Zgaga i refluks żołądkowy
Mogłaś doświadczyć zgagi po jedzeniu lub w innych momentach dnia. Mimo groźnie brzmiących nazw, zgaga i refluks żołądkowy są powszechne (tak, istnieje między nimi drobna różnica) i same w sobie nie są uznawane za choroby. Jednak powodują dyskomfort i mogą sygnalizować poważniejszy problem, jeśli ta dolegliwość utrzymuje się zbyt długo lub pojawia się zbyt często.
Refluks żołądkowy to powszechna dolegliwość, w której kwas żołądkowy cofa się z żołądka do przełyku. Zgaga to uczucie pieczenia w klatce piersiowej i okolicy gardła spowodowane refluksem kwasu żołądkowego. To nie ma nic wspólnego z sercem.
Obie te dolegliwości dotyczą układu trawiennego i mają miejsce w przełyku. Przełyk to „rura pokarmowa” łącząca gardło z żołądkiem. Biegnie równolegle do tchawicy, czyli „rury powietrznej”, która zaczyna się tuż za krtanią i rozdziela do dwóch płuc.
Na górze przełyku znajduje się specjalny mięsień zwany górnym zwieraczem przełyku (UES) lub mięśniem pierścienno-gardłowym. Czasami, gdy się zakrztusimy, mówimy, że kęs poszedł „nie tą dziurą”. Dzieje się tak, gdy jemy zbyt szybko i UES jest zamknięty podczas próby przełknięcia, przez co pokarm trafia do tchawicy, a nie do przełyku.
Dolny zwieracz przełyku (LES) znajduje się na dole przełyku, tuż nad żołądkiem. Rozluźnia się, aby wpuścić pokarm do żołądka i zazwyczaj dobrze go tam utrzymuje.
Czasem LES również rozluźnia się po jedzeniu, uwalniając niewielkie ilości kwasu żołądkowego do przełyku, wywołując uczucie pieczenia. Jeśli zdarza się to sporadycznie i nie jest silne, nie ma powodów do niepokoju. Taki refluks żołądkowy można porównać do odbijania się, czyli uwalniania powietrza z żołądka. 1 na 5 osób czasami doświadcza refluksu żołądkowego.
Jednak, jak łatwo się domyślić, powietrze nie powinno być uwięzione w żołądku, a kwas żołądkowy nie powinien wydostawać się poza żołądek. Ściany żołądka są specjalnie przystosowane, aby chronić organizm przed szkodliwym działaniem kwasów trawiennych. Im częściej doświadczasz refluksu żołądkowego, tym bardziej podrażniony staje się przełyk, a objawy zgagi się nasilają.
Jeśli nigdy nie miałaś refluksu żołądkowego, trudno sobie wyobrazić, czym się różni od zwykłego odbijania. Mechanizm jest podobny, ale zamiast powietrza z żołądka, czujesz niewielką ilość kwasów trawiennych przemieszczających się w górę przełyku, a czasem aż do gardła i jamy ustnej. Towarzyszy temu nieprzyjemne uczucie pieczenia. Najczęściej odczuwane jest ono w klatce piersiowej. Zgaga może być tak nagła lub silna, że bywa mylona z zawałem serca.
Jeśli Ty lub ktoś bliski doświadcza bólu lub pieczenia w klatce piersiowej i podejrzewasz problemy z sercem, nie zwlekaj z wezwaniem pomocy medycznej. Objawy alarmowe to:
- Ból lub silny ucisk pod żebrami, szczególnie jeśli utrzymuje się długo i/lub pulsuje
- Duszność, świszczący oddech
- Nadmierne pocenie się
- Wymioty lub zwracanie krwią
- Nudności, ogólne osłabienie
- Ból lub uczucie ucisku w obrębie ramion lub innych części ciała
Objawy refluksu żołądkowego najczęściej są mniej intensywne i można je poznać po odbijaniu z żołądka.
Co powoduje refluks żołądkowy?
Najczęstsze powody, przez które LES otwiera się nie w porę i uwalnia kwas żołądkowy do przełyku, mają związek z nawykami żywieniowymi i stylem życia.
Przejadanie się lub zbyt szybkie jedzenie „przeforsowuje” żołądek przez zbyt częste uruchamianie zwieraczy przełyku i zatrzymywanie powietrza w układzie pokarmowym. LES rozluźnia się, by uwolnić nadmiar powietrza przez odbicie, ale kwasy żołądkowe także mogą się wydostać – zwłaszcza, jeśli dzieje się to często.
Obcisła lub niewygodna odzież wywierająca nacisk na żołądek również może powodować podrażnienie. Podobnie, nadwaga zwiększa nacisk na brzuch i może podrażniać żołądek.
Niektóre potrawy i napoje kwaśne, tłuste lub ostre mogą wywoływać refluks żołądkowy:
- Napoje kofeinowe
- Alkohol
- Napoje gazowane lub kwaśne (np. napoje gazowane, soki cytrusowe)
- Owoce i warzywa kwaśne (pomidory, cytrusy, ananas itp.)
- Czekolada
- Tłuste i smażone potrawy
- Ostre przyprawy
- Czosnek i cebula
Palenie tytoniu również przyczynia się do refluksu żołądkowego, gdyż nikotyna obecna zarówno w tradycyjnych, jak i elektronicznych papierosach rozluźnia LES, powodując cofanie się kwasów żołądkowych.
Niektóre leki i suplementy diety mogą także nasilać objawy refluksu i zgagi, np. środki przeciwbólowe (ibuprofen, aspiryna), antybiotyki, preparaty żelaza i potasu, progesteron.
Leki te rozluźniają LES i mogą dodatkowo podrażniać śluzówkę przełyku, przez co jest ona bardziej wrażliwa na refluks i nasila objawy zgagi.
Różne substancje narkotyczne i leki uspokajające, takie jak opioidy czy środki nasenne, także mogą nasilać refluks przez rozluźnienie LES.
Jeśli Twój LES jest już rozluźniony, położenie się po jedzeniu może wywołać refluks. Refluks może się również pojawić podczas schylania się lub podnoszenia ciężkich przedmiotów.
Poza ciążą, wiele przyczyn refluksu i zgagi jest bezpośrednio związanych ze stresem. Stres jest źródłem wielu nawyków nasilających refluks i zgagę.
Jak łagodzić refluks żołądkowy
Jedz kolację około trzech godzin przed snem, aby żołądek miał czas strawić część spożytego pokarmu i nie uwalniał kwasów do przełyku po położeniu się spać. Unikaj leżenia, schylania się ani ćwiczeń bezpośrednio po jedzeniu. (Babcia miała rację!)
Unikaj kwaśnych, tłustych oraz ostrych potraw, jeśli wiesz, że wywołują u Ciebie zgagę.
Ogranicz kawę i alkohol oraz rozważ rzucenie palenia, jeśli palisz. Ponieważ nikotyna rozluźnia LES, e-papierosy również powinny być wykluczone.
Innym sposobem jest lekkie uniesienie tułowia podczas snu – za pomocą poduszek lub skosowania materaca, by zminimalizować cofanie się kwasów do przełyku.
Dąż do zdrowego, zrównoważonego trybu życia – nie objadaj się, wybieraj mniejsze regularne posiłki, dbaj o dobry sen, regularnie ćwicz i troszcz się o ogólne samopoczucie.
Leki bez recepty, takie jak środki zobojętniające kwas, dostępne są w aptece i pomagają łagodzić objawy refluksu żołądkowego. Inne preparaty, takie jak Nexium (esomeprazol magnezowy) i Prilosec (omeprazol magnezowy), to leki na receptę, które zmniejszają ilość kwasu w żołądku, ale wymagają wcześniejszej konsultacji z lekarzem.
Na szczęście refluks żołądkowy najczęściej jest tylko skutkiem stresującego trybu życia i drażniącej diety. Wprowadzenie drobnych zmian i zdrowszych wyborów szybko łagodzi objawy refluksu. Zdrowy tryb życia to także jedyny sposób na ograniczenie zgagi w ciąży. Jeśli jednak objawy utrzymują się mimo podjętych działań, należy rozważyć inne problemy trawienne.
Co jeszcze może oznaczać zgaga?
Przewlekła zgaga to choroba refluksowa przełyku (GERD), gdzie regularnie odczuwasz palenie w klatce piersiowej po jedzeniu. GERD może powodować zapalenie i owrzodzenia, zwiększać ryzyko raka przełyku, powodować duszność i napady astmy. Przewlekły kaszel i trudności z przełykaniem również mogą być objawami GERD.
Podrażnione drogi oddechowe mogą powodować ucisk na narządy wewnętrzne, np. przeponę, co z kolei podrażnia żołądek i sprzyja refluksowi.
Jeśli budzisz się z kwaśnym posmakiem w ustach lub bólem w klatce piersiowej, może to oznaczać nocny refluks żołądkowy. Jest to szczególnie niebezpieczna forma refluksu, gdyż kwas żołądkowy długo zalega w przełyku i uszkadza jego śluzówkę. Aby to ograniczyć, nie jedz i nie podjadaj przed snem.
Przepuklina rozworu przełykowego to schorzenie, w którym górna część żołądka przemieszcza się do przełyku i powoduje nadmierny refluks. Można ją również leczyć poprzez zmianę stylu życia.
Różne dolegliwości trawienne również mogą być powiązane z refluksem, w tym:
- Niestrawność
- Zaparcia
- Nieżyt żołądka
- Nietolerancja laktozy, celiakia i inne nietolerancje pokarmowe
- Zespół jelita drażliwego (IBS)
Skonsultuj się z lekarzem, jeśli często lub silnie odczuwasz objawy refluksu. W najcięższych przypadkach GERD można rozważyć leczenie operacyjne.
Z reguły refluks żołądkowy i towarzysząca mu zgaga same w sobie nie są groźne, ale mogą wskazywać na inne problemy, np. niezdrowy tryb życia, nadmierny stres lub poważniejsze schorzenia.
Możesz śledzić swój cykl korzystając z WomanLog. Pobierz WomanLog już teraz:
