Seksueel Overdraagbare Infecties
SOA's zijn ziekteverwekkers die worden overgedragen via seksueel contact. De belangrijkste manieren om onszelf hiertegen te beschermen zijn het gebruiken van condooms tijdens het vrijen en het handhaven van goede hygiëne.
Seksueel overdraagbare aandoeningen staan ook bekend als seksueel overdraagbare infecties of venerische ziekten. Meer dan 30 verschillende bacteriën, virussen en parasieten zijn bekend die via seks kunnen worden overgedragen. Veelvoorkomende SOA's zijn syfilis, chlamydia, gonorroe, hiv/aids, trichomoniasis, hepatitis B, HPV en genitale herpes.
Veilig vrijen
SOA's verspreiden zich via de uitwisseling van besmette lichaamsvloeistoffen, meestal tijdens vaginaal, anaal of oraal seksueel contact. Besmetting kan ook plaatsvinden door het delen van voorwerpen die in contact zijn geweest met lichaamsvloeistoffen (zoals naalden of scheermesjes), het eten van besmet voedsel (handen wassen, dames), of door het kussen van een besmet persoon met wondjes in de mond. Een geïnfecteerde vrouw kan ook een SOA overdragen op haar kind tijdens de zwangerschap of bevalling.
Hoewel onthouding de meest effectieve methode is om jezelf te beschermen tegen een infectie, zijn de meeste mensen niet bereid om helemaal te stoppen met seks. Gelukkig zijn er andere preventieve maatregelen. Dit kun je doen:
- Allereerst: gebruik altijd correct een mannen- of vrouwencondoom tijdens seks. Het condoom is het enige anticonceptiemiddel dat beschermt tegen SOA's.
- Informeer jezelf over SOA’s en hun symptomen.
- Wees open en eerlijk met je partner. Goede communicatie is essentieel om mogelijke symptomen tijdig te signaleren. Let op: asymptomatische dragers (geïnfecteerde mensen zonder klachten) weten soms niet dat ze besmet zijn.
- Laat je regelmatig testen, minimaal één keer per jaar, maar ook na onbeschermde seks met iemand met wie je niet eerder onbeschermde seks hebt gehad, en na seks met een nieuwe partner.
- Houd je hygiëne op peil. Was je voor en na het vrijen, en deel geen handdoeken, ondergoed of scheermesjes.
- Laat je vaccineren tegen hepatitis B en HPV.
Als je al deze dingen doet, zit je waarschijnlijk goed. De trieste realiteit is dat de meeste mensen liever hun ogen sluiten voor mogelijke besmetting dan een volwassen houding aan te nemen tegenover SOA's. Dit soort risico's zijn een maatschappelijke verantwoordelijkheid; we moeten alles doen om onszelf en elkaar te beschermen.
Geneesbare SOA’s
De meeste SOA’s zijn in feite te genezen, dus je hebt geen excuus om niet naar de kliniek te gaan voor een test. Bescherm jezelf en je dierbaren tegen onnodige ongemakken.
Syfilis is een bacteriële infectie die makkelijk te behandelen en genezen is, maar het is belangrijk om er vroeg bij te zijn. Onbehandeld kan syfilis leiden tot verlies van gezichtsvermogen, spierkracht, dementie, misvormingen en de dood.
Symptomen van syfilis zijn onder andere:
- Kleine, pijnloze zweertjes rond de geslachtsdelen of mond.
- Kleine huidgroei in de genitale zone.
- Een uitslag op de handpalmen of voetzolen.
- Gezwollen klieren in de hals, liezen of oksels.
- Witte plekken in de mond.
- Hoofdpijn, vermoeidheid, gewrichtspijn, koorts.
Chlamydia is een bacteriële infectie die goed behandelbaar is met antibiotica. Onbehandeld kan het bij vrouwen leiden tot bekkenontsteking, wat onvruchtbaarheid tot gevolg kan hebben. Chlamydia kan ook epididymitis, reactieve artritis en blindheid veroorzaken.
Symptomen van chlamydia zijn onder andere:
- Een branderig gevoel bij het plassen.
- Ongewone afscheiding uit vagina of penis.
- Pijn of zwelling in één of beide testikels.
- Buikpijn.
- Pijn tijdens het vrijen.
- Koorts.
Gonorroe, ook wel druiper genoemd, is een bacteriële infectie die vaak geen symptomen geeft. Onbehandeld kan het bij vrouwen leiden tot bekkenontsteking, perihepatitis, septische artritis, septische abortus, blindheid en onvruchtbaarheid. Sommige stammen van gonorroe worden steeds resistenter tegen antibiotica, dus het is extra belangrijk om tijdig te behandelen.
Symptomen van gonorroe zijn onder andere:
- Een branderig gevoel bij het plassen.
- Ongewone afscheiding uit vagina of penis.
- Bloedingen tussen de menstruaties door.
- Pijn in het bekken of de onderbuik.
- Pijn tijdens het vrijen.
Trichomoniasis is de meest voorkomende geneesbare SOA. Het is een parasitaire infectie die vaak geen symptomen geeft. Trichomoniasis verhoogt de kans op overdracht van hiv en kan complicaties geven tijdens de zwangerschap.
Symptomen van trichomoniasis zijn onder andere:
- Een branderig gevoel bij het plassen.
- Jeuk in het genitale gebied.
- Gele of groene, onaangenaam ruikende vaginale afscheiding.
- Pijn tijdens het vrijen.
Schurft is een besmettelijke huidaandoening die wordt veroorzaakt door Sarcoptes scabiei, een mijt die zich ingraaft in de huid om daar haar eitjes te leggen. Symptomen ontstaan door een allergische reactie op de mijt.
Symptomen van schurft zijn onder andere:
- Ernstige jeuk.
- Bultachtige huiduitslag.
- Kleine gangetjes in de huid.
Schaamluis zijn kleine insecten die meestal in de schaamstreek leven, maar ook op andere plekken met stugge beharing voorkomen. Schaamluizen voeden zich uitsluitend met bloed.
Symptomen van schaamluis zijn onder andere:
- Jeuk.
- Roodheid.
- Ontstekingen.
De meeste typen HPV. Er zijn meer dan 170 bekende types van het humaan papillomavirus. Dit kan klachtenvrij verlopen. HPV 6 en 11 zijn verantwoordelijk voor ongeveer 90% van de besmettingen. Deze types zijn volledig te genezen; soms verdwijnen ze vanzelf (maar laat je toch controleren).
Symptomen van HPV zijn onder andere:
- Wratten of letsels, vaak in de genitale zone.
Niet-geneesbare SOA’s
Hiv/aids. Het humaan immunodeficiëntievirus (hiv) veroorzaakt het verworven immunodeficiëntiesyndroom (aids), waarbij het immuunsysteem steeds verder faalt. De aandoening is behandelbaar, maar niet geneesbaar.
Er zijn drie belangrijke stadia:
- Acute infectie. Veel mensen krijgen griepachtige klachten: koorts, zweten, gezwollen lymfeklieren, huiduitslag, onbedoeld gewichtsverlies, hoofdpijn, vermoeidheid en soms diarree of braken.
- Klinische latentie. Deze fase duurt gemiddeld 8 jaar en verloopt in het begin meestal zonder klachten. Tegen het einde komen spierklachten, onbedoeld gewichtsverlies en koorts voor. Soms treden tijdelijke, pijnloze zwellingen van lymfeklieren op (behalve in de lies).
- Aids. Het immuunsysteem werkt niet meer voldoende. Men kan dan last krijgen van opportunistische infecties waar een gezond immuunsysteem tegen beschermt. Deze kunnen dodelijk zijn.
Chronische hepatitis B is een virale infectie van de lever. Dit kan leverkanker en cirrose veroorzaken. Ongeveer één op de vijf mensen overlijdt aan deze complicaties. Hepatitis B kan klachtenvrij zijn.
Symptomen van hepatitis B zijn onder andere:
- Gele huid.
- Donkere urine.
- Buikpijn.
- Vermoeidheid.
Chronische hepatitis C is een virale leverziekte die op termijn vaak leidt tot leverkanker en cirrose. Daarvoor geeft de ziekte meestal geen klachten.
Sommige typen HPV blijven aanwezig en geven een verhoogd risico op het ontstaan van kanker in de baarmoederhals, vulva, vagina, penis, anus, mond of keel. Ook deze typen zijn vaak asymptomatisch.
Ik ben ongerust, wat nu?
Ben je bang dat je een SOA hebt? Laat je dan testen. Dit kan bij je huisarts of een lokale soa-polikliniek. Zoek online naar mogelijkheden bij jou in de buurt. Als de uitslag positief is, krijg je instructies voor behandeling. Doe niets wat de infectie verder kan verspreiden, zoals seks, zeker onbeschermde seks.
Sommige mensen vinden SOA’s beschamend, maar laat dat je niet tegenhouden om goed voor jezelf te zorgen! Ziekten horen nu eenmaal bij het leven, en moet je gewoon aanpakken.
Je seksleven bijhouden? Dat kan met WomanLog. Download WomanLog nu:
