Hormonalna i niehormonalna wkładka domaciczna: porównanie zalet, możliwych skutków ubocznych i kosztów
Jakie są różnice między hormonalną a niehormonalną wkładką domaciczną? Jakie zalety i skutki uboczne ma każda z tych metod antykoncepcji? A jak przedstawiają się koszty? W tym artykule dowiesz się więcej o różnych rodzajach wkładek domacicznych, co pomoże Ci zdecydować, która opcja jest lepsza dla Ciebie.
Jeśli kiedykolwiek zastanawiałaś się nad antykoncepcją – czy to w celu zapobiegania ciąży, czy ze względów zdrowotnych – na pewno spotkałaś się z dwiema opcjami: hormonalną i niehormonalną. Opcji hormonalnych jest wiele – od tabletek po pierścienie dopochwowe i wkładki hormonalne. Opcji niehormonalnych jest zdecydowanie mniej. Jeśli nie chcesz, by antykoncepcja wpływała na Twoje hormony, musisz wybrać jedną z metod barierowych lub wkładkę miedzianą. W tym artykule porównujemy hormonalne i niehormonalne wkładki domaciczne.
Dowiesz się między innymi:
- Jak działają hormonalne i niehormonalne wkładki domaciczne
- Jak skuteczne są te metody
- Jak długo działa każda wkładka
- Jak wyglądają koszt i procedura zakładania
Czym są wkładki domaciczne?
Zarówno hormonalna, jak i niehormonalna wkładka domaciczna (IUD) to małe, w kształcie litery T urządzenia antykoncepcyjne zakładane do macicy przez lekarza. Ich kształt pozwala dopasować się do macicy i uwalniać hormony lub jony miedzi, aby zapobiec ciąży.
Istnieją dwa rodzaje wkładek domacicznych:
- Wkładka miedziana
- Wkładka hormonalna
Obie opcje bardzo skutecznie zapobiegają ciąży, mając jedne z najwyższych wskaźników skuteczności spośród metod antykoncepcji.
Wkładki domaciczne są trzecią najpopularniejszą metodą antykoncepcji wśród kobiet, zarówno zamężnych, jak i niezamężnych. Przed nimi plasuje się tylko sterylizacja oraz prezerwatywy.
Wkładka hormonalna
Wkładki hormonalne działają z wykorzystaniem hormonu o nazwie lewonorgestrel (rodzaj progestagenu), który imituje naturalny żeński hormon – progesteron. Wkładka uwalnia niewielkie ilości tego hormonu do macicy, zagęszczając śluz szyjkowy (co utrudnia plemnikom przedostanie się do jajeczka) oraz ścienia endometrium, co ogranicza przepływ menstruacyjny i zmniejsza ryzyko zagnieżdżenia się komórki jajowej.
Choć jest to antykoncepcja hormonalna, wkładka hormonalna działa miejscowo, w przeciwieństwie do innych metod, takich jak tabletki, plastry czy zastrzyki.
Najpopularniejsze marki wkładek hormonalnych to:
- Mirena: Najczęściej wybierana na całym świecie. Zawiera 52 mg lewonorgestrelu i działa do 7 lat. Ze względu na wyższy poziom hormonu, Mirena jest często wykorzystywana także w leczeniu bardzo obfitych miesiączek.
- Kyleena: To kolejna popularna opcja. Zawiera mniej lewonorgestrelu, 19,5 mg. Wkładka ta działa do 5 lat i jest chętniej wybierana przez kobiety, które nie mają jeszcze dzieci, ale mogą planować potomstwo w przyszłości.
- Skyla/Jaydess: Zawiera najmniejszą ilość lewonorgestrelu – jedynie 13,5 mg. Skyla działa do 3 lat i jest polecana młodszym użytkowniczkom czy osobom z mniejszą macicą.
Jak skuteczne są wkładki hormonalne?
To jedna z najskuteczniejszych metod antykoncepcji – skuteczność ponad 99%. Ryzyko błędu ludzkiego jest minimalne – nie musisz codziennie pamiętać o dawce ani sama niczego wkładać. Wkładka pozostaje w macicy do czasu, aż umówisz się na zabieg usunięcia.
Jak długo można stosować wkładkę hormonalną?
Większość wkładek hormonalnych działa od 3 do 8 lat – w zależności od marki. Porozmawiaj z lekarką/lekarzem podczas zakładania i zanotuj datę ważności, jeśli nie planujesz ciąży.
Jakie są zalety wkładki hormonalnej?
Wkładka hormonalna to jedna z najbezpieczniejszych metod antykoncepcji – skuteczność ponad 99%.
Dodatkowe zalety:
- Zmniejszenie obfitości miesiączek – już po 3 miesiącach okres staje się bardzo skąpy lub zanika.
- Mniej lub brak skurczów oraz bólu menstruacyjnego
- Pomaga łagodzić objawy endometriozy
- Może zmniejszać ból przy zapaleniu miednicy mniejszej
- Może zmniejszać ryzyko infekcji narządów miednicy
- Pomaga przy anemii poprzez ograniczenie utraty krwi menstruacyjnej
- Dobra w łagodzeniu objawów okołomenopauzalnych
- Długoterminowa, ale odwracalna
- Nie trzeba pamiętać o codziennym przyjmowaniu leków
- Minimalna ogólnoustrojowa ekspozycja na hormony w porównaniu z tabletkami
- Opłacalna na dłuższą metę w porównaniu z miesięczną antykoncepcją
Jakie są skutki uboczne wkładek hormonalnych?
Wkładki hormonalne mogą mieć szersze działania uboczne niż wkładki niehormonalne, choć są mniej dokuczliwe niż w przypadku tabletek. Najczęstszy efekt uboczny to skurcze podobne do miesiączkowych i plamienie przez pierwsze dni po założeniu. Plamienie może utrzymywać się do 3 miesięcy, czasem nawet do 6 miesięcy. Prawdopodobnie miesiączki zanikną lub staną się tak lekkie, że wystarczy wkładka higieniczna. Inne skutki uboczne: tkliwość piersi, bóle głowy, trądzik, zmiany nastroju, wzdęcia.
Bardzo rzadkie, ale poważne skutki uboczne to:
- Wypadanie wkładki (częściowe lub całkowite)
- Perforacja macicy (dziura lub pęknięcie w ścianie macicy)
- Zapalenie miednicy mniejszej
Ile kosztuje wkładka hormonalna?
Cena wkładki hormonalnej zależy od marki, kraju oraz zakresu ubezpieczenia zdrowotnego. Za wkładkę płaci się zarówno za urządzenie, jak i za sam zabieg. W USA koszt to zwykle od 0 do 1300 dolarów, w zależności od ubezpieczenia.
W wielu krajach europejskich – np. w Wielkiej Brytanii, Niemczech i Francji – koszt wkładki z założeniem to około 120–200 euro.
Wkładka niehormonalna
Jedyną niehormonalną wkładką domaciczną jest wkładka miedziana. Zrobiona jest z miedzi, która dezaktywuje plemniki.
Jony miedzi uwalniane przez wkładkę tworzą środowisko toksyczne dla plemników – zabijają je lub unieruchamiają zanim dotrą do komórki jajowej. Miedź wywołuje także stan zapalny w macicy, który uniemożliwia zagnieżdżenie się zapłodnionej komórki jajowej.
Jak skuteczna jest wkładka miedziana?
Podobnie jak opcja hormonalna, wkładka miedziana ma skuteczność ponad 99% dzięki eliminacji błędów ludzkich. Może być nawet skuteczniejsza w pierwszych tygodniach po założeniu, ponieważ działa od razu. Dlatego wkładka miedziana jest także metodą awaryjnej antykoncepcji.
Jak długo działa wkładka miedziana?
Wkładki miedziane to jedne z najtrwalszych odwracalnych metod antykoncepcji. Większość marek działa do 10 lat. Warto zapisać datę założenia i odpowiednio wcześnie zgłosić się na wymianę lub usunięcie wkładki.
Jakie są zalety wkładki miedzianej?
Wkładki miedziane bardzo skutecznie i przez lata zapobiegają ciąży. Najważniejszą zaletą w porównaniu do wkładek hormonalnych jest brak uwalniania syntetycznych hormonów. Wiele kobiet jest wrażliwych na hormony i cierpi na nieprzyjemne objawy po ich podaniu – miedziana wkładka ich nie powoduje, a nie wpływa negatywnie na ogólny stan zdrowia.
Dzięki specyfice miedzi, niehormonalna wkładka domaciczna może być stosowana jako antykoncepcja awaryjna, jeśli zostanie założona w ciągu 5 dni po niezabezpieczonym stosunku.
Może być także z powodzeniem stosowana podczas karmienia piersią, bo nie uwalnia hormonów. Po usunięciu wkładki możesz od razu zacząć starać się o dziecko.
Skutki uboczne wkładki niehormonalnej
Wkładki miedziane mają mniej ogólnoustrojowych działań ubocznych, ale mogą silniej wpływać na miesiączki. Po założeniu mogą one pozostać niezmienione lub się nasilić (stać się obfitsze, bardziej bolesne), zwłaszcza przez pierwsze miesiące. Dlatego nie poleca się ich osobom z obfitymi krwawieniami, alergią na miedź czy chorobą Wilsona.
Ile kosztuje wkładka miedziana?
Koszt obejmuje urządzenie i zabieg założenia. Podobnie jak w przypadku wkładki hormonalnej, cena w USA to ok. 1000 dolarów lub więcej, a w wybranych krajach europejskich 130–450 euro za urządzenie i założenie.
Zakładanie i przygotowanie do zabiegu
Procedura zakładania jest stosunkowo prosta, ale może być bolesna. Wiele klinik zaleca przyjęcie leku przeciwbólowego, np. ibuprofenu, godzinę przed zabiegiem. Można też poprosić o miejscowe znieczulenie. Ból wynika z konieczności rozszerzenia szyjki macicy.
Szyjka zaczyna się kurczyć i wywołuje skurcze podobne do miesiączkowych, ale wiele kobiet odczuwa znacznie silniejszy ból, czasem nawet mdleje lub ma nudności. Zadbaj o siebie i omów z lekarką/lekarzem najlepsze opcje łagodzenia bólu. Na szczęście ból trwa tylko kilka chwil i całkowicie ustępuje po kilku dniach.
Zakładanie odbywa się w gabinecie lekarskim, trwa 10-15 minut. Przed zabiegiem lekarz musi upewnić się, że nie jesteś w ciąży. Najlepiej zapisać się na założenie wkładki w trakcie miesiączki, kiedy szyjka jest naturalnie rozszerzona – zabieg jest wtedy mniej bolesny.
W trakcie zabiegu leżysz na fotelu ginekologicznym z nogami w uchwytach. Lekarka/lekarz przeprowadza badanie ginekologiczne, wprowadza wziernik, oczyszcza szyjkę i pochwę środkiem antyseptycznym, mierzy macicę sondą i zakłada wkładkę za pomocą specjalnego aplikatora. Sznureczki skraca się, zostawiając 2-3 cm.
Powrót do zdrowia jest prosty. Tego samego dnia możesz wrócić do pracy lub szkoły po zabiegu. Lekarka/lekarz może polecić przyjmowanie środków przeciwbólowych i przykładanie termoforu. Przez co najmniej 24 godziny po zabiegu nie należy współżyć, używać tamponów ani kubeczka menstruacyjnego. Tego dnia unikaj także kąpieli i sauny.
Na co uważać po założeniu wkładki?
Przez kilka dni po założeniu wkładki normalne są skurcze i lekki dyskomfort. Zgłoś się do lekarza, jeśli pojawi się gorączka, silny ból, nieprawidłowa wydzielina, nietypowe krwawienie trwające dłużej niż plamienie lub silny ból nieustępujący po lekach przeciwbólowych.
Posiadanie wkładki upraszcza życie, ale wymaga regularnych kontroli. Raz w miesiącu, najlepiej po okresie, sprawdzaj długość sznureczków – Ty lub partner nie powinniście ich wyczuwać. Jeżeli tak jest, poproś lekarza o przycięcie.
Zwracaj uwagę na duże zmiany w krwawieniach. Obserwuj objawy wczesnej ciąży – to rzadkie, ale możliwe. Jeśli nie czujesz sznureczków, są dłuższe/krótsze albo wyczuwasz plastikową końcówkę, skonsultuj się z lekarzem.
Wybierz antykoncepcję odpowiednią dla siebie
Większość kobiet w krajach zachodnich ma szeroki wybór antykoncepcji. Jednak znalezienie idealnej metody wymaga czasu. Wkładka hormonalna lepiej radzi sobie z bolesnymi i obfitymi miesiączkami, a wkładka miedziana może mieć mniej skutków ubocznych. Przed podjęciem decyzji przeczytaj na ten temat i skonsultuj się z lekarką/lekarzem – najważniejsze jest, żeby to Ty decydowała o swoim zdrowiu i płodności.
Pobierz WomanLog już teraz:
