Czy olejki eteryczne naprawdę działają?
Lawenda — na sen i relaks, cytryna — na bóle głowy, róża — na redukcję lęku itd. Olejki eteryczne przyjemnie pachną, ale ich rzeczywista skuteczność nadal budzi dyskusje.
Chociaż ich skuteczność w aromaterapii nie jest jasna, olejki eteryczne są szeroko wykorzystywane jako składniki antybakteryjne w różnych produktach.
Stosowanie olejków eterycznych sięga co najmniej XII wieku. Z zapisków historycznych wynika, że używano ich do sporządzania maści, w perfumach, a nawet do balsamowania zwłok. Choć aromatycznych olejków nie używamy już do mumifikacji zmarłych, w ostatnich latach przeżywają one renesans jako naturalny środek na wiele dolegliwości i chorób. Olejki eteryczne znajdziemy w kosmetykach, zapachach i preparatach do czyszczenia domu.
Czym są olejki eteryczne?
Olejkiem eterycznym nazywamy ciecz zawierającą w skoncentrowanej formie lotne związki aromatyczne typowe dla danej rośliny; olejki te zwykle pozyskuje się poprzez destylację parą wodną — z wyjątkiem cytrusów, które są wyciskane na zimno. W opisie olejków określenie „eteryczny” nie oznacza, że są one niezbędne, lecz wskazuje, że olejek zawiera „esencję” rośliny wyrażoną lotnymi składnikami — związkami, które ulatniają się w kontakcie z powietrzem i umożliwiają nam ich wyczuwanie. W odróżnieniu od olejów roślinnych (np. oliwy z oliwek, oleju z awokado czy sezamu), olejki eteryczne nie zawierają głównie tłuszczów; może lepszym określeniem byłaby esencja roślinna, ponieważ po wyekstrahowaniu związków aromatycznych łączy się je z olejem bazowym, uzyskując produkt gotowy do użycia.
Nieuczciwe producentki olejków eterycznych mogą rozcieńczać lub fałszować sprzedawane produkty, by zmaksymalizować zyski. Niska cena lub ostrzeżenia typu „tylko do użytku zewnętrznego”, „nie do spożycia” lub „rozcieńczać przed nałożeniem na skórę” mogą sygnalizować fałszowanie produktu. Jednak czyste olejki eteryczne są bardzo silne i nie wszystkie są bezpieczne do spożycia. Kupuj olejki u sprawdzonych producentek i stosuj je zgodnie z zaleceniami.
Zastosowania olejków eterycznych
Rośliny produkują olejki eteryczne z różnych powodów — by przyciągnąć zapylaczki, odstraszyć roślinożerne zwierzęta, wpłynąć na wzrost konkurencyjnych gatunków lub chronić się przed chorobami grzybowymi, bakteryjnymi i wirusowymi. Lotność olejków i ich udowodnione działanie na roślinożerców sprawia, że są one silnymi kandydatkami na naturalny zamiennik syntetycznych pestycydów. Olejki eteryczne stosuje się także jako naturalne dodatki do konserwacji żywności, np. aby zwalczać bakterie psujące mięso.
Większość olejków eterycznych znajduje zastosowanie w produkcji perfum i zapachów dodawanych do kosmetyków, np. kremów czy żeli pod prysznic. Niekiedy olejki eteryczne wzbogacają produkty kosmetyczne nie ze względu na aromat, ale ich naturalne właściwości antyoksydacyjne.
Aromaterapia
Tylko niewielka liczba olejków eterycznych wykazuje potwierdzone właściwości terapeutyczne. Wiele naturoterapeutek i aromaterapeutek stosuje olejki eteryczne w swojej pracy. Aromaterapia polega na rozpylaniu olejków w powietrzu lub aplikowaniu mieszanki bezpośrednio na skórę — zwykle w połączeniu z olejem bazowym.
Aromaterapeutki uważają, że wdychanie cennych związków obecnych w niektórych olejkach eterycznych pozwala im dotrzeć do płuc i krwiobiegu — miejsc zwykle trudno dostępnych — gdzie mogą potencjalnie korzystnie wpłynąć na organizm.
Oto kilka przykładów przypisywanych działaniu różnych olejków:
- Olej różany ma słodki, kwiatowy zapach, który pomaga w redukcji lęku. Jego właściwości antyoksydacyjne wspierają leczenie trądziku i poprawiają wygląd skóry.
Uwaga: Stosowany na skórę może powodować podrażnienia, dlatego jeśli chcesz używać go do pielęgnacji, stosuj więcej oleju bazowego. - Olej lawendowy ma subtelny, kwiatowy aromat ułatwiający relaksację i zasypianie. Wdychanie go łagodzi bóle głowy, a miejscowo stosowany zmniejsza swędzenie i opuchliznę po ukąszeniach owadów.
Uwaga: Znane skutki uboczne to m.in. nudności, bóle głowy, dreszcze i wymioty. Może powodować podrażnienia skóry u osób wrażliwych. - Olej z hyzopu ma ziemisty, ziołowy i słodki zapach. Nakładany miejscowo zmniejsza blizny, łagodzi stan zapalny i działa ogólnie wspomagająco w procesach gojenia.
Uwaga: Nie używaj hyzopu, jeśli jesteś w ciąży lub masz skłonność do napadów padaczkowych. - Olej mirrowy charakteryzuje się żywicznym zapachem i wspomaga łagodzenie trądziku oraz spierzchniętej skóry, a także pomaga w leczeniu grzybicy stóp.
Uwaga: Mirry nie wolno nigdy spożywać doustnie. Miejscowo stosowana może powodować zapalenie skóry. Bardziej poważne działania niepożądane to zaburzenia rytmu serca i niskie ciśnienie krwi. Zwiększa też ryzyko poronienia w ciąży. - Olej bazylikowy ma wiele zalet przy stosowaniu miejscowym i wewnętrznym. Wykazuje działanie przeciwwirusowe i przeciwzapalne, więc sprawdza się przy przeziębieniu, grypie oraz jako środek rozluźniający mięśnie. Pomaga również w leczeniu trądziku, obniża poziom stresu, a w pielęgnacji włosów ogranicza nadbudowę, nadaje połysk.
Uwaga: Jeśli jesteś w ciąży lub karmisz piersią, skonsultuj się z lekarką przed użyciem olejku bazyliowego.
Dla wielu osób olejki ziołowe — jak lawenda, mięta czy eukaliptus — potrafią być prawdziwym remedium. Niektóre twierdzą, że olejki szybciej łagodzą migreny niż leki farmaceutyczne. Inne zauważają, że olejki pomagają zwiększyć libido, gdy nic innego nie działa.
Aromaty obecne w olejkach eterycznych uważa się za stymulujące układ limbiczny — struktury mózgu odpowiadające za emocje i pamięć długotrwałą. Układ limbiczny kontroluje też wiele autonomicznych funkcji fizjologicznych, takich jak oddychanie, rytm serca czy ciśnienie krwi. Dlatego niektóre osoby sądzą, że olejki mogą wywierać bezpośredni fizyczny wpływ na organizm. Układ limbiczny odgrywa również ważną rolę w kształtowaniu wspomnień, co może tłumaczyć, dlaczego znane zapachy wywołują emocje lub wspomnienia.
Jednak naukowych dowodów na potwierdzenie tych tez nadal brakuje, dlatego potrzebne są dalsze badania.
Naukowczynie prowadzą dalsze badania
Mimo utrzymującego się sceptycyzmu wobec wykorzystania olejków eterycznych jako środków terapeutycznych, nauka ich nie przekreśliła. Olejki te stanowią przedmiot licznych badań naukowych, a szczególną uwagę przykłada się do biologicznie czynnych molekuł obecnych w tych substancjach.
Każdy olejek eteryczny zawiera od 50 do 100 różnych cząsteczek biochemicznych. Odpowiednie metody pozwalają określić i zmierzyć każdą z nich, uzyskując precyzyjny skład olejku.
Największą aktywność przeciwdrobnoustrojową i najszersze spektrum działania mają fenole: tymolu (w olejku tymiankowym i oregano), karwakrol (w oregano), oraz eugenol (w olejku goździkowym).
- Fenole powodują nieodwracalne uszkodzenia błon komórkowych i mogą być stosowane przy infekcjach bakteryjnych, wirusowych i pasożytniczych — niezależnie od ich lokalizacji.
- Tymol i eugenol odpowiadają za właściwości grzybobójcze (hamowanie wzrostu grzybów) i bakteriobójcze (zabijanie bakterii) olejków eterycznych, które je zawierają.
Dalsze badania nad olejkami eterycznymi mogą umożliwić opracowanie nowych antybiotyków, skutecznych wobec opornych szczepów bakterii. Nadużywanie istniejących antybiotyków — zbyt krótkie stosowanie lub zbyt częste przepisywanie — stanowi główną przyczynę powstawania szczepów opornych na leki, które już mamy. Musimy szukać nowych metod walki z bakteriami bez szkodliwych skutków ubocznych dla pacjentek. Brak takich leków to już dziś globalny problem.
Olejki eteryczne są już wykorzystywane jako naturalne pestycydy i środki konserwujące żywność, a w przyszłości mogą stać się skutecznym narzędziem w zwalczaniu różnych infekcji bakteryjnych.
Możesz śledzić swój cykl miesiączkowy z aplikacją WomanLog. Pobierz WomanLog już teraz:
