zouden verstoren, maar tegenwoordig denken artsen dat ze elkaar niet tegengaan en dat probiotica het herstelproces juist kunnen bevorderen. Sommige zorgprofessionals adviseren om enkele uren te wachten na het nemen van antibiotica voordat je probiotica gebruikt.
Kunnen probiotica helpen bij PDS en IBD?
Omdat ze samenwerken met het spijsverteringskanaal, kunnen probiotica wellicht helpen bij diverse gezondheidsklachten die met de spijsvertering te maken hebben. Sommige vrouwen met het prikkelbare darm syndroom (PDS) geven aan minder last te hebben van symptomen, zoals buikpijn, een opgeblazen gevoel en onregelmatige stoelgang, wanneer ze specifieke probiotische stammen nemen. Maar de resultaten zijn wisselend en niet iedereen ervaart gezondheidsvoordeel.
Dit blijkt ook uit wetenschappelijk onderzoek dat over het algemeen maar een lichte verbetering aantoont bij het gebruik van probiotica. Toch zijn probiotica in het algemeen veilig in gebruik, zelfs voor mensen met PDS, en kunnen ze bijdragen aan een gezondere darm. Inflammatoire darmaandoening (IBD) is een veel ernstigere aandoening, waarbij tijdelijke klachten chronisch worden en tot verdere complicaties kunnen leiden. Een gezond voedingspatroon kan je helpen dergelijke pijnlijke en vervelende klachten te voorkomen.
Wanneer kun je het beste probiotica innemen?
Het meest effectieve moment om probiotica in te nemen verschilt natuurlijk per persoon en per reden waarom je ze gebruikt. Aangeraden wordt meestal om probiotica samen met of vlak voor de maaltijd in te nemen, omdat ze dan beter beschermd zijn tegen het zure maagmilieu. Dit kan ook helpen om ongemakken in de spijsvertering te beperken.
Veel vrouwen nemen hun medicijnen en supplementen dagelijks op hetzelfde tijdstip in, maar voor probiotica is dit minder belangrijk. Volg de instructies van het etiket of het advies van je arts. Merk je weinig effect? Overweeg dan een ander type of stam van probiotica en overleg met je zorgverlener voor advies op maat.
Probiotica vs Prebiotica
"Probiotica" is de term die we het meest zien op yoghurten en in dieetboeken, maar er bestaan ook prebiotica. Wat zijn prebiotica?
PRObiotica zijn levende micro-organismen, maar PREbiotica zijn niet-levende, onverteerbare stoffen die de bacteriën in onze darmen voeden. Je vindt ze meestal in plantaardige producten zoals fruit, groenten, volle granen en peulvruchten. Ze leveren zelf geen voedingsstoffen aan de mens, omdat wij ze niet kunnen verteren, maar ze ondersteunen onze gezondheid indirect door de groei en activiteit van goede bacteriën te stimuleren. Voorbeelden van prebiotische stoffen zijn inuline, bepaalde sachariden en resistente zetmelen.
Voedingsmiddelen met veel prebiotica zijn onder andere:
- knoflook
- uien
- champignons
- asperges
- cichoreiwortel
- volle granen
- cacaopoeder
- zeewier
- aardperen
Sommige producten en supplementen zijn gelabeld als "synbiotica", wat betekent dat ze zowel probiotica als prebiotica bevatten. Het idee is om een dubbel voordeel te creëren door levende goede bacteriën aan te leveren samen met de voedingsstoffen die ze nodig hebben om te groeien.
Download WomanLog nu:
