Regeneracja poporodowa
Większość osób zdaje sobie sprawę, że ciąża, a zwłaszcza poród, wiążą się z ogromnymi wyzwaniami dla kobiecego ciała—organizm nie wraca natychmiast do normy zaraz po narodzinach dziecka. Chociaż jest to naturalny etap procesu porodowego, trudności okresu regeneracji poporodowej mogą być dla wielu zaskoczeniem, ponieważ mówi się o nich znacznie rzadziej. Jednak dzięki odpowiedniej trosce i przygotowaniu, świeżo upieczone mamy będą lepiej dbać o siebie i swoje dzieci oraz z większą pewnością prosić o wsparcie, którego potrzebują.
Okres poporodowy może trwać od sześciu tygodni nawet do roku po porodzie. To czas fizycznej regeneracji po dziesięciu miesiącach zmian w organizmie, ale także intensywnego przystosowania psychiczno-emocjonalnego do potrzeb niemowlęcia, które przez całą dobę jest całkowicie zależne od mamy. Nowe mamy często przedstawiane są jako promienne, opiekuńcze i szczęśliwe przez cały czas. To jednak nierealne oczekiwanie.
Wiemy, że opieka nad noworodkiem oznacza nieprzespane noce dla rodziców—także o tych konsekwencjach tutaj wspomnimy—ale są też kwestie regeneracji samej mamy, które wciąż rzadko się porusza, nawet w XXI wieku, gdy wiele tematów tabu zostało już przełamanych.
Pielęgnacja urazów
Najbardziej oczywiste zmiany i niestety czasem także urazy mogą pojawić się podczas porodu. Pęknięcia pochwy, nacięcia krocza (epizjotomia, czyli nacięcie, by poszerzyć ujście pochwy), pęknięcia krocza oraz cięcia cesarskie to typowe sytuacje wymagające interwencji chirurgicznej. Wiele z nich wiąże się z nacięciami i szwami. Temat pielęgnacji ran pooperacyjnych wciąż jest mało omawiany, co tylko utrudnia radzenie sobie z nimi.
Krocze—obszar między sromem a odbytem—będzie wyjątkowo wrażliwy po porodzie, niezależnie od jego rodzaju, nawet jeśli nie doszło do pęknięcia czy nacięcia. Papier toaletowy, myjki czy gąbki mogą być zbyt szorstkie w pierwszych dniach, a nawet tygodniach po porodzie. Po użyciu toalety lub podczas kąpieli wiele kobiet korzysta z butelki do irygacji krocza (tzw. butelka peri), aby delikatnie przemywać okolice intymne ciepłą wodą. Takie butelki mają różne końcówki, którymi można delikatnie oczyścić obolałe, opuchnięte krocze. Niektóre mamy korzystają także z zimnych okładów, które łagodzą odczuwany dyskomfort.
Po nacięciach lub innych zabiegach chirurgicznych przy porodzie należy szczególnie uważać, by nie przeciążać organizmu. Nie wolno dźwigać ciężkich przedmiotów do czasu całkowitego zagojenia ran, a po cesarskim cięciu jest to szczególnie ważne.
Blizna po cesarce wymaga codziennego przemywania i kontrolowania u lekarza. Podczas gojenia się blizny ważne jest, aby obserwować wszelkie oznaki infekcji—zaczerwienienie, nasilony ból, ropa lub inne wydzieliny z rany, a także gorączka. Jasny, wodnisty wyciek z rany po cesarce przez pierwsze dni jest normalny.
To nadal część porodu
Kolejnym zaskoczeniem dla wielu kobiet jest fakt, że skurcze nie ustępują wraz z narodzinami dziecka, a nawet po urodzeniu łożyska. Skurcze mogą występować jeszcze przez kilka dni, gdy macica wraca do swoich pierwotnych rozmiarów. Ból w dolnej części brzucha nieco różni się od skurczów porodowych, ale jest całkowicie naturalny. Nazywa się je „dopołogowe bóle macicy”.
Upławy i krwawienie poporodowe
Przez kilka dni po porodzie występują obfite upławy z pochwy. Swoista mieszanina śluzu i krwi wypływająca z macicy po porodzie to odchody połogowe (łac. lochia). Przypominają miesiączkową krew, ale często zawierają więcej skrzepów.
Choć krwawienie jest normalne, niektóre objawy mogą świadczyć o problemie. Skonsultuj się z lekarzem, jeśli skrzepy są bardzo duże (wielkości piłeczki golfowej lub większe), upławy są jaskrawo czerwone dzień po porodzie lub później, mają bardzo przykry zapach, a także jeśli pojawią się zawroty głowy i gorączka.\Będziesz potrzebować bardzo chłonnych, dużych podpasek poporodowych. Są dostępne specjalne produkty przeznaczone do połogu. Odchody połogowe będą stopniowo ciemnieć, potem brązowieć i w końcu zanikną. Najczęściej towarzyszą przez 4–6 tygodni po porodzie, ale mogą utrzymywać się dłużej przy karmieniu piersią.
Korzystanie z toalety
Większość kobiet zgłasza uczucie pieczenia przy oddawaniu moczu po porodzie. Jeśli ból jest bardzo nasilony, spróbuj polewać okolicę krocza wodą z butelki peri podczas oddawania moczu—to złagodzi podrażnienie ciepłą wodą. Jeśli ból nie ustępuje, może to być objaw infekcji, którą należy omówić z lekarzem.
Kontrola pęcherza po porodzie często jest zaburzona. Czasowa nietrzymanie moczu jest bardzo częste—zdarza się popuszczanie moczu w ciągu dnia, szczególnie w pierwszym tygodniu. Jednak odwrotny problem—trudność w oddaniu moczu pomimo silnego parcia—jest równie powszechna. Nie martw się—dla większości kobiet to przemijające dolegliwości.
Zaparcia to również powszechna dolegliwość, szczególnie gdy krocze jest obolałe. Napinanie się podczas wypróżniania może nawet otworzyć na nowo szwy, dlatego często zaleca się środki rozluźniające stolec. Dieta bogata w błonnik także pomaga.
I—jakby tego było mało—bardzo prawdopodobne są hemoroidy. To opuchnięte żyły wokół odbytu i wewnątrz niego, które mogą powodować ból, świąd i czasem krwawienie. Powstają w wyniku obciążenia krocza podczas ciąży, porodu i połogu.
Hemoroidy można łagodzić, stosując zimne okłady na okolice odbytu i delikatnie przemywając je butelką peri. Unikaj produktów higienicznych mogących podrażniać skórę i leż, zamiast siedzieć, gdy tylko się da, do momentu poprawy. Lekarz może zalecić dodatkowe środki.
Zmiany hormonalne
Po ciąży organizm przechodzi przez intensywne i gwałtowne zmiany hormonalne. Poziom estrogenu oraz progesteronu—czyli hormonów odpowiedzialnych za ciążę i cykl miesiączkowy—gwałtownie spada po dziewięciu miesiącach stopniowego wzrostu.
Kiedy poziom progesteronu opada, organizm otrzymuje sygnał, że ciąża się zakończyła i należy rozpocząć produkcję prolaktyny—hormonu, który uruchamia produkcję mleka. Choć prolaktyna wiąże się ze wzrostem dopaminy—„hormonu szczęścia”—podczas karmienia piersią, to tuż po porodzie poziom dopaminy jest zwykle niski.
Ciało świeżo upieczonej mamy wytwarza jednak oksytocynę—jeden z najważniejszych hormonów regulujących skurcze porodowe, pobudzających wypływ mleka oraz wspierających przywiązanie, instynkt opiekuńczy i ogólne uczucie miłości i szczęścia. Oksytocyna wydziela się podczas kontaktu „skóra do skóry”, pozwala noworodkowi i mamie rozpoznawać swój zapach, pomagając maluchowi chwycić pierś, ale także—ze względu na silne przywiązanie—może wywołać w mamie niepokój i nadwrażliwość na zagrożenia dla dziecka.
Pojawiają się także inne zmiany hormonalne—cały cykl zostaje zaburzony i potrzeba czasu, by organizm wrócił do równowagi. Wiele kobiet doświadcza tzw. „baby brain”—emocjonalnego chaosu i trudności w skupieniu myśli. Dowiedz się więcej o wahaniach nastroju wywołanych hormonami tutaj.
Obok rollercoastera emocji te zmiany hormonalne wpływają także na ciało. Do pięciu miesięcy po porodzie twoje stawy mogą być bardziej elastyczne i mniej stabilne przez działanie relaksyny, która pomagała przygotować ciało do zmian w ciąży i rozluźnić miednicę podczas porodu.
Zmiany hormonalne wywołują też często trądzik i wypadanie włosów—ale spokojnie, pozbywasz się po prostu dodatkowych włosów, które wyrosły w ciąży. Po porodzie rozkład masy twojego ciała może się trwale zmienić, piersi powiększą się z powodu laktacji (przynajmniej na czas karmienia), a nawet łuki stóp mogą pozostać szersze niż wcześniej.
Zmiany psychologiczne
Jako świeżo upieczona mama musisz zmierzyć się z tymi wszystkimi zmianami, zaleczyć rany i opiekować się niemowlęciem 24/7. Dobra wiadomość: twoje ciało jest stworzone do tego, by się zregenerować. Jeśli chodzi o psychikę—nie wszystko jest tak instynktowne, jakby się chciało.
Możesz mieć plan działania i wyobrażenie, jak będzie wyglądało życie z dzieckiem. Przygotowanie się jest bardzo pomocne, jednak rzeczywistość rzadko wygląda tak, jak się to planowało—dotyczy to również twoich uczuć i reakcji.
To naturalne, że możesz czuć złość, gdy powinnaś promieniować miłością albo że nie znajdujesz natychmiastowych rozwiązań nowych problemów. Znajdujesz się w zupełnie nowej sytuacji—nie martw się, jeśli nie wszystko idzie zgodnie z planem.
Każda kobieta ma swoją własną drogę poporodową. Nie pozwól presji społecznej zaniedbać potrzeb swojego ciała podczas regeneracji ani nie pozwól, by liczne wyzwania za bardzo cię przytłoczyły.
Bądź przygotowana, ale nie przestraszona. Fizyczna regeneracja po porodzie jest dziś łatwiejsza i bezpieczniejsza dzięki nowoczesnej medycynie, specjalistycznym produktom, technologiom cyfrowym i coraz lepszej edukacji. Słuchaj lekarzy, obserwuj swoje ciało, nie przeciążaj się, a sześć pierwszych tygodni minie szybciej, niż się spodziewasz. A jeśli chodzi o zmiany psychologiczne i emocjonalne? Cóż, właśnie o nie tu chodzi.
Możesz śledzić swój cykl miesięczny z WomanLog. Pobierz WomanLog już teraz:
