Antykoncepcja hormonalna
Przejęcie kontroli nad własnymi cyklami menstruacyjnymi może być bardzo wzmacniające—wiedza, kiedy spodziewać się miesiączki i redukcja lub nawet wyeliminowanie towarzyszących jej objawów sprawia, że codzienne funkcjonowanie staje się dużo prostsze, a oszczędzony czas i energię możesz wykorzystać tak, jak chcesz!
Wszystkie hormonalne środki antykoncepcyjne zawierają niewielką ilość syntetycznego estrogenu razem z progestagenem (odpowiednik progesteronu) lub sam progestagen. Hormony te hamują działanie naturalnych hormonów w organizmie.
Antykoncepcja hormonalna działa na układ hormonalny, chroniąc przed ciążą poprzez zagęszczenie śluzu szyjkowego (co utrudnia plemnikom przedostanie się do macicy), ścieńczenie błony śluzowej macicy (utrudniając zagnieżdżenie zapłodnionej komórki jajowej), a także przez zahamowanie owulacji—lub poprzez kilka z tych mechanizmów jednocześnie.
Nie stosuj antykoncepcji hormonalnej, jeśli jesteś w ciąży, masz nadwagę lub otyłość, palisz papierosy lub niedawno przestałaś palić (po 35. roku życia), albo przyjmujesz leki mogące wchodzić w interakcję z antykoncepcją. Antykoncepcja hormonalna nie jest także zalecana, jeśli w przeszłości wystąpiły u Ciebie zakrzepy, zakrzepica, udar, choroby serca, nowotwory, choroby wątroby lub pęcherzyka żółciowego, cukrzyca czy ciężkie migreny (szczególnie z aurą). Jeśli rozważasz taką metodę zabezpieczenia, skonsultuj się z lekarką lub lekarzem, by omówić możliwe ryzyko.
Krótkodziałające odwracalne środki antykoncepcyjne
SARCs stosuje się codziennie, co tydzień lub co miesiąc w zależności od metody.
Tabletka antykoncepcyjna (złożona doustna) hamuje występowanie naturalnej miesiączki, dlatego stosuje się ją w sposób umożliwiający kontrolowanie cyklu i wywołanie „sztucznej” miesiączki.
- Jednofazowe tabletki 21-dniowe zawierają tę samą ilość hormonów w każdej tabletce. Przyjmuje się je raz dziennie przez 21 dni, po czym następuje tygodniowa przerwa, podczas której pojawia się krwawienie.
- Tabletki wielofazowe 21-dniowe mają dwa lub trzy rodzaje tabletek o różnych kolorach, zawierających różne ilości hormonów. Stosuje się je we wskazanej kolejności przez 21 dni, a potem robi tygodniową przerwę.
- Tabletki codzienne to zestawy zawierające 21 tabletek aktywnych (zawierających hormony) oraz 7 tabletek nieaktywnych (bez hormonów)—łącznie 28 tabletek. Pozwala to na utrzymanie codziennego nawyku przyjmowania tabletki; tabletki należy przyjmować w odpowiedniej kolejności, by metoda była skuteczna.
- Tabletki o wydłużonym cyklu są stosowane przez 12 tygodni bez przerwy, a później przez tydzień przyjmowane są tabletki nieaktywne. Dzięki temu liczba miesiączek w roku spada z przeciętnych 13 do 4.
Minipigułki stosuje się codziennie i zawierają wyłącznie progestagen. Osoby, które źle tolerują estrogeny, mogą lepiej czuć się stosując właśnie minipigułkę.
Karmiącym mamom zaleca się stosowanie wyłącznie środków progestagenowych, gdyż estrogen może niekorzystnie wpływać na produkcję mleka. Jednak na pierwszym miejscu rekomenduje się metody niehormonalne (takie jak prezerwatywa czy metoda LAM).
Przy regularnym i prawidłowym stosowaniu minipigułki mają skuteczność ok. 95%—czyli są nieco mniej skuteczne niż zwykła tabletka antykoncepcyjna.
Pierścień dopochwowy to mały plastikowy pierścień umieszczany w pochwie, który uwalnia estrogen i progestagen do krwiobiegu. Podobnie jak tabletka, stosuje się go przez 21 dni, po czym robi się tydzień przerwy, a później zakłada nowy pierścień.
Plaster antykoncepcyjny nakleja się na brzuch, pośladek, ramię lub górną część tułowia (nie na biust!); plaster uwalnia regularną dawkę estrogenu i progestagenu. Przy właściwym użyciu, skuteczność plastra wynosi ponad 99%.
Plaster zmieniaj raz w tygodniu przez 3 tygodnie, potem przez 1 tydzień nie używaj plastra. W czasie tej wolnej od plastra przerwy możesz mieć miesiączkę. Plaster można nosić podczas kąpieli, pływania i uprawiania sportu.
Plaster może podnieść ciśnienie krwi, część kobiet doświadcza tymczasowo skutków ubocznych, takich jak bóle głowy, wahania nastroju, obniżenie libido czy przyrost masy ciała.
Długodziałające odwracalne środki antykoncepcyjne
LARC działają tygodnie, miesiące, a nawet lata, przy czym wymagają bardzo niewielkiej kontroli czy konserwacji.
Zastrzyk antykoncepcyjny zawiera wyłącznie progestagen. Podaje się go co 8–13 tygodni w zależności od preparatu. U większości kobiet miesiączki zatrzymują się już po kilku zastrzykach. Jeśli przestaniesz stosować zastrzyki, hormon z czasem się wydali. Większość kobiet wraca do miesiączek i odzyskuje płodność 4–8 miesięcy po ostatnim zastrzyku, choć u części powrót ten trwa dłużej.
Implant hormonalny, czyli wkładka podskórna, to cienki pręcik wielkości zapałki wszczepiany pod skórę ramienia, uwalniający progestagen. Ten hormon steroidowy wiąże się z receptorem progesteronowym. Implant działa po 5 dniach od założenia, a efekt utrzymuje się 3–5 lat. Po usunięciu implantu płodność wraca. Ramię może być tkliwe lub lekko opuchnięte przez kilka dni, ale nie powinny wystąpić inne skutki uboczne. Korzyści: rzadsze i łagodniejsze miesiączki, łagodniejsze objawy PMS, metoda bezpieczna dla palaczek i kobiet karmiących.
Hormonalna wkładka domaciczna (IUD) ma kształt litery T i umieszcza się ją w macicy, gdzie stale uwalnia progestagen. Progestagen zagęszcza śluz szyjkowy, przez co plemniki nie mogą dotrzeć do komórki jajowej. U części kobiet także hamuje owulację. Wkładka działa natychmiast i może pozostać w ciele od 5 do 10 lat (w zależności od typu). Po usunięciu płodność wraca od razu.
Część kobiet w pierwszych 3–6 miesiącach po założeniu wkładki doświadcza dłuższych lub bardziej bolesnych miesiączek. Występuje ryzyko infekcji i odrzucenia wkładki—lekarka/lekarz wyjaśni Ci, jak sprawdzać jej położenie. Wkładki hormonalne nie są zalecane kobietom po przebytych infekcjach miednicy.
Uwaga! Antykoncepcja hormonalna może powodować poważne działania niepożądane, zwiększyć ryzyko zakrzepicy żylnej, udaru, zawału serca i niektórych nowotworów. Jeśli po rozpoczęciu stosowania antykoncepcji hormonalnej pojawi się ból brzucha, silny ból głowy lub migrena, duszność, ból w klatce piersiowej, zaburzenia widzenia, zaczerwienienie, obrzęk lub ból w nogach—niezwłocznie zgłoś się do lekarza!
Antykoncepcja awaryjna
Tabletka „po” przeznaczona jest do użycia po stosunku bez zabezpieczenia lub gdy zawiodła podstawowa metoda antykoncepcji (np. pęknięcie prezerwatywy). Tabletka powinna być przyjęta możliwie jak najszybciej, nie później niż 5 dni po stosunku. Ta metoda służy wyłącznie do sytuacji awaryjnych i nie powinna być stosowana regularnie.
Wkładka domaciczna (IUD) może być również użyta jako antykoncepcja awaryjna, także do 5 dni od stosunku, i jest nawet uznawana za bardziej skuteczną niż tabletka „po”.
Mimo wciąż obecnych stereotypów i tabu wokół antykoncepcji, nie pozwól, aby powstrzymały Cię one przed zadbaniem o siebie i korzystaniem ze wszystkich możliwości, które pozwalają Ci prowadzić pełne życie.
W aplikacji WomanLog możesz ustawiać przypomnienia dotyczące stosowania wybranych metod antykoncepcji. Pobierz WomanLog już teraz:
