Radzenie sobie z uzależnieniem od narkotyków
Miliony osób przyjmują leki na receptę oraz narkotyki nielegalne z powodów medycznych lub rekreacyjnych. Gdy takie substancje są spożywane bez ostrożności, mogą prowadzić do uzależnienia. Uzależnienie od narkotyków jest niebezpieczne zarówno dla osoby dotkniętej, jak i dla jej bliskich.
Uzależnienie od narkotyków to złożone zaburzenie, które może pozostawić długotrwałe konsekwencje dla zdrowia fizycznego i psychicznego. Nadużywanie substancji nielegalnych lub leków na receptę może prowadzić do zmian w zachowaniu, chorób fizycznych, a nawet śmierci.
Jak działają narkotyki?
Chociaż mówiąc o uzależnieniach, wiele osób myśli o narkotykach nielegalnych, także legalne substancje, takie jak alkohol, nikotyna oraz leki na receptę potrafią silnie uzależniać. Nadużywanie substancji, legalnych lub nie, prowadzi do zaburzeń używania substancji. Osoby używające nielegalnych narkotyków lub nadużywające leków ryzykują pogorszeniem zdrowia fizycznego i psychicznego.
Narkotyki dzielimy na następujące grupy:
- Kannabis i kannabinoidy (marihuana, haszysz)
- Leki uspokajające (barbiturany, benzodiazepiny, leki nasenne)
- Stymulanty (kokaina, metamfetamina, amfetamina)
- Narkotyki imprezowe (MDMA, ketamina, ekstaza, GBH, Rohypnol)
- Halucynogeny (LSD, grzyby psylocybinowe)
- Opioidy (heroina, morfina, kodeina, oksykodon, hydrokodon)
- Wziewne środki odurzające (klej, benzyna, rozpuszczalniki czyszczące i aerozole)
Skala wpływu na zdrowie zależy od rodzaju przyjmowanego narkotyku. Niektóre z tych substancji są legalne i stosowane jako leki, na przykład Vicodin czy morfina. Jednak niezależnie od rodzaju narkotyku, łączy je jedna cecha — uzależniają. Preparaty przeciwbólowe na receptę, takie jak kodeina czy oksykodon, silnie uzależniają, zwiększając potrzebę przyjmowania kolejnych dawek lub sięgnięcia po silniejsze środki.
Zagrożenia związane z używaniem narkotyków dla zdrowia
Wpływ na mózg
Różne narkotyki różnie wpływają na stan psychiczny. Przykładowo, LSD powoduje wyraziste halucynacje, a kokaina prowadzi do pobudzenia i chaotycznych zachowań. Narkotyki zmieniają chemię mózgu. Osoba zażywająca narkotyki może odczuwać euforię, ekscytację, przyjemność i ekstrawertyczność, po czym doświadczać silnych stanów paranoidalnych, irracjonalnych zachowań i przemocy. Większość narkotyków zaburza myślenie oraz zdolność podejmowania decyzji, mogą prowadzić do utraty pamięci i trwałego uszkodzenia mózgu.
Wpływ na zdrowie fizyczne
Podobnie jak inne substancje toksyczne, narkotyki są filtrowane przez wątrobę. Powoduje to duże obciążenie organu, mogąc prowadzić do jego uszkodzenia, a nawet niewydolności. Narkotyki mogą również powodować problemy z sercem, takie jak zawał, schorzenia układu krążenia czy infekcje naczyń, szczególnie przy użyciu dożylnym. Inne częste zagrożenia to napady drgawkowe, choroby płuc i osłabienie układu odpornościowego. Osoby zażywające narkotyki nierozważnie są także bardziej narażone na zakażenia przenoszone drogą płciową.
Zmiany w zachowaniu
Gdy osoba nadużywa narkotyków, jej zachowanie może wahać się od pobudzenia i niestabilności po otępienie i apatię. Bywa, że nałóg powoduje trwałe zmiany w psychice, takie jak zaburzenia paranoidalne, niecierpliwość, halucynacje, agresję, impulsywność i uzależnienie.
Przedawkowanie
Przedawkowanie narkotyków następuje, gdy organizm jest przytłoczony toksyczną ilością substancji. Leki uspokajające i opioidy oddziałują na ośrodkowy układ nerwowy – spowalniają akcję serca i oddech, obniżają temperaturę ciała, zwężają źrenice. Jeśli oddech zwalnia do zatrzymania, mózg przestaje być dotleniony, co grozi śpiączką lub śmiercią. Stymulanty przyspieszają tętno i ciśnienie krwi, podnoszą temperaturę ciała i przyspieszają oddech. Przedawkowanie może skutkować drgawkami, udarem, atakiem serca lub śmiercią. Wiele śmiertelnych przedawkowań wynika z mieszania substancji.
Co prowadzi do uzależnienia od narkotyków?
Chociaż wszyscy mogą stać się ofiarą uzależnienia, istnieją czynniki zwiększające ryzyko bardziej niż inne.
Czy kobiety są bardziej podatne na uzależnienie od narkotyków?
Nadużywanie narkotyków jest główną przyczyną uzależnienia niezależnie od wieku, płci czy statusu, ale kobiety są bardziej podatne na uzależnienie. Badania wskazują, że kobiecy hormon estrogen może powodować większą wrażliwość na leki. Kobiety częściej uzależniają się, przedawkowują i doświadczają nawrotów. Są również bardziej narażone na uszkodzenia wątroby, płuc i zaburzenia sercowo-naczyniowe wywołane przez narkotyki.
Jak używanie narkotyków wpływa na ciążę i rozwijające się dziecko?
Podobnie jak alkohol i wyroby tytoniowe, nadużywanie narkotyków nielegalnych oraz leków na receptę w trakcie ciąży i karmienia piersią jest groźne dla rozwijającego się dziecka. Substancje toksyczne przechodzą przez łożysko do płodu. Jeżeli matka regularnie używa narkotyków w czasie ciąży, dziecko jest narażone na rozwój zespołu abstynencyjnego noworodka (NAS). NAS to proces odstawienia, przez który dziecko przechodzi tuż po narodzinach. Najczęściej występuje, gdy matka używała opioidów lub stymulantów, lecz także alkohol, leki uspokajające, nikotyna czy kofeina mogą powodować objawy odstawienia.
Jak rozpoznać problem u siebie lub bliskiej osoby?
Mimo że często oba zjawiska współistnieją, nadużywanie narkotyków nie zawsze prowadzi do uzależnienia. Niektóre osoby nadużywają substancji takich jak alkohol, nikotyna czy leki na receptę, ale nie popadają w nałóg. Różnica tkwi w wpływie na zachowanie oraz w łatwości rezygnacji z substancji.
Najczęstsze objawy uzależnienia:
- Maniakalna potrzeba zażycia narkotyków — osoba uzależniona nie może funkcjonować bez narkotyku. Narkotyk daje ulgę, przyjemność i ekstazę. Z czasem organizm się przyzwyczaja i substancja nie daje już takich efektów, ale dalsze jej przyjmowanie jest konieczne, by nie pojawiły się objawy odstawienia.
- Drażliwość po pominięciu dawki — zaraz po ustąpieniu działania narkotyku osoba uzależniona staje się niespokojna i drażliwa oraz obsesyjnie myśli o miejscu i czasie zdobycia kolejnej dawki. Pojawiają się objawy abstynencyjne, które są uciążliwe zarówno fizycznie, jak i psychicznie.
- Irracjonalne, często agresywne zachowania — potrzeba uzyskania narkotyku potrafi być tak silna, że osoba zaczyna zachowywać się irracjonalnie lub wręcz agresywnie, by zdobyć kolejną dawkę. Może narażać własne życie lub życie innych.
- Kradzieże lub krzywdzenie innych w celu zakupu narkotyków — uzależnienie powoduje utratę kontroli nad życiem codziennym, uniemożliwiając pracę i zarabianie pieniędzy. Brak środków finansowych nie niweluje jednak potrzeby zażywania. Osoby uzależnione mogą okradać bliskich lub obcych, pożyczać pieniądze i ich nie oddawać lub kraść cenne przedmioty, które sprzedają na narkotyki.
- Problemy w życiu codziennym — osoba uzależniona większość czasu jest pod wpływem albo koncentruje się na zdobyciu kolejnej dawki. Może to prowadzić do przemocy domowej, utraty kontaktów społecznych, zaniedbania obowiązków i utraty ważnych wydarzeń. Uzależnienie powoduje często tak poważne zmiany w zachowaniu, że osoba staje się nie do poznania nawet dla bliskich.
- Objawy odstawienia — regularne przyjmowanie substancji psychoaktywnej przyzwyczaja organizm do jej obecności. Nagłe odstawienie powoduje objawy zespołu abstynencyjnego. Ich nasilenie zależy od rodzaju i czasu przyjmowania substancji. Objawy mogą trwać kilka dni, a nawet tygodni czy miesięcy: przypominają grypę, obejmują biegunkę, nudności, wymioty, depresję, paranoję, bóle mięśni, halucynacje, lęk, drżenia, drgawki. Trudny przebieg odstawienia często prowadzi do nawrotu uzależnienia. Detoksykacja to niebezpieczny proces, grożący odwodnieniem, samookaleczeniem, niewydolnością organów. Dlatego najbezpieczniej przechodzić ją pod okiem personelu medycznego.
Odnaleźć drogę wyjścia
Uzależnienie od narkotyków zwiększa ryzyko poważnych szkód dla zdrowia psychicznego i fizycznego. Odstawienie narkotyków — zwłaszcza tych silnie uzależniających, jak opioidy — nie jest łatwe. Osoby uzależnione najczęściej czują lęk, niepewność i wstyd, które trzeba przełamać, żeby zauważyć problem i zacząć rozwiązywać jego przyczyny.
Uzależnienie jest jak każda inna choroba — nie ma powodu do wstydu czy stygmatyzacji. Pierwszym krokiem do uwolnienia się od nałogu jest przyznanie, że istnieje problem. Warto porozmawiać z zaufaną osobą. Mimo że większość substancji uzależniających jest nielegalna, w wielu krajach działają stowarzyszenia i organizacje pomagające osobom zmagającym się z uzależnieniem. Terapia grupowa ułatwia kontakt oraz wymianę doświadczeń z innymi, którzy postanowili zerwać z nałogiem.
Kolejny etap to detoksykacja i przejście przez zespół odstawienny. Jest to najtrudniejsza część wychodzenia z narkotyków i może trwać kilka dni, tygodni lub nawet miesięcy. Nawrót jest najbardziej prawdopodobny właśnie w tym czasie. Najbezpieczniej przechodzić odstawienie pod opieką profesjonalistów. Nawet po latach abstynencji, "czyste" osoby pozostają narażone na powrót chęci zażycia.
Po najcięższym etapie trzeźwienia należy nadal unikać innych substancji, takich jak alkohol i nikotyna, które mogą zwiększać prawdopodobieństwo nawrotu. Wytrwać w trzeźwości jest trudno, jednak pomoc psychologa czy grup wsparcia może być bardzo wartościowa.
Możesz śledzić swój cykl menstruacyjny dzięki WomanLog. Pobierz WomanLog już teraz:
