Dlaczego niektóre osoby są bardziej niezdarne niż inne?
Każdej z nas zdarza się być niezdarną. Potykasz się o krawężnik lub wylewasz kawę na swoją nową sukienkę. Ale czasem niezdarność to nie tylko wypadek, lecz powtarzający się problem. Możesz zauważyć, że czasem jesteś bardziej niezdarna, np. w określonych dniach miesiąca, lub częściej coś upuszczasz i wpadasz na różne rzeczy, gdy odczuwasz stres. W tym artykule dowiesz się, czym jest niezdarność i czy należy się nią martwić, czy to po prostu cecha twojego charakteru i życia.
Każda z nas ma taką koleżankę—a może sama nią jesteś—która zawsze coś upuszcza, wpada na meble i przewraca przedmioty. W większości przypadków po prostu się z tego śmiejemy: „Niektórzy są po prostu bardziej niezdarni, prawda?”. Jednak niezdarność to nie zawsze tylko cecha osobowości. W rzeczywistości może oznaczać wiele różnych rzeczy.
Co oznacza bycie niezdarną?
Większości z nas zdarzyło się coś przypadkiem upuścić, uderzyć się o stół czy stracić równowagę. Przeważnie nie ma czym się martwić—niezdarność bywa tylko efektem słabej koordynacji ruchów, zbyt szybkiego tempa, a czasem jednej szklanki za dużo. Chociaż takie sytuacje dotyczą każdego, niektóre z nas uważają się za osoby wyjątkowo niezdarne. To, że jesteś bardziej niezdarna od innych, wcale nie znaczy, że taka byłaś zawsze—pewne czynniki mogą czasowo wpływać na naszą koordynację.
Czy niezdarność jest poważnym problemem?
Sama niezdarność nie jest groźna, a raczej jest objawem. Robi się poważna, gdy pojawia się nagle, jest intensywna lub utrzymuje się bardzo długo. Jeśli nigdy nie uważałaś się za niezdarną, a nagle notorycznie upuszczasz rzeczy, rozlewasz napoje i przewracasz się bez powodu, powinnaś się martwić, szczególnie jeśli towarzyszą temu objawy takie jak:
- zawroty głowy
- nudności lub wymioty
- bóle głowy
- osłabienie mięśni
- silne, wydające się przypadkowe zapachy
- napady drgawkowe
Niezdarność połączona z jednym lub kilkoma z powyższych objawów może świadczyć o występowaniu poważnych schorzeń, takich jak:
- napady padaczkowe
- udar
- niektóre nowotwory
- choroba Parkinsona
- uraz lub guz mózgu
- choroba Alzheimera
Jednak o wiele częściej przypadkowa niezdarność wynika ze zmian hormonalnych lub łagodnych do umiarkowanych problemów ze zdrowiem psychicznym. Poznaj cztery najczęstsze przyczyny niezdarności.
Cztery najczęstsze przyczyny niezdarności
Niezdarność a ADHD
Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, w skrócie ADHD, to częste zaburzenie neurologiczne występujące zarówno u dzieci, jak i u dorosłych. Wiele matek odkrywa, że mają ADHD, gdy zdiagnozowane zostaje ono u ich dzieci. Osobom z ADHD trudno jest utrzymać długotrwałe skupienie, przez co mogą przejawiać zachowania impulsywne lub próbować nadmiernie kontrolować otoczenie, co bywa problematyczne w pracy, domu czy szkole.
Jednym z objawów towarzyszących ADHD jest kołysanie postawy. Kołysanie to biologiczna odpowiedź ciała na ruch. Podczas chodzenia, biegania czy wspinania nasze ciało cały czas poszukuje równowagi. Kołysanie szczególnie widać przy balansowaniu na jednej nodze, np. podczas pozycji jogi. Aby utrzymać równowagę, robisz delikatne ruchy w jedną stronę.
Kobiety z ADHD częściej mają problemy z kontrolą motoryczną—przez co trudniej utrzymać równowagę. Mogą wyraźnie przechylać się na bok lub wykonywać inne drobne ruchy, które pomagają wyrównać balans. Często nawet tego nie zauważysz. Jednak kołysanie postawy może wpłynąć na koordynację, przez co częściej wpadasz na przedmioty, upuszczasz rzeczy czy czujesz się niepewnie.
Jak leczyć kołysanie postawy przy ADHD?
Jeżeli od czasu do czasu jesteś niezdarna, ale nie utrudnia ci to życia codziennego, to najprawdopodobniej nie ma powodu do niepokoju. Jednak wiele osób, szczególnie dzieci, trafia do szpitala z powodu urazów związanych z niezdarnością.
Jeśli masz poczucie, że niezdarność to twoja codzienność, warto poprosić specjalistę o zestaw dedykowanych ćwiczeń na równowagę. Tak jak wszystko, również balans można wyćwiczyć i znacząco poprawić. Badania pokazują, że trening równowagi skutecznie poprawia motorykę dzieci z ADHD, a lepsza równowaga przekłada się na ogólną sprawność ciała.
Niezdarność a lęk
Lęk wiąże się z wieloma nieprzyjemnymi uczuciami—czasem na samą myśl zaczynasz się denerwować. Bycie niezdarną pod wpływem stresu to zupełnie normalna reakcja organizmu. Dzieje się tak z kilku powodów:
- Dłonie zaczynają się trząść, co utrudnia trzymanie rzeczy.
- Dłonie mogą być też wilgotne, przez co przedmioty łatwiej wypadają z rąk.
- Zaczynasz za dużo analizować. Nasz układ ruchowy jest bardzo sprawny; kora ruchowa mózgu analizuje bodźce z otoczenia i steruje naszym ruchem. Dzięki temu codzienne czynności wykonujemy niemal automatycznie. Lęk zaburza ten proces—proste zadania stają się trudniejsze, bo rozkładasz je na czynniki pierwsze. Gdy zamiast zaufać swojemu ciału, kontrolujesz każdy krok, łatwiej się potknąć.
- W stresie trudno się skoncentrować. Rozpraszają cię drobne zmiany w otoczeniu i łatwo coś upuścić lub rozlać.
Jak unikać niezdarności podczas lęku?
Niezdarność to część fizjologicznej reakcji organizmu na lęk. Dlatego najskuteczniejszym sposobem, by sobie z nią radzić, jest uspokojenie się.
Możesz spróbować:
- Ćwiczeń oddechowych regulujących ilość tlenu i spowalniających puls.
- Skupienia na bodźcach zmysłowych aby powrócić do chwili obecnej, patrzeć, słuchać, czuć.
- Przygotowania się wcześniej by ograniczyć lęk przed nieznanym. Gdy wiesz, gdzie idziesz, z kim się spotkasz, co cię czeka, łatwiej się odprężyć.
- Zwolnienia tempa. Jeśli czujesz roztargnienie, zaczynasz się wiercić—poświęć moment na kilka spokojnych oddechów i pozwól sobie działać powoli.
Więcej wskazówek znajdziesz w naszym artykule o radzeniu sobie z lękiem.
Niezdarność a miesiączka
Zbliża się okres, a Ty nagle wszystko zapominasz, potykasz się o własne nogi i nic nie chce Ci się trzymać w rekach! Spokojnie, to całkiem normalne—wiele kobiet zgłasza, że w tych dniach są bardziej niezdarne.
Może być za to odpowiedzialnych kilka rzeczy. Wahania hormonalne tuż przed miesiączką rozregulowują pracę ośrodków mózgu odpowiadających za funkcje poznawcze. Do tego częściej zatrzymujesz wodę, co delikatnie zmienia środek ciężkości ciała i utrudnia równowagę.
Wiele kobiet narzeka także na gorszy sen podczas okresu, przez co czują się wyczerpane, roztargnione i mają mniej kontroli nad ruchami. Dr Alyssa Dweck zauważa, że niektóre pacjentki mają lekkie obrzmienie gałek ocznych podczas menstruacji, przez co trudniej założyć soczewki—co potęguje poczucie niezdarności.
Jak ograniczyć niezdarność podczas miesiączki?
Nie masz wielkiego wpływu na przebieg własnego cyklu, ale możesz trochę ułatwić sobie życie w te dni:
- Wysypiaj się. Gdy jesteś zmęczona, żaden z twoich układów—psychiczny, fizyczny czy emocjonalny—nie działa dobrze.
- Ogranicz słone i słodkie przekąski, które zwiększają zatrzymywanie wody.
- Odłóż telefon. Rozejrzyj się, patrz gdzie idziesz, nawiąż kontakt wzrokowy ze znajomymi. Mniej ekranu podczas okresu pozwoli ci odnaleźć własny środek ciężkości i skupić się bardziej na otoczeniu.
Niezdarność a menopauza
Myślisz, że po latach szalonych zmian hormonalnych w końcu czeka cię spokój? Niestety, dopiero zaczyna się kolejna przygoda—perimenopauza! Witamy: niezdarność i szereg nowych objawów…
Poziom estrogenu gwałtownie spada na początku perimenopauzy. To wpływa na funkcje poznawcze, takie jak pamięć, koncentracja i rozwiązywanie problemów, oraz na funkcje motoryczne takie jak równowaga czy koordynacja. Co gorsza, wiele kobiet przeżywa wtedy bezsenność, co prowadzi do zmęczenia i mgły mózgowej.
Z wiekiem motoryka naturalnie się pogarsza, możesz częściej się sinić. Najniższy poziom hormonów sprawia, że nasze ciało wolniej produkuje kolagen, tkanka tłuszczowa „topnieje” i skóra staje się cieńsza. Cieńsza skóra i dodatkowa niezdarność oznaczają łatwiejsze siniaki przy byle uderzeniu o krzesło.
Jak ograniczyć niezdarność w perimenopauzie?
Nie da się zatrzymać upływu czasu, ale można dbać o dobrą jakość życia, będąc aktywną—fizycznie i psychicznie. Jeśli nie masz już ochoty na wielkie bale i bieganie po świecie, jak za dawnych lat, postaw na spotkania w klubie zainteresowań, w parafii lub po prostu z gronem bliskich koleżanek. Wykorzystaj swoje doświadczenie do budowania lepszych dni i podejmuj wyzwania w zmieniającym się świecie.
Wiele kobiet skutecznie łagodzi objawy terapią hormonalną (HTZ). To wciąż kontrowersyjne w niektórych krajach, ale coraz więcej badań pokazuje, że HTZ jest bezpieczna i skuteczna. Istnieje wiele opcji łagodzenia nieprzyjemnych skutków menopauzy, a każda kobieta inaczej reaguje na estrogen, progesteron, a nawet testosteron. Lekarka pomoże Ci podjąć decyzję, czy HTZ będzie dla Ciebie odpowiednia i która metoda jest najkorzystniejsza.
Dowiedz się więcej o plusach i minusach terapii hormonalnej.
Jak przestać być niezdarną?
Nie oceniaj siebie surowo, jeśli od czasu do czasu coś upuścisz lub na coś wpadniesz. Najpewniej po prostu jesteś przemęczona lub przydałoby ci się zwolnić tempo. Najczęściej stajemy się niezdarne, kiedy się spieszymy lub stresujemy. Zauważysz, że przewracasz rzeczy i już kilka razy nabijałaś guz dzisiaj? Zatrzymaj się. Weź głęboki oddech, rozejrzyj się i złap równowagę. Czy wszystko musi być zrobione od razu? To także minie.
Jeśli jednak niezdarność pojawia się nagle, jest bardzo nasilona, trwa długo lub towarzyszą jej inne wymienione wcześniej objawy, koniecznie skonsultuj się z lekarzem.
Podsumowanie
Nie lubimy być tą osobą, którą inni mają za niezdarną. Tymczasem niezdarność bywa nie tylko irytująca, ale nawet niebezpieczna. Chcesz dowiedzieć się więcej na temat zdrowia kobiet? Sięgnij po inne nasze teksty:
Dlaczego podczas miesiączki jestem taka emocjonalna?
Wypadają Ci włosy? Sprawdź, jak sobie z tym radzić.
Jak nauczyć się śledzić swój cykl miesiączkowy?
Pobierz aplikację WomanLog już teraz:
