Czym są kupy menstruacyjne i dlaczego się pojawiają?
Okresy są niechlujne. Wpływają na nasze zdrowie, nastrój i samopoczucie, a dodatkowo są po prostu irytujące. Od bolesnych skurczów po wypryski i wzdęcia – nasze hormony bez przerwy dają o sobie znać. W tym artykule przyglądamy się mało omawianemu, ale powszechnemu zjawisku — kupom menstruacyjnym. Tak, jakby same krwawienie, ból i huśtawki nastroju nie wystarczały, godziny spędzone w łazience mogą być przysłowiową „wisienką na torcie”.
W dniach poprzedzających menstruację oraz podczas okresu możesz doświadczyć różnych nieprzyjemnych, a nawet dziwnych objawów. Do najczęstszych dolegliwości menstruacyjnych należą skurcze brzucha, ból pleców, wzdęcia, bóle głowy, nasilenie emocji i zmęczenie. Wiele kobiet doświadcza również zmian w wypróżnianiu.
Oprócz skurczów i krwawienia twoje stolce mogą stać się luźniejsze i bardziej intensywnie pachnieć, a także możesz częściej pędzić do toalety. Nie martw się, ten dodatkowy bałagan jest zupełnie normalny. Sprawdźmy, dlaczego tak się dzieje.
Przegląd cyklu menstruacyjnego
Wiele osób uważa, że miesiączka to tylko krwawienie. Jednak jeśli kiedykolwiek miałaś okres, wiesz, że samo krwawienie to jeden z mniej uciążliwych objawów, a kupy menstruacyjne potrafią być jednymi z najgorszych. Aby zrozumieć, dlaczego nasze jelita wariują w tym czasie, przyjrzyjmy się zmianom hormonalnym zachodzącym w trakcie cyklu.
Przeciętny cykl trwa od 25 do 35 dni; jego długość może się różnić w zależności od osoby i konkretnego cyklu. Przez cały ten czas osoby miesiączkujące doświadczają zmian hormonalnych regulowanych przez mózg, jajniki i macicę.
Na początku cyklu (licząc od pierwszego dnia krwawienia) hormony płciowe — estrogen, testosteron i progesteron — utrzymują się na niskim poziomie. Po kilku dniach krwawienia przysadka mózgowa zaczyna wydzielać hormon folikulotropowy (FSH), inicjując fazę folikularną cyklu. FSH pobudza kilkanaście pęcherzyków Graafa w jajnikach do rozwijania zawartych w nich niedojrzałych komórek jajowych.
Zazwyczaj jeden z tych pęcherzyków rozwija się szybciej niż pozostałe, stając się dominującym pęcherzykiem, który przygotowuje dojrzałą komórkę jajową do owulacji. (Jeśli kilka komórek jajowych osiągnie pełną dojrzałość, możliwe są ciąże mnogie.) Pozostałe pęcherzyki są po prostu wchłaniane przez organizm.
Dominujący pęcherzyk wydziela estradiol, który pogrubia błonę śluzową macicy, przygotowując ją na możliwość ciąży, a w połowie cyklu pobudza przysadkę do wydzielenia hormonu luteinizującego (LH), co wywołuje owulację.
Podczas 12–24 godzin owulacji dojrzała komórka jajowa zostaje uwolniona do najbliższego jajowodu, gdzie kieruje się do macicy w celu ewentualnego zapłodnienia.
Po owulacji pęknięty pęcherzyk przekształca się w chwilową strukturę zwaną ciałkiem żółtym, które nadal produkuje estrogen, a także rozpoczyna wydzielanie progesteronu, wspierając potencjalną ciążę.
Rozpoczyna się wtedy ostatnia faza cyklu, czyli faza lutealna. Jeśli dojdzie do zapłodnienia, ciałko żółte przez około 12 tygodni wytwarza progesteron do czasu, aż łożysko przejmie opiekę nad środowiskiem macicy.
Jeśli nie dojdzie do zapłodnienia, ciałko żółte zanika po około dziesięciu dniach. Wtedy poziom estrogenów i progesteronu ponownie spada, błona śluzowa macicy przestaje być utrzymywana i zostaje usunięta z organizmu jako krew miesiączkowa.
Hormony płciowe a wypróżnianie
Możesz zastanawiać się, dlaczego niskie poziomy hormonów w pierwszych dniach okresu wywołują częstsze wypróżnienia lub biegunkę.
To, co nazywamy hormonami płciowymi, reguluje nie tylko rozrodczość, ale też wiele innych układów organizmu. Wahania tych hormonów wpływają na naszą energię, sen, potrzeby społeczne, libido, zdrowie fizyczne oraz układ pokarmowy.
Na przykład estrogen działa rozluźniająco na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego. Gdy poziom estrogenu wzrasta tuż przed i w trakcie owulacji, możesz zauważyć bardziej regularne wypróżnianie. Progesteron natomiast może sprzyjać zatrzymywaniu wody, prowadząc do zaparć i wzdęć.
Prostaglandyny a wypróżnianie
Kolejną kluczową rolę odgrywa grupa związków lipidowych zwanych prostaglandynami. Podobnie jak hormony, prostaglandyny działają jako przekaźniki. Jednak są one produkowane lokalnie przez komórki wtedy, kiedy są potrzebne, a nie w gruczołach dokrewnych i nie krążą we krwi.
Prostaglandyny pełnią wiele funkcji, z których nie wszystkie są jeszcze poznane. Rozróżniamy przynajmniej dziewięć rodzajów wpływających m.in. na rozszerzanie naczyń, skurcze mięśni, odczuwanie i łagodzenie bólu, stany zapalne oraz krzepnięcie krwi.
Podczas miesiączki prostaglandyny pobudzają macicę do skurczów i wydalania błony śluzowej, co wywołuje skurcze.
Prostaglandyny pobudzają także mięśnie gładkie jelit do kurczenia się, prowadząc do luźniejszych i częstszych wypróżnień — czyli kup menstruacyjnych.
Typowe objawy kup menstruacyjnych to:
- Biegunka
- Zwiększona częstotliwość
- Bardziej intensywny zapach
- Skurcze brzucha podczas wypróżniania
- Wzdęcia
Oczywiście każda z nas jest inna, więc objawy mogą być różne. Niektóre kobiety w ogóle nie zauważają zmian, a inne wręcz mają zaparcia na początku okresu.
Co może pogorszyć kupy menstruacyjne?
Naturalne zmiany hormonalne to tylko jeden z powodów problemów gastrologicznych. Dieta, istniejące choroby oraz stan psychiczny również wpływają na wypróżnienia.
Twoja dieta
Nie jest tajemnicą, że przed okresem mamy ochotę na słodkie i słone przekąski. Ostatnie badania wykazały, że te zachcianki wynikają ze spadku wrażliwości na insulinę, typowego dla fazy lutealnej cyklu. W tym czasie organizm nie pozyskuje tyle energii z pożywienia, więc czuje się bardziej głodny i domaga się węglowodanów.
Niestety, słodkie, tłuste i skrobiowe produkty nie są najlepsze dla zdrowia ani układu trawiennego. Mogą prowadzić do zaparć i zatrzymywania wody, szczególnie po owulacji, gdy dominuje progesteron.
Choroby przewlekłe
Zespół jelita drażliwego (IBS), nieswoiste zapalenia jelit (IBD) oraz nietolerancje pokarmowe to schorzenia układu pokarmowego, które mogą się nasilać podczas okresu. Choć związek między menstruacją a chorobami jelit nie jest do końca wyjaśniony, często zaostrzenie ich objawów przypisuje się zmianom w diecie, podwyższonemu poziomowi kortyzolu i prostaglandyn.
Podwyższony stres
Wiele kobiet staje się bardziej wrażliwa na stres na kilka dni przed miesiączką. Jeśli w fazie lutealnej czujesz się bardziej zestresowana i rozdrażniona, to prawdopodobnie przez podwyższony poziom kortyzolu, jak pokazuje wiele badań.
Kłótnia z przyjaciółką, zmartwienia finansowe czy opieka nad marudnymi dziećmi to stresory, które zalewają organizm koktajlem hormonów. Stres spowalnia trawienie w żołądku i jelicie cienkim, ale przyspiesza w jelicie grubym. Motyle w brzuchu potrafią zamienić się w stresową biegunkę, gdy napięcie sięga zenitu.
Jak radzić sobie z kupami menstruacyjnymi?
To prawdziwa udręka, ale na szczęście są sposoby, by ograniczyć dolegliwości związane z kupami menstruacyjnymi i układem pokarmowym.
Pij dużo wody
Picie odpowiedniej ilości wody wspiera prawidłowe działanie układu trawiennego i zapobiega zaparciom. Jeśli w pierwszych dniach okresu miewasz biegunkę, prawdopodobnie tracisz dużo płynów, nawet tego nie zauważając. Dlatego warto wtedy pić jeszcze więcej.
Jedz zbilansowane posiłki
Dieta bogata w błonnik z owoców, warzyw, produktów pełnoziarnistych i roślin strączkowych reguluje wypróżnianie i łagodzi zaparcia. Jednak w najgorsze dni okresu, gdy czujesz się wzdęta i masz biegunkę, spróbuj na jakiś czas ograniczyć błonnik na rzecz zdrowych białek — zbyt dużo błonnika może nasilić problem kup menstruacyjnych.
Ogranicz kofeinę i alkohol
Kofeina i alkohol odwadniają organizm i mogą podrażniać przewód pokarmowy, nasilając biegunkę i wzdęcia. W czasie menstruacji organizm może być bardziej wrażliwy na ich działanie, prowadząc do większej nerwowości i nasilenia objawów trawiennych.
Łagodna aktywność fizyczna pomoże
Regularna aktywność fizyczna pobudza trawienie i łagodzi wzdęcia oraz zaparcia. Ćwiczenia zwiększają także przepływ krwi i produkcję endorfin, co obniża poziom prostaglandyn i zmniejsza wywoływany przez nie ból. Nawet lekki ruch, jak spacer czy joga, może poprawić samopoczucie.
Wypróbuj leki bez recepty
Lekarstwa przeciwbiegunkowe oraz przeciwbólowe dostępne bez recepty mogą być bardzo pomocne. Ibuprofen zmniejsza skurcze i ogranicza kupy menstruacyjne poprzez hamowanie produkcji prostaglandyn. Dzięki temu jednym lekiem możesz zredukować dwie dokuczliwe dolegliwości.
Stosuj ciepło
Kocyk elektryczny, termofor, ciepła kąpiel lub prysznic łagodzą skurcze macicy wywołane przez prostaglandyny. To może zmniejszyć ból i ograniczyć liczbę wizyt w toalecie. Ciepło nie jest cudownym lekarstwem, ale z pewnością pomaga poczuć się lepiej.
Obserwuj swoje objawy
Prowadzenie dziennika miesiączki lub korzystanie z aplikacji do śledzenia cyklu może pomóc w wychwyceniu schematów związanych z wypróżnieniem i innymi objawami. Zapisywanie swoich doznań pozwala stwierdzić, czy zmiany są związane z cyklem menstruacyjnym.
WomanLog oferuje wygodną aplikację do zapisywania dni okresu, monitorowania wahań hormonalnych i notowania setek różnych objawów.
Po kilku miesiącach obserwacji aplikacja potrafi rozpoznać pewne zależności, dzięki czemu łatwiej ustalić, czy zmiany w wypróżnianiu wynikają z okresu, czy z innych przyczyn. Im dłużej prowadzisz notatki, tym wyraźniej widać powtarzające się wzorce.
Porozmawiaj z lekarzem
Kilka dodatkowych minut w toalecie na początku okresu to jedno, ale ciężka biegunka, uporczywe wzdęcia i przewlekłe zaparcia powtarzające się co miesiąc, mogą świadczyć o innych problemach. Jeśli objawy są bardzo uciążliwe i trwają dłużej niż 1–3 dni, skonsultuj się z lekarzem, aby wykluczyć poważniejsze kłopoty z układem pokarmowym.
Na zakończenie
Miesiączki potrafią być wyzwaniem fizycznym, psychicznym i emocjonalnym. Pamiętaj, że nie ma nic dziwnego w tym, co czujesz, a wiele osób co miesiąc przeżywa podobne trudności. Mamy nadzieję, że teraz lepiej wiesz, czym są kupy menstruacyjne i jak sobie z nimi radzić.
Pobierz WomanLog już teraz:
