Wanneer Seks Meer Pijn Dan Plezier Geeft
Pijnlijke penetratie of dyspareunie wordt gedefinieerd als aanhoudende of terugkerende genitale pijn die direct voor, tijdens of na het vrijen optreedt. Veel vrouwen ervaren af en toe ongemak bij vaginale penetratie. Maar voor sommigen wordt pijnlijke seks een vast onderdeel van hun intieme leven.
Dyspareunie maakt het vooruitzicht op seks beladen en verstoort het intieme leven van een vrouw. Sommige vrouwen leren omgaan met het ongemak of sluiten zich af van hun seksualiteit, maar dat kan later tot meer problemen leiden. Helaas kan dyspareunie iedereen treffen, ongeacht leeftijd of levensstijl. Het goede nieuws is dat het in veel gevallen gemakkelijk te behandelen is.
Volgens een Britse studie ervaart 1 op de 13 vrouwen pijnlijke gemeenschap die langer dan drie maanden per jaar duurt.
Symptomen van pijnlijke seks zijn onder andere:
- Pijnlijke penetratie
- Irritatie tijdens penetratie, waaronder het inbrengen van een tampon of menstruatiecup
- Diepe pijn tijdens de stootbeweging
- Brandende of zeurende pijn
- Inscheuring van vaginaal weefsel
- Stekende pijn die na het vrijen aanhoudt, vergelijkbaar met menstruatiekrampen
Waardoor wordt seks pijnlijk?
Pijnlijke gemeenschap komt om verschillende redenen voor. Zelfs vrouwen zonder eerdere gezondheidsproblemen kunnen ongemak voelen bij penetratie door kleine dingen, zoals een gebrek aan natuurlijke lubricatie. Maar sommigen van ons kampen met fysieke of psychische klachten die vaginale seks onaangenaam of zelfs beangstigend maken.
Hier is een lijst van de belangrijkste oorzaken:
Vaginisme
Bij vaginisme trekken de vaginawanden zich onwillekeurig samen bij elke vorm van penetratie: geslachtsgemeenschap, een tampon of zelfs een dokterscontrole kan pijn doen. Patiënten beschrijven dit als een brandende pijn of een gevoel van weerstand bij penetratie. Er is niet één duidelijke oorzaak voor vaginisme, maar het wordt vaak in verband gebracht met angst of eerdere negatieve seksuele ervaringen.
Infecties
Bij overgroei van bacteriën in de vaginale flora wordt de vagina gevoelig, jeukerig en geïrriteerd. Veelvoorkomende vaginale infecties, zoals een schimmelinfectie of bacteriële vaginose, kunnen vaginale droogheid en inscheuringen veroorzaken, waardoor seks of enige penetratie pijnlijk wordt. SOA's (seksueel overdraagbare aandoeningen) kunnen seks eveneens ongemakkelijk en pijnlijk maken. SOA's zoals chlamydia en gonorroe veroorzaken genitale irritatie en inscheuringen, terwijl genitale herpes extreem pijnlijke zweertjes kan veroorzaken.
Ontsteking van de baarmoederhals—cervicitis
Sommige vaginale infecties en SOA’s leiden tot cervicitis. Pijnlijke penetratie, krampen na seks en irritatie bij het plassen zijn allemaal symptomen van cervicitis. Als je deze klachten herkent, is het belangrijk om je arts te bezoeken om de onderliggende oorzaak te achterhalen. Een pijnlijke baarmoederhals en bloedingen tijdens seks kunnen ook wijzen op baarmoederhalskanker; je gynaecologe kan een uitstrijkje doen om dit uit te sluiten. Je kunt meer lezen in ons artikel over SOA’s hier.
Myomen—abnormale gezwellen op de baarmoeder. Baarmoedermyomen geven vaak geen klachten en worden meestal toevallig ontdekt bij een gynaecologisch onderzoek. Meestal zijn myomen onschuldig, maar soms veroorzaken ze pijnlijke menstruaties, krampen en pijn bij het vrijen. Lees meer over myomen in ons artikel hier.
Endometriose is een aandoening waarbij het baarmoederslijmvlies, of endometrium, buiten de baarmoederholte groeit. De klachten verschillen per vrouw en hangen af van waar het slijmvlies zich vormt. Pijnlijke seks is een mogelijk symptoom; sommige vrouwen melden een diepe stekende pijn in de onderbuik, variërend van mild tot zeer hevig.
Eierstokcysten
Kleine 'functionele' cysten op de eierstokken breken vaak vanzelf tijdens de menstruatie, maar soms groeien ze uit tot grotere cysten, wat weer pijn kan veroorzaken bij seks. Je kunt pijn voelen doordat de penis tijdens het vrijen tegen de eierstokken aankomt, waardoor een cyste vloeistof kan loslaten. Heb je ook pijnlijke, hevige en onregelmatige menstruaties, acne en gewichtstoename? Dan kan dit wijzen op het polycysteus-ovariumsyndroom.
Bekkenontsteking
Ontstekingen ontstaan vaak door seksueel overdraagbare bacteriën. Dit veroorzaakt pijnlijke urinelozing, afwijkende vaginale afscheiding, tussentijds bloedverlies en pijn bij seks. Onbehandelde bekkenontsteking kan leiden tot onvruchtbaarheid, chronische pijn of buitenbaarmoederlijke zwangerschap.
Menopauze
Met het ouder worden dalen de oestrogeenspiegels bij vrouwen, waardoor het vaginale slijmvlies dunner wordt en de natuurlijke lubricatie afneemt. Door vaginale droogheid bij de menopauze wordt seks minder fijn en kan deze pijnlijk worden, met kans op inscheuringen.
Bevalling
Wanneer het lichaam zich richt op het voeden van een baby, daalt het oestrogeenniveau en kan een vrouw pijnlijke seks na de bevalling ervaren. Dit geldt vooral wanneer een kersverse moeder te vroeg seks probeert te hebben terwijl haar bekkenbodem nog zwak of gespannen is.
Vaginale droogheid
Gebrek aan natuurlijke lubricatie is een van de meest voorkomende oorzaken van dyspareunie. Vaginale lubricatie hangt samen met de hoeveelheid oestrogeen. Oestrogeen neemt af tijdens de menopauze of bij het gebruik van bepaalde medicijnen, zoals hormonale anticonceptie, hart- en bloeddrukmedicatie of antidepressiva. Zonder extra glijmiddel kan seks onaangenaam zijn en leiden tot inscheuringen van het vaginale weefsel.
Vulvodynie
Dit is de benaming voor pijn rond de vulva, vaak omschreven als een scherpe, acute pijn of brandend gevoel die wordt uitgelokt door iets in de vagina te brengen. De oorzaak van vulvodynie is onbekend, maar het wordt in verband gebracht met fysieke factoren zoals infecties of allergieën en psychologische factoren zoals een overactief zenuwstelsel.
Nu we mogelijke oorzaken hebben besproken, kijken we naar wat je kunt doen om je seksleven te verbeteren.
Het achterhalen van het probleem is de eerste stap naar diagnose en behandeling. Artsen zullen SOA’s en vaginale infecties uitsluiten. Als deze tests geen oorzaak aantonen, kan je gynaecologe een echo of bekkenonderzoek adviseren om te zien of je cysten, myomen of endometriose hebt. Is de oorzaak mogelijk psychisch, dan zal je arts mogelijk sekstherapie of mindfulness aanraden.
Omdat dyspareunie vaak het gevolg is van vaginale droogte, kunnen middelen die de vaginale lubricatie bevorderen het ongemak verlichten. Vaginale moisturizers en glijmiddelen verminderen wrijving, wat irritatie tegengaat en het herstel van het slijmvlies bevordert. Oestrogeentherapie wordt vaak voorgeschreven om de symptomen van de menopauze, inclusief vaginale droogte, te verlichten. Dit wordt echter afgeraden bij een verhoogd risico op borstkanker.
Hoewel medicijnen de lichamelijke symptomen behandelen, kan de ervaring van pijnlijke seks blijvende angst veroorzaken, zelfs als het lichamelijke probleem is opgelost. Praat met je partner over je ervaring en je gevoelens rondom seks en intimiteit; dit kan helpen om emotioneel te herstellen en de intimiteit te verdiepen.
Om je seksleven te verbeteren kun je het volgende proberen:
- Experimenteer met verschillende standjes. Ontdek wat je het meeste plezier geeft. Vind je één houding bijzonder prettig, blijf daarbij. Bang dat seks saai en eentonig wordt? Probeer seksspeeltjes, rollenspellen of andere locaties.
- Gebruik glijmiddel. Het is een misverstand dat glijmiddel alleen nodig is na de menopauze. Veel vrouwen merken dat extra glijmiddel hun seksleven verbetert, ook zonder voorgaande problemen. Glijmiddel maakt seks aangenamer en vermindert vaginale irritatie en inscheuringen. Bovendien is de kans op scheurende condooms kleiner als de vagina goed vochtig is.
- Focus op voorspel. Het kost tijd voor een vrouw om opgewonden te raken; soms tot twintig minuten, en zelfs langer bij pijn of angst. Door samen te spelen en aandacht te besteden aan comfort tijdens het voorspel kunnen jullie beter ontspannen. Lees ons artikel over voorspel hier.
- Dwing jezelf niet wanneer je geen zin hebt. Luister naar je lichaam. Zeker als het op seks aankomt.
- Zoek naar andere manieren van intimiteit. Seks is meer dan vaginale penetratie. Sterker nog: de meeste vrouwen krijgen geen orgasme van alleen vaginale seks. Strelingen, kussen, wederzijdse masturbatie en orale seks kunnen jullie allebei plezier geven en de intimiteit versterken.
Lees ons artikel over niet-penetratieve seks hier.
Zelfs als pijn bij penetratie aanhoudt, hoef je seks niet volledig uit je leven te bannen. Er zijn genoeg manieren om te genieten van intimiteit, alleen of met je partner. Je ervaringen delen kan spannend voelen, maar blijf niet zwijgen en lijden. Door te praten over pijnlijke seks met je partner en arts kun je een oorzaak vinden en de behandeling krijgen die je nodig hebt.
Je kunt je menstruatie en seksleven bijhouden met WomanLog. Download WomanLog nu:
