Jak praca nocna i zmianowa wpływa na hormony i zdrowie kobiet
Czy pracowałaś kiedyś na nocne zmiany? Zauważyłaś, że w tym czasie Twoje zdrowie się pogorszyło? Praca w nocy może negatywnie wpływać na organizm i mieć długotrwałe skutki. Kobiety są szczególnie narażone na niekorzystne skutki pracy zmianowej i nocnej. W tym artykule dowiesz się, jak nocne i rotacyjne zmiany wpływają na zdrowie kobiet oraz co możesz zrobić, aby zmniejszyć swoje ryzyko.
Każda osoba, która kiedykolwiek pracowała na nocne lub rotacyjne zmiany, wie, jak trudno jest się do tego trybu przyzwyczaić. Praca w nocy lub przechodzenie między zmianami dziennymi a nocnymi nie tylko wymaga przestawienia się, ale jest też obciążająca dla zdrowia. Od zaburzeń snu po trudności z płodnością — nocne zmiany mają wysoką cenę. Jednak badania pokazują, że kobiety odczuwają skutki pracy nocnej jeszcze bardziej niż mężczyźni i są bardziej narażone na zdrowotne i reprodukcyjne komplikacje.
Kobiety a praca na nocnych zmianach
Wiele zawodów wymaga ciągłej pracy przez całą dobę i obecności pracownic przez cały czas. Choć więcej mężczyzn niż kobiet pracuje na nocne zmiany, liczba kobiet w zawodach wymagających nocnej lub rotacyjnej pracy rośnie.
Najczęściej kobiety pracują na nocne zmiany w szpitalach i ośrodkach opieki społecznej, policji, przemyśle i produkcji, gastronomii oraz wielu innych branżach. Jeśli jesteś kobietą pracującą na nocne zmiany, powinnaś rozważyć plusy i minusy takiego zatrudnienia. Większość pracownic nocnych zarabia lepiej niż ich koleżanki z dziennych zmian. Przy grafiku rotacyjnym możesz też mieć więcej dni wolnych pod rząd niż tylko standardowy weekend. Jednak najważniejsze jest, by dbać o swoje zdrowie i samopoczucie podczas pracy nocą.
Dlaczego praca nocna lub zmianowa szkodzi zdrowiu?
Głównym powodem szkodliwości pracy nocnej i rotacyjnej jest zaburzenie naturalnego rytmu dobowego organizmu. To z kolei może prowadzić do innych problemów zdrowotnych — zarówno fizycznych, jak i psychicznych.
Zaburzenie naturalnego rytmu dobowego
Człowiek to istota aktywna za dnia, zorganizowana zgodnie z rytmem dobowym wyznaczanym przez słońce. Dlatego o świcie nadnercza wydzielają kortyzol — hormon stresu, który sygnalizuje organizmowi, by się obudzić, oraz uruchamia lawinę reakcji prowadzących do produkcji melatoniny przez szyszynkę. Melatonina osiąga szczyt poziomu nocą i powoduje uczucie senności.
Pracując na nocnych zmianach, ignorujesz naturalny rytm dobowy organizmu, co utrudnia zasypianie w ciągu dnia i powoduje senność podczas pracy w nocy.
Oprócz wpływu na rytm dobowy i hormony snu, ciało często nie ma wystarczająco dużo czasu, by przystosować się do zmieniającego się grafiku przy pracy rotacyjnej. Jeśli przez tydzień pracujesz na dziennej zmianie, a tydzień później wracasz na nocki, Twój cykl snu i czuwania zostaje jeszcze bardziej zaburzony — taki tryb jest gorszy niż sama praca w nocy.
Sprzyja niezdrowym nawykom żywieniowym
Kortyzol i melatonina mają wpływ nie tylko na sen, ale również na metabolizm. Przy braku snu organizm produkuje więcej greliny — hormonu głodu. Może to prowadzić do wyboru wysokokalorycznych i słodkich produktów zamiast zdrowszych opcji.
Izoluje od życia towarzyskiego
Gdy mówimy o zdrowiu, zazwyczaj skupiamy się na diecie, aktywności fizycznej i śnie, ale kontakty społeczne i satysfakcja z życia są równie ważne dla naszego dobrostanu. Pracując na noc, częściej śpisz w ciągu dnia. Jeśli masz dzieci, budzą się one rano, kiedy Ty idziesz spać, a zasypiają, kiedy musisz wracać do pracy. Podobnie dzieje się z życiem towarzyskim — większość spotkań z przyjaciółmi odbywa się w weekendy lub wtedy, gdy Ty powinnaś spać lub być w pracy.
Praca na nocnych zmianach utrudnia utrzymanie bliskich relacji z przyjaciółmi i spędzanie czasu z rodziną. To bardzo ważne, bo relacje wpływają zarówno na nasze zdrowie psychiczne, jak i fizyczne, nawyki zdrowotne oraz ryzyko śmiertelności.
Dlaczego praca nocna i rotacyjna szkodzi zdrowiu?
Ogólnie rzecz biorąc, zarówno kobiety, jak i mężczyźni ponoszą konsekwencje zdrowotne nocnych zmian. Praca w nocy została uznana za czynnik rakotwórczy i wiąże się nawet z 11% obniżeniem oczekiwanej długości życia.
Praca nocą powoduje wiele problemów zdrowotnych, także zaburzenia psychiczne. Osoby z nocnych zmian częściej zmagają się z depresją, lękiem i wyższym ryzykiem samobójstwa.
Oto, jak praca nocna wpływa na zdrowie:
Zaburzenia snu
Wiele osób pracujących w nocy doświadcza obniżonej jakości i ilości snu. Dorosłe kobiety potrzebują przynajmniej 7-9 godzin dobrej jakości snu. Badania pokazują, że regularne spanie krócej niż 6 godzin zwiększa ryzyko cukrzycy typu 2 i innych problemów zdrowotnych. Zaburzenia snu mogą prowadzić także do bezsenności, zespołu niespokojnych nóg lub nawyków takich jak lunatykowanie.
Pogorszenie zdrowia sercowo-naczyniowego
Kobiety pracujące na nocnych zmianach są bardziej narażone na choroby serca i nadciśnienie. Może to prowadzić do udaru, zaburzeń rytmu serca czy zawału z powodu nadmiernego obciążenia układu krążenia.
Negatywny wpływ na metabolizm
Badania pokazują, że praca nocna sprzyja otyłości i wyższemu ryzyku cukrzycy typu 2. Dzieje się tak głównie przez zaburzenia apetytu i trawienia. Organizm gorzej trawi posiłki w nocy, gdy zazwyczaj tempo trawienia jest spowolnione, co wpływa na przyswajanie składników odżywczych.
Zdrowie psychiczne
Kobiety z nocnych zmian częściej cierpią na depresję, lęk, zaburzenia nastroju, rozdrażnienie i przewlekły stres. Wśród pracownic nocy odnotowuje się też wyższy współczynnik samobójstw. Badania wiążą to z brakiem snu — spanie mniej niż 6 godzin na dobę znacznie zwiększa ryzyko zaburzeń psychicznych. Co więcej, osoby pracujące nocą nie mają dostępu do światła słonecznego i witaminy D, co negatywnie wpływa na funkcje poznawcze i psychikę.
Zwiększone ryzyko nowotworów
Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem sklasyfikowała pracę nocną jako prawdopodobny czynnik rakotwórczy. Badania wskazują na większe ryzyko raka piersi i prostaty. Praca nocna wiąże się również z wyższym odsetkiem nowotworów jelita grubego i płuc, ponieważ pracownice nocnych zmian częściej odżywiają się niezdrowo i częściej palą.
Czy praca nocą bardziej szkodzi kobietom?
Choć praca w nocy jest szkodliwa dla każdej osoby, to kobiety niestety ponoszą większe ryzyko.
Oto najważniejsze przyczyny:
Wyższe ryzyko raka piersi
Jak już wspomniano, praca nocna została uznana za czynnik rakotwórczy. Kobiety pracujące na nocnych zmianach mają aż 2,34 razy większe ryzyko rozwoju raka piersi w porównaniu do kobiet niepracujących w nocy. To ryzyko jest powiązane z zaburzeniami rytmu dobowego i produkcji melatoniny — hormonu, który wykazuje właściwości przeciwnowotworowe. Dodatkowo badania wśród pielęgniarek wykazały, że kobiety pracujące na nocnych zmianach przez 20-30 lat mają o 30-50% wyższe ryzyko rozwoju raka piersi.
Zaburzenia cyklu menstruacyjnego
Praca nocna zaburza prawidłowe cykle hormonalne regulujące miesiączkę. Rytm dobowy kontroluje wydzielanie hormonów rozrodczych, takich jak estrogen i progesteron. Gdy rytm zostaje zakłócony, może pojawić się nieregularność miesiączek, zmiana obfitości krwawień oraz silniejsze bóle menstruacyjne. Badania wykazują, że kobiety pracujące na nocne lub rotacyjne zmiany częściej doświadczają zaburzeń cyklu niż kobiety z dziennych zmian.
Komplikacje w ciąży
Badania pokazują, że kobiety pracujące co najmniej 2 noce w tygodniu mają o 32% wyższe ryzyko poronienia w kolejnym tygodniu. Praca nocna zwiększa także prawdopodobieństwo porodu przedwczesnego i niskiej masy urodzeniowej dziecka. Ekspertki wiążą to z zaburzeniami hormonalnymi i zwiększonym poziomem stresu.
Kwestie bezpieczeństwa
Przemoc w miejscu pracy wobec kobiet jest wciąż częsta w wielu branżach. Pracownice nocnych zmian częściej niż te z dziennych zmian doświadczają molestowania seksualnego, napaści i przemocy seksualnej. Badania wśród pielęgniarek wykazały, że pracownice wieczornych, nocnych oraz rotacyjnych zmian są bardziej narażone na przemoc w pracy. Również podróżowanie do i z pracy nocą zwiększa ryzyko napaści czy molestowania. Te zagrożenia wiążą się z przewlekłym stresem i lękiem, które dodatkowo odbijają się na zdrowiu fizycznym.
Jak dbać o zdrowie podczas pracy na nocne zmiany?
Mimo przygnębiających danych, istnieją sposoby, by lepiej zadbać o siebie podczas pracy rotacyjnej lub nocnej.
Przede wszystkim zadbaj o jakość i długość snu. Warto zainwestować w zasłony zaciemniające, nosić zatyczki do uszu i opaskę na oczy, żeby zminimalizować hałas i światło, a także unikać ekspozycji na niebieskie światło przed snem, używając filtrów w urządzeniach. Nawet jeśli śpisz wyłącznie za dnia, staraj się chodzić spać o tej samej porze.
Zdrowe odżywianie pomoże złagodzić część negatywnych skutków pracy nocą. Główne posiłki spożywaj przed zmianą, by utrzymać energię. Wybieraj produkty bogate w składniki odżywcze, unikaj ciężkich i tłustych potraw podczas zmiany. Nawadniaj się, ale ogranicz płyny tuż przed snem. Nie pij kofeiny na 4-6 godzin przed snem. Rozważ konsultację z lekarką na temat suplementacji witaminą D, jeśli nie masz wystarczającej ekspozycji na słońce.
Dbaj o zdrowie hormonalne — w miarę możliwości korzystaj ze słońca podczas czuwania. Jeśli to niemożliwe, rozważ lampę do fototerapii, by wspierać swój rytm dobowy.
Wreszcie zadbaj o swoje bezpieczeństwo, by ograniczyć stres i zmniejszać napięcie. W miarę możliwości zorganizuj bezpieczny transport do pracy i z pracy, parkuj w dobrze oświetlonych miejscach lub ustal wspólne dojazdy ze współpracownicami.
Jak poprawić zdrowie podczas pracy nocnej?
Praca w nocy jest niezbędna dla funkcjonowania społeczeństwa. Powinnyśmy doceniać osoby, które wykonują tę odpowiedzialną pracę. Jednak jako pracownica nocnych zmian możesz martwić się o swoje zdrowie. Masz prawo dbać o swój dobrostan i priorytetowo traktować zdrowie. Stosując powyższe wskazówki lub ograniczając czas pracy nocnej, możesz prowadzić zdrowsze i szczęśliwsze życie.
Pobierz aplikację WomanLog:
