De Kieskeurige Baarmoeder Theorie: Wat Het Is En Waarom Het Belangrijk Is
De kans om in de eerste maand zwanger te worden nadat je bent begonnen met proberen, is slechts 20-30%. Hoe langer je probeert zwanger te worden, hoe beter je kansen. Ongeveer 80% van de koppels raakt binnen het eerste jaar van proberen zwanger. Toch heeft niet iedereen zoveel geluk, want veel factoren kunnen de kans op zwangerschap verkleinen. Eén intrigerende factor is de theorie van de ‘kieskeurige baarmoeder’. In dit artikel lees je wat er nodig is om zwanger te raken en waarom je baarmoeder je soms misschien tegenwerkt.
Naast het vermogen om nieuw leven te creëren en te dragen, kan het vrouwelijk lichaam mogelijk ook bepalen welk leven het daadwerkelijk zal dragen. Het idee van een kieskeurige baarmoeder bestaat al lang. Volgens deze theorie zou het lichaam van een vrouw kunnen besluiten welke embryo’s gesteund worden en welke afgebroken.
Hoe werkt menselijke conceptie?
Om te begrijpen hoe onze lichamen de meest levensvatbare embryo’s selecteren, kijken we eerst hoe conceptie precies gebeurt. Zwangerschap is grotendeels een kwestie van toeval. Hoewel ongeplande zwangerschappen vaak voorkomen, is bewust zwanger raken lastiger en kan het veel pogingen en jaren duren. Veel factoren moeten samenkomen voor de juiste omstandigheden.
Eenmaal per maand laat een van de eierstokken een rijpe eicel los (ovum) in de eileider. Dit proces, ovulatie genoemd, gebeurt rond het midden van de menstruatiecyclus en duurt maar 24-48 uur voordat de eicel weer door het lichaam wordt opgenomen.
Als je zwanger wilt raken, vergroot seks tijdens deze vruchtbare periode je kans op zwangerschap het meest. Tijdens een zaadlozing komen miljoenen zaadcellen in het vrouwelijke voortplantingskanaal terecht. Daarna reizen ze via de baarmoederhals naar de eileiders.
Als een zaadcel de eicel in de eileider tegenkomt, dringt hij door het buitenste membraan van het eitje heen. Rond de ovulatie wordt het baarmoederslijm dunner en minder zuur, waardoor het voor zaadcellen makkelijker is om te overleven en de eicel te bereiken. Gedurende deze periode ondergaan de zaadcellen biochemische veranderingen, capaciatie genoemd, die helpen bij de bevruchting. Dichtbij de eicel geven de zaadcellen enzymen af die de buitenste lagen van het eitje afbreken. Dan combineren het genetisch materiaal van het zaad en de eicel, waardoor één cel, een zygote, ontstaat.
De zygote begint zich te delen tot meerdere cellen tijdens haar reis door de eileider richting de baarmoeder. Dit samengepakt hoopje cellen heet eerst morula en daarna blastocyst. Ongeveer een week na de bevruchting nestelt de blastocyst zich in de baarmoederwand, waar zij zich verder kan ontwikkelen tot embryo en foetus gedurende de zwangerschap. Terwijl het embryo zich vasthecht, vormt zich de placenta om de groeiende baby van alle essentiële stoffen en functies te voorzien.
Waarom zwanger raken als een wonder wordt beschouwd?
Ongeveer 11% van de vrouwen en 9% van de mannen heeft een vorm van vruchtbaarheidsproblemen. Tot wel 15% van de koppels lukt het niet om na één jaar proberen op natuurlijke wijze zwanger te raken. Er zijn heel wat factoren die de kans op zwangerschap beïnvloeden, van gezondheid en leeftijd tot genetica en leefstijl. Toch is de uitdrukking “een geboorte is een wonder” helemaal niet zo vergezocht, ook als het anderen sneller lukt.
Dit is waarom:
Het vruchtbare venster is elke maand erg kort. Ovulatie, de periode waarin een eicel bevrucht kan worden, duurt slechts 24-48 uur en soms komt ovulatie zelfs helemaal niet voor. Ja, zaadcellen kunnen zo’n vijf dagen overleven in het vrouwelijk lichaam, maar die tijd moet wel precies samenvallen met de vruchtbare periode.
Voor de ovulatie is de pH van de vagina vaak te zuur voor zaadcellen om lang te overleven. Het vaginale slijm is bovendien droger, waardoor zaadcellen niet gemakkelijk naar de baarmoeder kunnen reizen. Ook zijn de meeste zaadcellen bij elke zaadlozing niet levensvatbaar en zelfs degenen die het wel zijn, vinden wellicht nooit de eicel.
Daarbovenop kan het vrouwelijke immuunsysteem zaadcellen aanvallen. Onderzoeken laten zien dat zaadvloeistof een immuunrespons opwekt in het vrouwenlichaam. Dat betekent dat het vrouwelijke lichaam de zaadcellen probeert kwijt te raken en ze ziet als indringers.
Wat is een kieskeurige baarmoeder?
De theorie van de ‘kieskeurige baarmoeder’ verwijst naar een concept binnen de voortplantingsbiologie dat suggereert dat de baarmoeder een selectieve rol zou kunnen spelen bij de beslissing welke embryo’s mogen innestelen en zich ontwikkelen tot een zwangerschap. De theorie gaat ervan uit dat de baarmoeder de kwaliteit of genetische compatibiliteit van een embryo kan herkennen.
Ze zou dus de innesteling en groei van embryo’s kunnen stimuleren die gezonder of genetisch beter passen bij de moeder. Deze theorie is echter nog onbewezen. Maar als het klopt, zou het betekenen dat zwanger raken en een zwangerschap voldragen nóg uitdagender is dan we denken.
De kieskeurige-baarmoeder-theorie daagt ook het idee uit dat de baarmoeder een passieve omgeving is in het bevruchtingsproces. Als het klopt, zendt de baarmoeder biochemische signalen uit om de kwaliteit van een embryo te beoordelen. De baarmoeder zou zo de kans op een succesvolle zwangerschap en gezonde nakomelingen vergroten, wat mogelijk een evolutionair voordeel biedt voor de mens.
Wat gebeurt er met embryo’s of zaadcellen die worden afgewezen?
Als je actief probeert zwanger te worden, vraag je je misschien af wat er in je lichaam gebeurt wanneer er zaadcellen of embryo’s worden geweigerd. Als de theorie van de kieskeurige baarmoeder klopt, kan het zijn dat de biochemische omgeving van het vrouwelijke voortplantingskanaal of het immuunsysteem bepaalde zaadcellen doodt of verlamt.
Voor embryo’s geldt dat – als ze niet geschikt zijn voor innesteling – het vrouwelijke immuunsysteem deze heel vroeg kan aanvallen en afwijzen. Biochemische factoren zoals hormonen of eiwitsignalen maken soms dat embryo’s zich na innesteling niet goed ontwikkelen. Als de baarmoeder zaadcellen of embryo’s in een pril stadium afwijst, merk je daar meestal niets van. Zelfs ingenestelde embryo’s die afsterven in het eerste trimester van de zwangerschap, resulterend in een miskraam, blijven vaak onopgemerkt omdat ze lijken op een zware menstruatie. Sterker nog, tot wel 20% van alle zwangerschappen eindigt in een miskraam.
Kun je je kansen op zwangerschap vergroten?
Er zijn manieren om je kans op een zwangerschap te vergroten.
- Volg je ovulatie en heb seks tijdens je vruchtbare dagen – meestal de 5 dagen voorafgaand aan en inclusief de ovulatiedag. Gebruik ovulatietesten, houd je basale lichaamstemperatuur bij, of let op veranderingen in je cervixslijm om je ovulatie te pinpointen. Vaker seks hebben, leidt overigens niet altijd tot meer kans op bevruchting. Hoe vaker een man ejaculeert, hoe lager het aantal en de beweeglijkheid van zijn zaadcellen. Om je kans te vergroten, kun je het beste een paar dagen vóór de verwachte ovulatie en op de dag zelf seks hebben.
- Houd een gezond gewicht aan. Zowel overgewicht als ondergewicht kan je menstruatiecyclus beïnvloeden en vruchtbaarheid verminderen.
- Verbeter enkele maanden vóórdat je voor een kindje wilt gaan je leefstijl. Vermijd roken en overmatig alcoholgebruik, en verlaag stress met bijvoorbeeld beweging, yoga of meditatie. Begin met een prenatale vitamine met foliumzuur; foliumzuur verkleint de kans op bepaalde aangeboren afwijkingen. Uit studies blijkt ook dat geplande zwangerschappen gezonder verlopen.
Ook je partner moet zich voorbereiden op een zwangerschap. Vaak wordt gedacht dat de rol van de man stopt bij de bevruchting, maar de helft van het erfelijk materiaal van het embryo komt van de vader. Als zijn sperma van lage kwaliteit is, kan het worden afgewezen door de baarmoeder of gevolgen hebben voor de gezondheid van het kind.
Enkele maanden voor jullie beginnen te proberen, doet je partner er ook goed aan om zijn leefstijl te verbeteren: stoppen met roken, minder alcohol, gezonder eten en meer bewegen. Zo vergroot je de kans op een succesvolle zwangerschap én een gezonde baby.
Zelfs als je alles perfect doet en alle mogelijke adviezen opvolgt, lukt het sommige vrouwen alsnog minder makkelijk om zwanger te raken. Dat is moeilijk en teleurstellend, maar het is belangrijk om te weten dat er opties zijn.
Kiezen voor IVF
In-vitrofertilisatie (IVF) is een vorm van geassisteerde voortplantingstechnologie. Tijdens deze behandeling worden eicellen van de vrouw bevrucht met zaadcellen van de man buiten het lichaam, in het laboratorium.
Om IVF te laten slagen, is het belangrijk om zoveel mogelijk rijpe eicellen te verkrijgen. Daarom neemt een vrouw hormonen om haar eierstokken te stimuleren meerdere eiblaasjes aan te maken in plaats van slechts één per cyclus. Als de blaasje rijp zijn, worden de eicellen via een kleine ingreep geoogst.
De man levert sperma waarmee de eicellen worden bevrucht. Na de bevruchting ontwikkelen de bevruchte eicellen zich een paar dagen in het laboratorium. Daarna worden een paar gezonde embryo’s geselecteerd en via een dun slangetje door de baarmoederhals in de baarmoeder geplaatst.
Voor veel koppels is IVF de enige manier om zwanger te raken. Als je jonger bent dan 35 jaar, is het slagingspercentage 41-47%. Na je 35ste daalt de kans, maar het is nog steeds mogelijk om met IVF zwanger te raken na je 40ste. Wel zijn de slagingspercentages lager en is de zwangerschap zelf vaak zwaarder. Bovendien zijn er soms meerdere IVF-rondes nodig en de behandeling is emotioneel, fysiek én financieel belastend.
Tot slot
Zwanger worden kan lastig zijn en soms jaren duren. Er zijn echter wel manieren om je kansen te verhogen. Dankzij de snelle ontwikkelingen in de medische wereld, genieten steeds meer koppels van het ouderschap. Hopelijk heb je dankzij dit artikel een beter inzicht gekregen in alles wat je lichaam doormaakt tijdens het zwanger worden. Meer weten over zwangerschap en vrouwen(geneeskunde)? Kijk op onze blog.
Download WomanLog nu:
