Wat is acne? Oorzaken, types en behandelingen
Acne is een veelvoorkomende huidaandoening, vooral bekend als een tienerprobleem, maar het treft ook volwassenen. Het kan verleidelijk zijn om acne te verbergen (met make-up of op andere manieren), maar dit is hooguit een tijdelijke oplossing en maakt het vaak alleen maar erger.
Verschillende soorten acne vragen om verschillende behandelingen, en elke oplossing die je kiest, moet afgestemd zijn op jouw huidtype. Jongens en meisjes ervaren acne verschillend, en adolescenten verschillen weer van volwassenen.
Hoe ontstaat acne
Talgklieren bevinden zich door de hele middelste laag van de huid (dermis). Sommige klieren zijn verbonden aan haarzakjes en andere niet. Ze produceren talg—een wasachtig, olieachtig stofje dat essentieel is voor de gezondheid van huid en haar. Acne ontstaat wanneer de poriën van je huid verstopt raken met overtollig talg en dode huidcellen.
Opgesloten talg maakt de groei mogelijk van bacteriën die normaal op de huid aanwezig zijn, vooral de bacterie Propionibacterium acnes, de veroorzaker van ontstekingslaesies:
- Witte mee-eters (whiteheads) bevatten opgesloten talg die niet aan de lucht is blootgesteld.
- Zwarte mee-eters (blackheads) bevatten opgesloten talg die aan de lucht is blootgesteld (het 'kopje' is geoxideerde talg).
Wanneer verstopte follikels te veel uitrekken, worden het retentielaesies:
- Pustels (ook bekend als puistjes) zijn gevuld met pus in plaats van overtollig talg. Ze kunnen wit of rood zijn.
- Cystische laesies zijn een ernstigere vorm van pustels met een aanzienlijke ophoping van pus die dieper onder de huid ligt, in vloeibare, halfvaste of vaste toestand.
- Papels bevatten opgesloten talg, witte bloedcellen en bacteriën, waarvan het teveel een kleine ruptuur in het follikel veroorzaakt. Papels verschijnen als kleine, gevoelige bultjes zonder zichtbaar vocht. Ze kunnen bruin, paars, roze of rood zijn.
- Nodules, de ernstigere vorm van papels, hebben diepere rupturen in het follikel. Nodules verschijnen als grote, harde, pijnlijke knobbels onder de huid.
Acne treft meestal het gezicht, de borst, de bovenrug en de schouders.
Wat veroorzaakt acne?
Problemen met acne zijn voor ongeveer 80% genetisch bepaald. De ervaringen van je ouders geven een goede indicatie van wat je te wachten staat. Andere factoren verschillen meer van persoon tot persoon. Dit betekent niet dat ze geen rol spelen bij het ontstaan van acne, maar ze zijn meer afhankelijk van het individu en hoe het lichaam reageert op verschillende prikkels.
Hormonen spelen een rol bij het ontstaan van acne, vooral bij tieners. Tienermeisjes zijn vatbaarder voor acne vanwege de toename van androgenen in het lichaam tijdens de puberteit, wat op zijn beurt de talgproductie verhoogt. De belangrijkste boosdoener hier is testosteron. Hoewel dit meestal wordt gezien als een mannelijk hormoon, produceren we het allemaal in zekere mate.
Deze veranderingen treffen niet iedereen evenveel. Sommige tieners hebben doorgaans een heldere huid en krijgen slechts af en toe een puistje, terwijl anderen worstelen met ernstige en aanhoudende acne.
Volwassenenvrouwen met acne kunnen dit relateren aan het gebruik van hormonale anticonceptie, maar ook aan hormonale schommelingen tijdens de menstruatiecyclus en zwangerschap.
Er zijn nog veel meer factoren die mogelijk bijdragen aan het ontstaan van acne en die per persoon verschillen. Stress kan invloed hebben op acne—voor sommige vrouwen is dit beperkt tot stress in bepaalde situaties. Voedingsmiddelen met een hoge glycemische waarde—die snel de bloedsuikerspiegel verhogen—kunnen ook nadelig zijn voor de huid. Vettig eten blijkt echter geen bijdrage te leveren aan acne. De balans van bacteriën op je huid, oftewel het huidmicrobioom, heeft een directe invloed op de gezondheid en werking van je huid.
Bepaalde infecties en medicijnen kunnen acne veroorzaken of bestaande acne verergeren. Dit geldt ook voor alles wat regelmatig je gezicht aanraakt—of dat nu je eigen vingers of haar zijn, maar ook sjaals, kinbanden of mondmaskers. Het is uiteraard niet mogelijk om dit volledig te vermijden (zeker nu het belangrijk is om elkaar te beschermen tijdens een pandemie), maar zo min mogelijk aan je gezicht komen kan in elk geval helpen.
Huidverzorging en cosmetica
Persoonlijke hygiëne is belangrijk bij het omgaan met acne. Hoewel acne geen gevolg is van slechte hygiëne, kan huidverzorging wel effect hebben.
Dingen om op te letten:
- Was je gezicht niet te vaak, want dit kan de hoeveelheid oliën en bacteriën verminderen die juist gezond zijn voor de huid.
- Hard schrobben irriteert de huid en kan acne verergeren; was je gezicht zachtjes met een milde reiniger.
- Als je haar lang genoeg is om in je gezicht te vallen, was het dan vaker tijdens acne-uitbraken omdat extra oliën een bijdragende factor kunnen zijn.
- Verschoon je lakens en kussenslopen regelmatig.
Acne kan ook te maken hebben met het gebruik van verkeerde huidverzorgingsproducten voor jouw huidtype. Let bij het kiezen van je routine op het doel van een product en voor welk huidtype het bedoeld is. Het is makkelijker om vast te stellen welk product geschikt is als je jouw huidtype kent. Houd rekening met wat experimenteren, want elk lichaam reageert anders op chemische stoffen.
Wanneer je een diagnose hebt, kan een dermatoloog of schoonheidsspecialiste medicijnen of behandelingen adviseren die specifiek zijn voor jouw situatie.
Hoewel make-up een goede manier is om puistjes te verbergen en je zelfvertrouwen te vergroten, heeft het wel degelijk invloed op de huid. Sommige make-upproducten kunnen de huid uitdrogen of poriën verstoppen en zelfs acne veroorzaken. Geloof niet alles wat je ziet in reclames over make-up. Sommige toners—vooral die een basis van alcohol hebben—drogen de huid uit in plaats van deze te hydrateren, ondanks wat er geclaimd wordt.
Kies liever voor een paar kwalitatieve producten als het gaat om make-up en huidverzorging. Doe onderzoek naar de producten die je wilt gebruiken. Weet wat er in de producten zit en stap over op beter passende producten als dat nodig is. Als je echt alleen het beste wilt voor je huid, kan het de moeite waard zijn om een dermatoloog te raadplegen.
Niet uitknijpen!
We kennen het allemaal—voor de spiegel staan en de drang voelen om een puistje uit te knijpen.
Zowel dermatologen als schoonheidsspecialistes adviseren om het niet te doen. Door te knijpen aan een al geïrriteerd gebied, kun je de ontsteking verergeren en het vuil dieper in de huid duwen, waardoor je waarschijnlijk weer een nieuw puistje krijgt. Soms kan het follikel zelfs scheuren waardoor de infectie de diepere huidlaag bereikt, en het herstel langer duurt. Zelfs als het lijkt dat je alle pus hebt verwijderd, is dat meestal niet zo.
Puistjes uitknijpen kan ook littekens veroorzaken. Elke keer dat je de huid beschadigt, bestaat de kans op weefselverlies tijdens het herstel, waardoor je een acnelitteken ontwikkelt. Deze littekens helen met de tijd, maar dit kan vaak enkele jaren duren. Naast littekens krijgen sommige vrouwen donkere vlekjes op hun huid, post-inflammatoire hyperpigmentatie genaamd.
Wat kan ik doen tegen acne?
Sommige vormen van acne vragen om meer zorg dan andere, en hoewel elke vrouw en elk huidtype zijn eigen behoeften heeft, zijn er enkele universele tips voor een gezonde huid.
Wees zacht voor je huid
Om ophoping van talg te voorkomen, wat acne kan veroorzaken, was je je gezicht eenmaal of tweemaal per dag met een milde reiniger en lauwwarm water.
Wrijf je gezicht niet met een washandje (of iets anders)—dit helpt niet om acne of puistjes te verminderen. Integendeel, het kan je huid irriteren en acne erger maken.
Verwijder elke dag je make-up
Neem bij het wassen van je gezicht de tijd om alle make-up te verwijderen, zodat je poriën niet verstoppen.
Kennis van je producten
Gebruik je moisturizers, toners, concealers, haaroliën of zelfs parfums? Controleer dan de ingrediënten en of ze geen ongewenste huidreacties veroorzaken. Onthoud: ‘duurder’ betekent niet altijd ‘beter’. Doe onderzoek of vraag advies aan iemand met ervaring.
Pakt vlekjes doelgericht aan
Naast gewone huidproducten zoals moisturizers en reinigers zijn er verschillende vrij verkrijgbare producten die specifiek zijn ontwikkeld tegen acne of puistjes. Geen enkel product werkt voor elke vrouw hetzelfde, dus het kan nodig zijn verschillende dingen uit te proberen. Gebruik ze zoals voorgeschreven en combineer niet meerdere producten tegelijkertijd, tenzij een deskundige anders adviseert.
Eet gezond
Suiker, zuivel en andere voedingsmiddelen kunnen ontstekingen bevorderen en acne verergeren. Door bepaalde voedingsgroepen te schrappen kun je kijken of het effect heeft op je huid. Zorg er wel voor dat je volledig en gevarieerd blijft eten—tekorten aan voedingsstoffen werken juist nadelig op je gezondheid.
Bij chronische acne
Sommige gevallen van acne kunnen frustrerend hardnekkig zijn, ondanks dat je je best doet. Een arts of dermatoloog kan helpen de meest effectieve therapieën te vinden en indien nodig medicijnen voorschrijven. Vaak is een combinatie van verschillende aanpakken nodig om acne en littekens succesvol te behandelen.
Mogelijke huidtherapieën zijn onder andere:
Lichttherapie
Verschillende lichttherapieën blijken succesvol te zijn. Voor de meeste behandelingen zijn meerdere afspraken bij de arts nodig.
Chemische peeling
Een chemische peeling wordt soms ingezet tegen milde acne. Hierbij wordt herhaaldelijk een chemische oplossing op de huid aangebracht, waardoor het bovenste laagje verwijderd wordt en een nieuwe, gezonde huidlaag kan groeien. Je huid- en acnetype bepaalt of deze behandeling geschikt is, hoeveel behandelingen nodig zijn en welk nazorgadvies geldt.
Draineren en extraheren
Dit is vaak een laatste redmiddel; extracties zijn kleine chirurgische ingrepen om onzuiverheden te verwijderen. Zulke behandelingen kunnen littekentjes achterlaten, dus overleg goed met je arts of dit de beste optie is.
Steroïde- of cortisone-injectie
Deze behandeling wordt vooral toegepast bij pijnlijke, gezwollen acnennodules of hardnekkige cystes. Er wordt een verdund corticosteroïd in de cyste geïnjecteerd om roodheid, zwelling en pijn te verminderen. Meestal is dit een tijdelijke behandeling die herhaald kan worden, maar deze kan bijwerkingen geven, zoals dunner worden van de huid en verkleuring van het behandelde gebied.
Je kunt je menstruatie bijhouden met WomanLog. Download WomanLog nu:
