Nowość! Zaloguj się, aby zarządzać swoim kontem, przeglądać dane, pobierać raporty (PDF/CSV) i uzyskiwać dostęp do kopii zapasowych. Zaloguj się tutaj!
Udostępnij ten artykuł:

Awaryjne Metody Antykoncepcji

Potencjalnie zmieniająca życie perspektywa niechcianej ciąży wywołuje prawdziwy niepokój u większości osób. Jedną z ostatnich metod zapobiegania ciąży jest antykoncepcja awaryjna, a kluczowym słowem jest tu: awaryjna.

Świadome wybory – Awaryjna antykoncepcja w centrum uwagi.

Istnieje wiele powodów, dla których kobieta decyduje się na antykoncepcję awaryjną po stosunku: codzienne sytuacje takie jak pęknięta prezerwatywa, zapomniana tabletka antykoncepcyjna, seks bez zabezpieczenia w stałym związku lub przypadkowy seks, jak i okropne, skrajne sytuacje, np. napaść seksualna. Decyzja o sięgnięciu po "Plan B" musi zostać podjęta szybko, bywa traumatyczna i może również wiązać się z potencjalnymi skutkami ubocznymi dla ciała.

Opisywałyśmy już hormonalne metody antykoncepcji (tabletki, krążki, plastry, wkładki hormonalne) oraz niehormonalne metody antykoncepcji (prezerwatywy damskie i męskie, gąbki, wazektomia, podwiązanie jajowodów, niehormonalne wkładki domaciczne). Wszystkie te metody wymagają starannego planowania i regularności, ale życie nie zawsze jest przewidywalne.

Psychologiczna odpowiedzialność za antykoncepcję spoczywa już i tak głównie na kobietach. W sytuacji awaryjnej, czas dodatkowo przynosi poczucie presji. Najlepiej mieć przygotowany plan działania. Na wszelki wypadek.

Zastanów się, czy antykoncepcja awaryjna to coś, po co sięgnęłabyś i jak chciałabyś zareagować w sytuacji, kiedy byłaby potrzebna. Oczywiście, każda sytuacja jest inna i Twoje realne reakcje mogą odbiegać od założeń.

Jeśli masz stałego partnera seksualnego, możesz wspólnie omówić potencjalne scenariusze. Jak on zareaguje, gdy pęknie prezerwatywa?

Miliony kobiet były już w takiej sytuacji. Cokolwiek zdecydujesz, nie jesteś sama.


Antykoncepcję awaryjną należy przyjąć jak najszybciej – od razu po stosunku aż do 3–5 dni później.

Antykoncepcja awaryjna ma za zadanie tylko zapobiegać ciąży i nie chroni ani nie leczy chorób przenoszonych drogą płciową. Przed STI chronią jedynie metody barierowe, takie jak prezerwatywy.

Rodzaje antykoncepcji awaryjnej

Są dwa typy awaryjnej antykoncepcji—tabletka awaryjna oraz wkładka domaciczna (IUD). Tabletka awaryjna dzieli się na dwa rodzaje; najpopularniejszą i najłatwiej dostępną jest tzw. "Plan B".

Tabletka awaryjna

Plan B to potoczna (i handlowa) nazwa tabletki antykoncepcji awaryjnej, którą można przyjąć tuż po niezabezpieczonym stosunku. Nazywaną bywa także "tabletką dzień po", choć można ją przyjąć od razu po seksie — nie trzeba czekać do rana.

Plan B jest najskuteczniejszy, jeśli użyjesz go w ciągu 72 godzin (trzech dni), ale może zadziałać jeszcze, jeśli minęło do pięciu dni od współżycia. Im szybciej przyjmiesz tabletkę, tym skuteczniej działa – jej efektywność wynosi ok. 75% do 89%.

Tabletki awaryjne opierają się na hormonie lewonorgestrel. Niektóre zawierają też estrogen. Lewonorgestrel zagęszcza śluz szyjki macicy i hamuje owulację, znacząco zmniejszając szansę na zapłodnienie. Nie przerwie już trwającej ciąży ani nie powstrzyma zagnieżdżenia się już zapłodnionej komórki jajowej w endometrium (błonie śluzowej macicy).


Awaryjna antykoncepcja z lewonorgestrelem to nie to samo, co aborcja. Nie zatrzymuje rozwoju już zapłodnionej komórki jajowej.

Na rynku dostępnych jest wiele marek tabletek, ale w aptece wystarczy poprosić o antykoncepcję awaryjną lub "Plan B". Tabletki te można kupić bez recepty i bez ograniczeń wiekowych we wszystkich aptekach, a także w wielu supermarketach.

Można także zamówić tabletki Plan B przez Internet, ale koniecznie sprawdź wiarygodność sprzedawcy. Zamawiaj tylko leki z zatwierdzeniem instytucji zdrowia, w nienaruszonych, oryginalnych opakowaniach i z instrukcją.

Nowoczesna Antykoncepcja Awaryjna – Minimalizowanie Skutków Ubocznych


Potencjalne skutki uboczne

Nowoczesna antykoncepcja awaryjna nie powoduje już silnych krwawień, jak dawniej, i najpewniej nie wywoła pełnej miesiączki nazajutrz. Może jedynie pojawić się lekkie plamienie.

Najczęstsze skutki uboczne to:

  • zmiany w kolejnej miesiączce—może być mniej lub bardziej obfita
  • zaburzenia cyklu miesiączkowego
  • nudności
  • bóle głowy
  • wymioty
  • zmęczenie
  • bóle podbrzusza
  • wrażliwość piersi
  • trądzik

Jeśli zwymiotujesz w krótkim czasie po zażyciu tabletki, dawka może być niewystarczająca do skutecznego działania.

W przypadku ciężkich skutków ubocznych, takich jak obfite krwawienie, utrata przytomności czy ostry ból, natychmiast skontaktuj się z lekarzem.

Tabletka dzień po kosztuje zwykle od 40 do 60 dolarów. Często można ją otrzymać taniej w wyspecjalizowanych placówkach, np. w Planned Parenthood. Do uniknięcia ciąży wystarczy jedna tabletka. Jeśli problemem są koszty, spróbuj skontaktować się z lokalnym centrum kryzysowym lub poradnią zdrowia seksualnego.

W niektórych krajach środki antykoncepcyjne, w tym Plan B i wkładki domaciczne, są bezpłatne dla osób poniżej 16. roku życia. Sprawdź lokalne przepisy online.

Inna tabletka

Inną stosowaną substancją jest octan uliprystalu. W odróżnieniu od lewonorgestrelu, octan uliprystalu może zaszkodzić ciąży, która już się rozpoczęła. To zazwyczaj lek na receptę, niedostępny bezpośrednio w aptece.

Octan uliprystalu działa o 1–2% skuteczniej niż lewonorgestrel, a jego okno czasowe jest dłuższe—do 5 dni bez utraty skuteczności.

W niektórych krajach trwają starania, żeby był dostępny bez recepty.

Skutki uboczne są podobne do tych po popularnej tabletce dzień po.

Przeciwwskazania

Mało znany, lecz bardzo ważny fakt: tabletka dzień po może nie działać skutecznie, jeśli masz nadwagę. Dla Plan B często podaje się limit 70 kg, dla octanu uliprystalu – 88 kg. W takiej sytuacji możesz skorzystać z niehormonalnej wkładki miedzianej, która nie ma ograniczeń wagowych.

Octan uliprystalu nie jest zalecany dla kobiet karmiących piersią. Jeśli nie masz innego wyjścia, możesz ją zażyć, ale należy odciągać i wylewać mleko przez kolejne 1–2 dni.

Nie stosuj tabletki dzień po, jeśli:

  • stosujesz inne hormonalne środki antykoncepcyjne
  • masz poważne schorzenia wątroby lub astmę
  • przyjmujesz niektóre leki na HIV (skonsultuj się z lekarzem)
  • wiesz, że jesteś w ciąży

Możesz pomyśleć, że przyjęcie kilku tabletek, np. dzień po oraz trzy dni później, zwiększy skuteczność. Nie ma z tego żadnych korzyści—ani nie zwiększasz szans, ani dodatkowo nie ryzykujesz. Działa od razu – albo nie zadziała.

Wkładka domaciczna (IUD)

Wkładka domaciczna, czyli IUD, służy zwykle do stałej antykoncepcji. Dzieli się na dwa rodzaje: hormonalną i miedzianą. Miedziana IUD może być także wykorzystana jako antykoncepcja awaryjna, jeśli zostanie założona w ciągu 5 dni po stosunku. Wkładka jest skuteczniejsza niż tabletki dzień po, ma mniej skutków ubocznych, a waga ciała nie wpływa na jej działanie. Jednak jej założenie wymaga profesjonalnego zabiegu, jest inwazyjne i droższe niż tabletka, dlatego ta metoda bywa mniej dostępna, szczególnie w obliczu 5-dniowego limitu czasowego.

Miedziana wkładka to niewielkie urządzenie w kształcie litery T, wykonane z plastiku i miedzi, które lekarz wprowadza bezpośrednio do macicy. Wydziela ona niewielką ilość miedzi do macicy i jajowodów, działając jak środek plemnikobójczy. Jeśli doszło już do zapłodnienia komórki jajowej, IUD może uniemożliwić jej zagnieżdżenie w macicy. Wkładka może również wpłynąć na rozwój ciąży, jeśli już się rozpoczęła, dlatego nie jest zalecana kobietom już będącym w ciąży. (Najnowsze badania wskazują, że wkładki hormonalne mogą być równie skuteczne jak miedziane w awaryjnej antykoncepcji, ale potrzeba więcej danych.)


Uwaga! Ani octan uliprystalu, ani IUD nie jest na tyle silny, by przerwać trwającą ciążę, ale oba mogą zaszkodzić płodowi. Nie używaj ich do celów aborcyjnych.

Umów się na konsultację z ginekolożką w celu założenia IUD jak najszybciej po niezabezpieczonym stosunku. Omów także możliwość stosowania IUD jako metody długoterminowej.

Wkładka domaciczna to jedna z najskuteczniejszych metod zarówno stałej, jak i awaryjnej antykoncepcji—przy prawidłowym założeniu skuteczność sięga 99%.

Najczęstsze skutki uboczne używania IUD to:

  • uszkodzenie szyjki macicy przy błędnym założeniu lub przemieszczeniu IUD
  • zmiany w cyklu miesiączkowym
  • obfitsze i dłuższe miesiączki przy długotrwałym stosowaniu

Przygotowanie

Możesz wcześniej kupić tabletkę dzień po i przechować ją na wypadek awarii. Jeśli są odpowiednio magazynowane, tabletki z octanem uliprystalu mają ważność ok. trzech lat, a te z lewonorgestrelem – ok. czterech lat. Pamiętaj—nie są przeznaczone do regularnego użycia.

Jedyną w 100% skuteczną metodą zapobiegania ciąży jest wstrzemięźliwość seksualna. Jeśli jednak chcesz być aktywna seksualnie i nie chcesz zajść w ciążę, rozważ dostępne opcje. Długoterminowe metody hormonalne są znacznie skuteczniejsze niż tabletka dzień po, a prezerwatywy chronią dodatkowo przed infekcjami przenoszonymi drogą płciową.

Dbaj o siebie i uprawiaj bezpieczny seks!

Możesz śledzić swój cykl menstruacyjny w aplikacji WomanLog. Pobierz WomanLog już teraz:

Pobierz z App Store

Pobierz z Google Play

Udostępnij ten artykuł:
https://www.plannedparenthood.org/learn/morning-after-pill-emergency-contraception/whats-plan-b-morning-after-pill
https://www.webmd.com/sex/birth-control/plan-b
https://www.healthline.com/health/healthy-sex/plan-b
https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/morning-after-pill/about/pac-20394730
https://www.nhs.uk/conditions/contraception/emergency-contraception/
https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/emergency-contraception
https://www.webmd.com/sex/birth-control/faq-questions-emergency-contraception
https://www.fpv.org.au/for-you/contraception/emergency-contraception/morning-after-pill-emergency-contraception
Pornografia to popularny gatunek filmów dla dorosłych, generujący na świecie aż 90 miliardów dolarów rocznie. Wiele osób lubi oglądać filmy dla dorosłych, niezależnie od stylu życia czy statusu związku. Jedni oglądają pornografię w samotności, inni wykorzystują ją, aby urozmaicić swoje życie seksualne. Choć filmy dla dorosłych mogą wnieść do sypialni powiew nowości, warto korzystać z nich odpowiedzialnie i wybierać produkcje fair trade.
Ukryta w obrębie sromu, łechtaczka jest narządem erogennym kobiecego układu rozrodczego. Jak duża jest łechtaczka? Jaką pełni rolę? Skąd bierze się przyjemność podczas pieszczot? Poznajmy tajemnice łechtaczki.
Seks, podobnie jak każde inne ważne wydarzenie, wymaga odpowiedniego przygotowania. Gra wstępna stanowi etap przejściowy między sugestią bliskości a rozpoczęciem stosunku seksualnego — daje partnerkom czas na przygotowanie się psychiczne, emocjonalne oraz fizyczne.