Adetim Değil—Neden Kanamam Var?
Doğum kontrol yöntemleri, cinsel yolla bulaşan hastalıklar, menopozun başlaması—adet döngüsünün herhangi bir zamanında vajinal kanamaya yol açabilecek farklı durumlar vardır. Doğru teşhis, sizin için en uygun tedaviyi gösterecektir.
Çoğunlukla, iki adet arası vajinal kanama veya ara kanama endişe edilecek bir durum değildir. En yaygın nedenler menopoz ve hormonal doğum kontrol yöntemleridir (özellikle ilk üç ayda). Ancak ara kanamanın tek nedeni bunlar değildir.
Sık sık ara kanama yaşıyorsanız, bu anormal olarak değerlendirilir ve incelenmelidir.
Hormonal doğum kontrolü
Hormonal doğum kontrol yöntemleri, hamileliği önlemek için hormon kullanır. Bunlara spiral (RİA), doğum kontrol bandı, vajinal halka, doğum kontrol hapı ve implant dahildir.
Hormonal doğum kontrolü, iki adet arası vajinal kanamanın en sık görülen nedenlerindendir. Ancak bu genellikle yalnızca ilk 3 ayda, vücudunuz doğum kontrolüne alışırken olur. Eğer kanama aşırı derecede fazlaysa veya 3 aydan uzun sürüyorsa, doktorunuza danışın. Çoğu zaman farklı bir doğum kontrolüne geçmek sorunu çözebilir.
Doğum kontrol yöntemleri talimatlara uygun şekilde kullanılmadığında da ara kanama olabilir. Örneğin, bir doğum kontrol hapının unutulması ya da bandın yerinde bir problem olması lekelenmeye sebep olabilir.
Menopozal düzensizlikler
Menopoz yani adet döngüsünün sona ermesi, kadının üreme kapasitesinin bittiği dönemi belirtir. Bu yumurtalıklar yaşlandıkça üreme hormonlarının azalmasıyla gerçekleşen doğal bir süreçtir. Vücutta değişiklikler başlar. En belirgini ise yumurtalık foliküllerinin aktifliğinin kaybolmasıdır (Yumurtalık folikülleri yumurtalığı uyarır, yumurta üretimini ve dolayısıyla doğurganlığı sağlar). Yumurtalıklar artık aktif olmadığında, adet de olmaz.
Vücudunuzun menopoza hazırlanırken hormonlarının değişmeye başladığı bu döneme perimenopoz denir. Bu yaşam evresi birkaç aydan birkaç yıla kadar sürebilir. Bu sürede birçok kadın aşağıdaki belirtileri yaşayabilir:
- düzensiz menstruasyon
- geç adetler (bir veya birden fazla döngüyü atlayabilirsiniz)
- sizin için alışıldık olandan daha yoğun veya daha hafif kanama
- ani sıcak basmaları ve gece terlemeleri
- uykusuzluk
- vajinal kuruluk
Aslında ne olur?
Yumurtalıklar, kadınlarda adet döngüsünü ve doğurganlığı düzenleyen iki önemli hormonun—östrojen ve progesteronun—kaynağıdır. Ek olarak üreme sistemini düzenleyen iki hormon daha vardır: LH (luteinize edici hormon) ve FSH (folikül uyarıcı hormon). Yumurtalıklar yaşlandıkça ve bu hormonları daha az salgılamaya başladıkça, LH ve FSH’nin östrojen, progesteron ve testosteronu düzenleme işlevi de azalır.
Öncelikle progesteron üretimi azalır. Bu nedenle adet döngünüz değişmeye başlar—kanamalar düzensizleşir, daha yoğun ve uzun sürebilir. Yoğun kanama kansızlığa neden olabilir; bu da halsizlik ve yorgunluğa yol açar. Demir takviyesi bu duruma yardımcı olabilir.
Daha sonraki aşamada östrojen döngüsü de değişir. Üretimi önce birden yükselir, sonra aniden düşer. Hipoöstrojenizm sırasında (östrojendeki ani yükseliş) kadınlar göğüslerde hassasiyet, karın alt kısmında gerginlik (adet öncesi gibi), sinirlilik ve hassasiyet yaşayabilir.
Bu hormonal değişiklikler ağır kanamalara hatta iki adet arasında kanamaya neden olabilir. Bu dönem, üreme hayatının sonlanmasının yoğun duygusal yüküyle de birlikte kadınlar için zorlayıcıdır—döngünüz konusunda belirsizlikler olabilir, adetinizin ne zaman olacağı belli olmaz.
Bir süre sonra östrojen üretimi de durduğunda, adetler tamamen kaybolur. Menopozun gerçekleştiği, 12 ay boyunca hiç adet görülmediğinde anlaşılır—perimenopozun dönüşümü tamamlanır. Ancak sıcak basmaları gibi başka bazı semptomlar birkaç yıl daha devam edebilir.
Endometriozis
Kızlar ergenliğe girip hormonları dengelendikten sonra, adet döngüleri daha düzenli olur. Menstrüel kanama döngü başına bir kez olur; ortalama döngü süresi 28 gündür (ancak kişiden kişiye değişir). 21 ile 40 gün arasındaki döngüler normal kabul edilir. Genellikle adet süresinin 3 ila 6 gün olması normaldir, ancak burada da farklılıklar olabilir.
Eğer yaşadığınız kanama ortalama adet döngüsü kurallarına uymuyorsa, doktorunuz ya da jinekoloğunuzla görüşün. Bu durum, normalde rahim içinde bulunması gereken endometriumun rahim dışında büyüdüğü endometriozis hastalığına işaret edebilir.
Endometriozis en çok yumurtalık, tüpler ve iç pelvik dokuları etkiler. Nadiren de olsa endometriyal doku pelvik organların ötesine yayılabilir. Olursa, tıpkı rahim içindeki doku gibi hormonlara yanıt verip her döngüde kalınlaşır, ardından parçalanır ve kanar. Eğer bu doku vücut dışına atılamıyorsa sıkışıp kalır.
Bu hastalık yumurtalıkları da etkileyebilir. O zaman endometrioma adı verilen kist oluşur. Çevredeki dokular tahriş olabilir, bu da pelvik organların birbirine yapışmasına neden olan skar ve adezyonlara yol açabilir.
Belirtiler arasında iki adet arası kanama, cinsel ilişki sonrası ağrı ve adet döneminde yoğun kanama yer alır. Ancak endometriozis her zaman belirgin bir belirti göstermeyebilir, bu yüzden düzenli kontrollerle jinekoloğunuz üreme sağlığınızdaki değişimleri takip edebilir. Endometriozisin kalıcı tedavisi yok, ancak yönetilebilir. Ağrı kesiciden hormonal tedavilere ve gerekiyorsa cerrahiye kadar çeşitli seçenekler vardır. Size özel en iyi çözümü doktorunuz/jinekoloğunuz belirleyecektir.
CYBH ve ara kanama
Cinsel yolla bulaşan hastalıkların (CYBH) kadınlarda belirtileri farklı şekillerde ortaya çıkar ve genellikle oldukça belirsiz olur. Bazı durumlarda doğal vücut süreçleriyle bile karışabilir. Belirtilerden biri de ara kanamadır.
CYBH korumasız cinsel ilişkiyle bulaşır. Risk faktörleri arasında düzensiz ilaç kullanımı ve birden fazla partner bulunur.
CYBH olup olmadığınızı düşünüyorsanız (düşünmeseniz bile) en doğrusu doktorunuzdan görüş almak ve düzenli testler yaptırmaktır. Tanı konduktan sonra CYBH'nin çoğu başarıyla tedavi edilebilir. Ancak, tekrar bulaşmayı ve başkalarına bulaştırmayı önlemek için her iki partnerin de tedaveyi tamamlaması şarttır. Eğer CYBH yoksa da, güvenilir bir negatif sonuç bilmemekten daha güvenli ve faydalıdır.
Hamilelikle ilgili kanamalar
Ara kanama bazen erken gebelik, dış gebelik, düşük ya da mol gebeliği ile de ilgili olabilir.
Hamile kadınların dörtte biri gebeliğin ilk üç ayında rahimden anormal kanama (metroraji) yaşar. Erken gebelikte metroraji birden fazla sebebe bağlıdır ve gebeliğin seyrini farklı şekillerde etkileyebilir, bu yüzden doğru teşhis en güvenli yaklaşımdır.
Döllenmiş yumurta rahme tutunduğunda (döllenmeden yaklaşık 7-8 gün sonra) hafif bir kanama normaldir ve gebeliğe bir zararı yoktur.
Dış gebelik, döllenmiş yumurtanın rahim yerine tüplerden birinde yerleşip büyümesiyle oluşur. Bu durum genellikle koyu renkli kanama ve alt karında şiddetli ağrı ile seyreder; beklenen adet tarihinden önce yaşanabilir ve özellikle adet ile karıştırılabilir.
Dış gebelik anne için çok tehlikeli bir durumdur; acil servisi hemen arayın! Durumun kendiliğinden geçmesini beklemeyin. Ne yazık ki, dış gebelik annenin hayatını tehlikeye atar ve asla doğumla sonuçlanmaz.
Düşük, gebeliğin kendiliğinden sonlanması ve 20. gebelik haftasından önce bebeğin kaybıdır. Gebeliklerin yaklaşık %15’i düşükle sonuçlanır ve çoğu zaman kadın gebe olduğunun farkında bile olmaz. Genellikle alt karında ağrı ile birlikte kanama olarak kendini gösterir. Düşüklerin birçok tıbbi nedeni olabilir ve çoğu kontrol edilemez. Yine de, risk faktörleri konusunda bilgi sahibi olmak gebelik kaybını önlemeye veya nedeni anlamaya yardımcı olabilir.
İlk trimesterde koyu kahverengiden parlak kırmızıya değişen vajinal kanama, nadir görülen bir komplikasyon olan mol gebelikten (hidatidiform mol) de kaynaklanabilir. Bu, normalde plasentaya dönüşen hücrelerin anormal büyümesiyle karakterizedir.
Mol gebeliğin iki türü vardır:
Komple mol gebelikte, plasenta dokusu şişer ve sıvı dolu kistler oluşturur. Bu tarz gebelikte embriyo bulunmaz—sadece plasenta vardır ve çok sayıda kist oluşur.
Parsiyel mol gebelikte ise, anormal doku ile birlikte normal plasenta dokusu da gelişir. Bu tipte embriyo gelişmeye başlasa bile canlı kalamaz ve gebelik genellikle erken düşükle sonlanır.
Her iki durumda da yumurta tam genetik materyale sahip olmadığı için gebelik düşükle sona erer.
Kürtaj Sonrası
Düzensiz kanama, hem ilaçla hem cerrahi kürtajdan sonra da görülebilir.
Kürtaj sonrasında kanama oldukça doğaldır. Adet kanamasına benzeyebilir, ama gebelik dokularının temizlenmesi sürecidir.
Tıbbi kürtajda iki hap alınır. İlki genellikle hastanede veya klinikte kadın doğum uzmanı gözetiminde verilir; rahim duvarının dökülmesini sağlar ve gebelik devam edemez. Bazı kadınlar ilk hapı alınca kanamaya başlar.
İkinci hap genellikle evde alınır. Rahmin içindekileri atmasını sağlar. Kanama ikinci haptan yaklaşık 30 dakika–5 saat sonra başlar. Kanama giderek artabilir, pıhtılar görülebilir. Birkaç saat sonra kanama azalır ve normal adete benzer hale döner.
Cerrahi kürtaj sonrası pek çok kadın hemen kanama yaşarken, bazıları işlemi takiben 3–5 gün sonra başlar. Genelde kanama adet kanamasından hafiftir. Kanama kendiliğinden kesilebilir veya bir sonraki adete kadar devam edebilir. Eğer devam ederse, zamanla hafiflemesi gerekir.
Her iki kürtaj türünden sonra da bir veya iki hafta boyunca kanama yaşanabilir. Endişeleriniz varsa, doktorunuzla iletişime geçin.
Rahim ağzı kanseri
Hafif lekelenmeler normal ve yaygındır, ancak göz ardı edilmemelidir; çünkü ara kanama rahim ağzı kanseri belirtisi de olabilir. Rahim ağzı kanseri gençlerde nadirdir, çoğunlukla 35 yaş üstü kadınlarda görülür.
Kansere ilerledikçe başka uyarıcı belirtiler ortaya çıkabilir:
- daha yoğun ve/veya uzun süren adetler
- cinsel ilişkiden sonra kanama
- menopozdan sonra kanama
- jinekolojik muayene sonrası kanama
- anemi, baş dönmesi ve yorgunluğa neden olabilecek kanamalar
Ön-kanserli ya da kanserli hücreler ne kadar erken tespit edilir ve tedavi edilirse, kanserin önlenmesi veya tedavi şansı o kadar yüksektir.
Diğer nedenler
Polipler, myomlar ve diğer iyi huylu rahim tümörleri de adet dışı kanamaya neden olabilir. Ayrıca ani kilo kaybı ya da kilo alımı, düşmeler, yaralanmalar ve hatta yoğun ve şiddetli cinsel ilişki sonucu da oluşabilir.
Adet döngüsündeki değişiklikler bazı kronik hastalıklar (ör. şeker hastalığı), hatta yoğun stres nedeniyle de olabilir. Ergenlik çağındaki kızlarda adet döngüsü henüz oturmamıştır, bu nedenle ergenlikteki kanamalar yetişkinlerdeki gibi düzenli olmaz.
Kendi vücudunuzu tanımanız, size özgü normal adet döngüsünün nasıl olduğunu bilmeniz önemlidir. Döngünüzü takip etmek için uygulamamızı kullanabilirsiniz—WomanLog sayesinde değişiklikleri ve alışılmadık semptomları kolayca fark edersiniz. Eğer şikâyetleriniz kendiliğinden geçmiyorsa, doktorunuz/jinekoloğunuz ile paylaşabileceğiniz somut bilgileriniz olur ve size en uygun çözümü bulmaları kolaylaşır.
Adetinizi WomanLog ile takip edebilirsiniz. Şimdi WomanLog’u indirin:
