Verschillende soorten vaginale afscheiding en wat ze betekenen
Vaginale afscheiding hoort bij het leven. Elke vrouw in de vruchtbare leeftijd ervaart het. Je kunt zeggen dat vaginale afscheiding de gezondheid van een vrouw weerspiegelt. De kleur en kwaliteit van de afscheiding geeft aan waar zij zich bevindt in haar menstruatiecyclus en kan gevoelig zijn voor zelfs kleine veranderingen in dieet en routine, hormonale disbalans, vaginale pH en infecties.
Vaginale afscheiding bestaat uit vocht/slijm dat wordt afgescheiden door klieren in de baarmoederhals en de vagina, gecombineerd met cellen die het lichaam op natuurlijke wijze afstoot. Deze afscheiding reinigt, smeert en beschermt de vagina en helpt ook zaadcellen om een eicel te bereiken en te bevruchten. In dit artikel verkennen we verschillende soorten gezonde en ongezonde afscheiding—hoe ze eruitzien en wat ze betekenen—en hoe je je vagina gezond houdt.
Het vaginale microbioom
Een gezonde vagina houdt een subtiele balans van microflora in stand, meestal lactobacillen en andere fermentatieve bacteriën die melkzuur produceren en zorgen voor een matig zure omgeving. De normale vaginale pH is 3,8–4,5. De zuurgraad van de vagina beschermt zowel de vagina als de voortplantingsorganen tegen schadelijke bacteriën, parasieten en schimmels. Naarmate we ouder worden, neemt de zuurgraad iets af en ligt de pH dichter bij 5,0.
De vagina reinigt zichzelf. De afscheiding speelt een essentiële rol in het schoon en gezond houden van de vagina. Je kunt dit slijm/vocht op het toiletpapier zien bij het afvegen, of in je ondergoed. Als het ongemakkelijk aanvoelt, probeer dan dunne inlegkruisjes te gebruiken die je regelmatig kunt verwisselen.
Gezonde afscheiding is helder of wit van kleur en heeft geen sterke geur. De kleur en consistentie veranderen gedurende de menstruatiecyclus. Sommige vrouwen volgen deze veranderingen om te weten wanneer zij vruchtbaar zijn, ofwel omdat ze hun kans op zwangerschap willen vergroten, of omdat ze zwangerschap willen voorkomen.
Vaginale afscheiding verandert met de menstruatiecyclus
Begin van de cyclus—menstruatie. Tijdens deze dagen maakt de baarmoederhals weinig vocht aan, en zelfs als dat wel zo was, zou je het toch niet merken door het bloedverlies. Menstruatiebloed kan variëren van helder rood tot donkerbruin. Meestal wordt het aan het einde van je menstruatie donkerder. Het is normaal om wat stolsels op te merken omdat het baarmoederslijmvlies samen met een onbevruchte eicel wordt afgestoten. Tekenen van abnormaal bloedverlies zijn langer bloeden dan normaal, erg hevig bloeden of als de menstruatie plotseling stopt kort nadat deze begon.
Direct na je menstruatie—droog, geen afscheiding. De productie van cervicaal slijm hangt samen met het oestrogeengehalte. Na je menstruatie beginnen de oestrogeenwaarden langzaam te stijgen, doordat de volgende follikel in de eierstok zich voorbereidt op het loslaten van een eicel. Er zal weinig afscheiding zijn tot de oestrogeenspiegels hoger worden.
De week vóór de eisprong—plakkerige tot romige, witte tot gele afscheiding. Naarmate het eitje rijpt, stijgen de oestrogeenwaarden en begint de baarmoederhals weer vocht af te scheiden. Het kan aanvankelijk plakkerig aanvoelen en daarna romiger en meer lijken op bodylotion. De kleur is meestal wit, maar kan ook geel zijn, vooral als het opgedroogd is.
Rond de eisprong—gladde, heldere, rekbare, natte afscheiding. Het baarmoederhalsslijm is op het moment van de eisprong het meest overvloedig. Je vagina zal veel natter aanvoelen omdat het watergehalte in de afscheiding stijgt. De afscheiding lijkt nu op eiwit: glad, rekbaar en helder. Het slijm beschermt en transporteert zaadcellen en verhoogt zo de kans op bevruchting. Onthoud: alleen het type ‘eisprongafscheiding’ is niet voldoende om een eisprong te bevestigen.
De luteale fase—plakkerige, droge afscheiding. Nadat het eitje is vrijgekomen, verandert het overblijfsel van de follikel in het corpus luteum. Bij zwangerschap produceert het corpus luteum progesteron om de zwangerschap op verschillende manieren te ondersteunen. Als er geen bevruchting heeft plaatsgevonden, breekt het corpus luteum af en dalen de hormoonspiegels. De baarmoederhals en vaginawanden maken minder slijm aan, en de resterende afscheiding wordt droger en plakkeriger. Dit duurt tot het eind van de cyclus, ongeveer twee weken, tot het baarmoederslijmvlies bij de volgende menstruatie wordt afgestoten.
Veranderingen in normale vaginale afscheiding
Vaginale afscheiding varieert gedurende de cyclus, maar kan ook veranderen door hormonale schommelingen, aanpassing van je dieet, nieuwe medicatie of anticonceptie. Dit is meestal geen reden tot zorgen.
Toch kan een verandering soms aangeven dat er iets mis is. De kleur van de afscheiding kan nuttig zijn bij de diagnose. Houd deze veranderingen en andere symptomen zoals irritatie van vagina en vulva, pijn bij het plassen, jeuk en een onaangename geur bij, dit helpt je arts om de juiste behandeling te kiezen.
Groenige-gele afscheiding
Lichte gele afscheiding is vaak onschuldig, zeker als het samenvalt met een verandering in dieet of het slikken van nieuwe supplementen. Donkergele, geel-groene of groene afscheiding wijst meestal op een bacteriële infectie of een soa, zeker als de afscheiding klonterig en vies ruikt. Andere symptomen kunnen variëren, maar als er een infectie is, voelen de vagina en vulva geïrriteerd en gezwollen aan, en kun je ook pijn ervaren bij het plassen. Ga zo snel mogelijk naar je arts.
Witte afscheiding die schuimig of klonterig is
Dikke, witte, klonterige afscheiding is typisch voor een vaginale schimmelinfectie. Andere symptomen zijn irritatie en zwelling van de vulva, matige tot hevige jeuk en pijn bij seks. Als je één of meer van deze klachten ervaart en je vaginale afscheiding lijkt op cottage cheese, zonder een sterke vieze geur, heb je waarschijnlijk een schimmelinfectie.
Schimmelinfecties worden veroorzaakt door overgroei van de schimmel Candida albicans of een andere Candida-soort—een gist die vaak op en in het menselijk lichaam voorkomt. Normaal gesproken is deze onschadelijk, maar onder bepaalde omstandigheden kan deze teveel groeien en candidiasis veroorzaken. Hoewel het geen soa is, kan candidiasis soms overgedragen worden tussen partners die vaginale seks hebben.
Grijze afscheiding
Grijs is geen gezonde kleur voor vaginale afscheiding en gaat vaak samen met andere symptomen, zoals een sterke, onaangename geur (vaak visachtig) en jeuk of irritatie van de vulva. De meest waarschijnlijke oorzaak is bacteriële vaginose—een bacteriële infectie, die optreedt wanneer het vaginale microbioom verstoord wordt en de gezonde bacteriën verdrongen worden door slechte bacteriën.
Het kan iedereen overkomen, maar bepaalde gewoonten vergroten het risico: zoals het spoelen van de vagina (douches), wassen met geparfumeerde of medicinale zeep, het wassen van je ondergoed met sterke wasmiddelen, seks met een nieuwe of meerdere partners, baden met geparfumeerd schuim, en roken. Bacteriële vaginose wordt vaak succesvol behandeld met antibiotica. Soms gaat het vanzelf over, maar onbehandelde BV kan tot complicaties leiden, vooral bij zwangere vrouwen. Manlijke partners hoeven niet behandeld te worden, maar kunnen de aandoening wel overdragen aan hun vrouwelijke partners.
Roze afscheiding
Roze afscheiding aan het begin of eind van de menstruatie is normaal; zelfs een kleine hoeveelheid bloed kleurt de afscheiding roze. Zie je roze afscheiding die niet samenhangt met menstruatie en ben je seksueel actief, dan kan het gaan om spotting—bloedverlies na seks door kleine scheurtjes in het slijmvlies, ontstaan door bijvoorbeeld heftige seks of vaginale droogheid; dit duurt meestal slechts een uur of twee.
Innestelingsbloeding door de bevruchting van een eicel kan een paar uur tot enkele dagen duren. Ook het starten met nieuwe anticonceptie kan de eerste maanden roze afscheiding veroorzaken, vooral bij een spiraal, een implantaat of een nieuwe pil.
Toch kan abnormaal bloedverlies ook iets ernstigers aanduiden, zoals een bekkenontsteking, baarmoederhalskanker of een soa. Houd klachten bij en overleg met je arts om de oorzaak te achterhalen.
Lees verder: Dit is niet mijn menstruatie—waarom bloed ik?
Merk je een sterke geur, of voelt je vulva en/of vagina geïrriteerd, gezwollen, jeukend of pijnlijk aan, ga dan zo snel mogelijk naar je gynaecoloog. De meeste hier genoemde aandoeningen kunnen behandeld worden met medicijnen of antibiotica. Als er in een vroeg stadium wordt ingegrepen, voel je je snel weer beter. Aandoeningen die onbehandeld blijven, kunnen meer schade veroorzaken.
Hoe ongezonde afscheiding voorkomen
Hoe goed je ook voor jezelf zorgt, vaginale infecties kunnen altijd optreden. Schimmelinfecties en bacteriële vaginose zijn het meest voorkomend. Ze zijn niet altijd te voorkomen, maar je kunt enkele stappen nemen om het risico te verkleinen.
Minder is meer. Zoals gezegd, reinigt de vagina zichzelf. De schaamstreek en vulva afspoelen met lauw water is doorgaans voldoende. Als je toch zeep wilt gebruiken, kies dan voor een mild product speciaal voor intieme hygiëne. Geparfumeerde producten en agressieve zepen verstoren het bacterieel evenwicht, waardoor infecties en overgroei kunnen ontstaan. Gebruik nooit een vaginale douche; zo spoel je goede bacteriën weg die je beschermen.
Houd het simpel. Draag ondergoed van natuurlijke stoffen. Dit moet comfortabel zitten, niet te strak zijn en gemaakt van bijvoorbeeld katoen. Katoen laat je huid ademen en verstoort de pH van je huid niet.
Veilig vrijen en regelmatig testen. Heb je meerdere seksuele partners, laat je dan minstens één tot twee keer per jaar testen op soa’s. Een niet-gediagnosticeerde soa kan de oorzaak zijn van afwijkende afscheiding en nare geuren. Er zijn echter veel aandoeningen die van invloed kunnen zijn op de vaginale afscheiding. Voor een juiste diagnose kan je gynaecoloog een uitstrijkje, bloedonderzoek en een controle van je voortplantingsorganen uitvoeren.
Vaginale afscheiding is normaal en heeft een belangrijke functie in het gezond en veilig houden van je vagina en voortplantingsorganen. Veranderingen in je vaginale slijm opmerken helpt je je gezondheid in de gaten te houden. Als je een infectie krijgt, is dat niks om je voor te schamen. Het overkomt de meeste vrouwen wel eens. Regelmatig testen, goede intieme hygiëne en veilig vrijen houden je gezond en verminderen de kans op infecties.
Je kunt je menstruatie volgen met WomanLog. Download nu WomanLog:
