Neden Bazı Kadınlar Diğerlerinden Daha Sakar?
Hepimiz bazen sakar olabiliriz. Kaldırıma takılıp düşer ya da yeni elbisene kahve dökersin, ama bazen sakarlık sadece bir kaza değil, tekrarlayan bir sorun olabilir. Ayın belli zamanlarında normalden daha sakar olduğunu ya da stresliyken sürekli bir şeylere çarptığını veya düşürdüğünü fark edebilirsin. Bu yazıda, sakarlık hakkında daha fazla bilgi edinecek ve bunun endişe etmen gereken bir durum mu yoksa yaşamının ve kişiliğinin normal bir parçası mı olduğunu keşfedeceksin.
Hepimizin bir arkadaşı vardır—ya da belki o arkadaş bizizdir—sürekli bir şeyleri düşüren, mobilyalara çarpan ve eşyaları deviren. Çoğu zaman bunu gülüp geçeriz: ‘Bazı insanlar daha sakar işte, değil mi?’ Ancak sakarlık her zaman bir kişilik özelliği değildir. Sakarlık birçok anlama gelebilir.
Sakar olmak ne demek?
Çoğumuz aniden bir şeyleri düşürmeyi, masaya çarpmayı veya dengemizi kaybetmeyi yaşadık. Genellikle sakarlık endişelenecek bir durum değildir. Çoğu zaman zayıf koordinasyon, çok hızlı hareket etme ya da belki bir bardak fazladan içkiyle ilişkilidir. Bu herkeste zaman zaman olsa da kendimizi sakar biri olarak görebiliriz. Belki diğerlerinden daha sık sakar olduğunu düşünüyorsundur, ama bu mutlaka doğuştan sakar olduğun anlamına gelmez. Koordinasyonumuzu geçici olarak etkileyebilecek birçok faktör vardır.
Sakarlık ciddi midir?
Sakarlık tek başına ciddi bir problem değildir, sadece bir belirtidir. Sakarlığın ciddi bir durum olarak kabul edilmesi için ani, şiddetli ya da uzun süreli olması gerekir. Kendini hiç sakar olarak görmezken birdenbire sebepsiz yere bir şeyler düşürmeye, içecek dökmeye ve takılıp düşmeye başladıysan, özellikle de şunlar gibi ek semptomlar varsa endişelenmelisin:
- baş dönmesi
- mide bulantısı veya kusma
- baş ağrıları
- kas zayıflığı
- güçlü ve rastgele kokular algılama
- nöbetler
Sakarlık bu semptomlardan biri veya birkaçıyla birlikteyse, aşağıdaki ciddi hastalıklardan birine işaret edebilir:
- epileptik nöbetler
- inme
- bazı kanser türleri
- Parkinson hastalığı
- beyin yaralanması veya tümör
- Alzheimer hastalığı
Yine de çoğu zaman ara sıra yaşanan sakarlıklar hormon değişimleri ya da hafif-orta dereceli ruh sağlığı sorunlarından kaynaklanır. Sakarlığın dört yaygın nedeni hakkında daha fazla bilgi almak için okumaya devam et.
Sakarlığın dört yaygın nedeni
Sakarlık ve DEHB
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB), hem çocuklarda hem de yetişkinlerde sık görülen bir nörolojik rahatsızlıktır. Birçok anne DEHB’yi çocuklarından biri teşhis edildiğinde kendisinde de olduğunu fark eder. DEHB’li bireylerin uzun süre odaklanıp dikkatlerini korumaları zordur. Bunun yerine kontrolcü ya da dürtüsel davranışlar gösterebilirler, bu da okulda, işte ve evde sorumluluklarını yerine getirmekte zorlanmalarına sebep olabilir.
DEHB ile ilişkili sık görülen semptomlardan biri de postüral salınımdır. Postüral salınım hareket halinde biyolojik bir tepkidir. Yürürken, koşarken, merdiven çıkarken ya da tek bacak üstünde yoga pozu yaparken vücudumuz sürekli denge arar. Tek bacak üzerinde dengede durmak için kaslarınızı ayarladığınızda hafifçe bir tarafa sallanabilirsin.
DEHB’li kadınların bazen motor kontrolünde sorun yaşaması, dengede durmakta daha fazla zorlanmasına yol açabilir. Vücudu bir tarafa doğru görünür şekilde sallanabilir veya hizalamak için küçük fiziksel ayarlamalar yapabilirler. DEHB’niz varsa bunları yaptığınızı fark etmeyebilirsiniz bile. Ancak postüral salınım koordinasyonunuzu etkileyebilir; daha sık çarpabilir, bir şeyleri düşürebilir ve genel olarak dengenizi kaybediyor gibi hissedebilirsiniz.
DEHB’li kadınlarda postüral salınım nasıl tedavi edilir?
Ara sıra sakarlık nöbetleri yaşıyorsan ve bu durum sağlığını veya günlük hayatını etkilemiyorsa, sorun büyük olasılıkla postüral salınımdan kaynaklanmıyordur. Ancak birçok insan, özellikle de çocuklar, sakarlık nedeniyle yaşadıkları travmalar yüzünden hastaneye kaldırılıyor.
Sakarlık hayatınızın bir parçası haline geldiyse, sağlık uzmanınız dengeyi geliştirmeye yönelik özel egzersizler önerebilir. Her türlü beceri gibi denge de çalıştırılabilir ve iyileştirilebilir. Araştırmalar, denge çalışmasının DEHB’li çocuklarda motor becerilerin gelişiminde etkileyici sonuçlar verdiğini, daha iyi dengenin ise vücudun genel sağlığı ve çevikliğini artırdığını gösteriyor.
Sakarlık ve anksiyete
Anksiyete birçok rahatsız edici his getirir, sadece düşünmek bile gerginleşmene sebep olabilir. Stresliyken sakar olmak oldukça normaldir. Bunun birkaç sebebi var:
- Ellerin titreyebilir, bu da nesneleri kavramanı zorlaştırır.
- Ellerin terleyebilir, bu da bir şeylerin elinden kaymasını kolaylaştırır.
- Aşırı düşünmeye başlayabilirsin. Vücudun motor sistemi çok zekidir; beyindeki motor korteks duyu girdilerine yanıt vererek hareketimizi koordine eder. O kadar iyi bir iş çıkarır ki günlük görevlerimizin çoğunu otomatik olarak, fazla düşünmeden yapabiliriz. Ama anksiyete bunu değiştirir—basit şeyler bile zorlaşır çünkü kaygı her hareketini büyüteç altına alır. Vücuduna güvenmek yerine her adıma odaklandığında takılmak daha olasıdır.
- Gerginken odaklanmak zordur. Çevredeki küçük değişikliklere kolayca dikkatini kaybedip bir şeyleri düşürebilir, bir şeyler dökebilirsin.
Anksiyeteliyken sakarlık nasıl önlenir?
Sakarlık vücudunun kaygıya verdiği doğal bir tepkidir. Bu yüzden en etkili yol öncelikle kendini sakinleştirmektir.
Şunları deneyebilirsin:
- Nefes egzersizleri yaparak oksijen alımını düzenleyip kalp atışını yavaşlat.
- Duyusal algıya odaklan; bu, dikkati bulunduğun ortama ve ana vererek sakinleşmene yardımcı olur.
- Önceden hazırlık yap; bilinmeyenden kaynaklanan korkuyu azaltır. Nereye gideceğini, kimlerin orada olacağını ve muhtemel olay akışını bilirsen rahatlaman ve anın tadını çıkarman daha kolay olur.
- Her şeyi yavaşlat. Kendi kendine zaman tanı. Dikkatin dağılmaya başladığında, kıpırdanıp yerinde duramıyorsan, derin nefesler al ve her işi gerektiği kadar zaman ayırarak yap.
Daha fazla ipucu için anksiyete yönetimi ile ilgili yazımıza göz atabilirsin.
Sakarlık ve adet dönemi
Adetin yaklaşıyor ve birden her şeyi unutuyorsun, kendi ayaklarına takılıp düşüyorsun, hiçbir şey elinde durmuyor! Endişelenme, yalnız değilsin. Birçok kadın adet döneminde daha sakar hissettiğini belirtiyor.
Bu durumun birkaç olası açıklaması var. Adet öncesi gerçekleşen hormonal dalgalanmalar, beyindeki bilişsel işlevlerden sorumlu merkezleri olumsuz yönde etkileyebilir. Ayrıca vücutta su tutulumu artar ve bu da yer çekim merkezinin hafifçe değişerek dengenin bozulmasına yol açabilir.
Pek çok kadın bu dönemde uyku sorunlarından şikayetçi olur, bu da kendini yorgun, dalgın ve hareketlerini kontrol etmekte zorlanmış hissettirir. Dr. Alyssa Dweck, bazı hastalarının adet sırasında göz kürelerinde hafif şişlik yaşadığını rapor ediyor; bu da lens takmayı zorlaştırıyor ve sakarlık hissini artırıyor.
Adetliyken sakarlık nasıl önlenir?
Adet döngünün nasıl işlediğini değiştiremeyebilirsin, fakat regl döneminde kendine şu şekillerde yardımcı olabilirsin:
- Yeterince uyumak. Yorgunken, zihinsel, fiziksel ve duygusal sistemlerin tam kapasiteyle çalışmaz.
- Tuzlu ve şekerli gıdaları azaltmak su tutulumunu önlemeye yardımcı olur.
- Telefonunu bir kenara bırak. Etrafına bak, nereye gittiğine bak, arkadaşlarınla ilgilen. Reglde ekran süresini azaltmak hem denge sağlar hem de sosyal medya detoksuna katkı sunar.
Sakarlık ve menopoz
Yıllar süren hormonal dalgalanmalardan sonra işler yavaşladığında rahat edeceğini düşünebilirsin ama yanılıyorsun! Şimdi sıradaki zorlukla karşı karşıyasın—perimenopoz! Hoşgeldin sakarlık ve diğer birçok belirti…
Perimenopoz başladığında östrojen seviyelerinde keskin bir düşüş olur. Bu; hafıza, problem çözme ve konsantrasyon gibi bilişsel fonksiyonları, denge ve koordinasyon gibi motor fonksiyonları etkileyebilir. Dahası, pek çok kadın bu dönemde uyuyamama yaşar ve ardından yorgunluk ve beyin sisi ortaya çıkar.
Aynı zamanda yaşlandıkça motor becerilerin doğal olarak zayıflaması ve çabuk morarma da normaldir. Hormon düzeyleri düştükçe vücut artık kolajen üretimini eskisi gibi yapamaz ve yağ dokuları büzülür, cilt daha ince olur. İnce cilt ve artan sakarlık, sandalyeye çarpmak gibi küçük olaylarda bile daha kolay morarmana yol açabilir.
Perimenopozda sakarlık nasıl önlenir?
Ne yazık ki yaşlanmaya çare yok, ama zihinsel ve fiziksel olarak aktif kalarak kaliteli bir yaşam sürdürebilirsin. Büyük parti ya da eskisi gibi koşuşturmayı istememek normal, ama ilgi kulübü, dernek, topluluk ya da birkaç iyi arkadaşla vakit geçirmek dinçleştirici ve hayat boyunca ihtiyacımız olan sosyal bağı sağlar. Deneyimini kullanarak kendin için en iyi günleri, haftaları, yılları planlayabilir, değişen dünyaya ayak uydurmak için kendini teşvik edebilirsin.
Pek çok kadın menopoz semptomlarını hormon replasman tedavisiyle (HRT) hafifletebiliyor. Bu bazı yerlerde hâlâ tartışmalı ama nihayet kadınların menopozda yaşadıklarını daha iyi anladıkça HRT’nin güvenli ve faydalı olduğuna dair kanıtlar artıyor. HRT ile menopozun rahatsızlık veren semptomlarıyla mücadele etmek için birçok seçenek var, farklı kadınlar östrojen, progesteron hatta testosteron takviyelerine farklı şekilde yanıt verebiliyor. Doktorun senin için HRT’nin uygun olup olmadığına ve hangi yöntemleri denemen gerektiğine karar vermene yardımcı olabilir.
Hormon replasman tedavisinin yararları ve riskleri hakkında daha fazla bilgi edinin.
Nasıl daha az sakar olunur?
Zaman zaman sakarsan kendine çok yüklenme. Büyük olasılıkla biraz daha fazla dinlenmeye ya da daha yavaş hareket etmeye ihtiyacın vardır. Koşuşturduğumuzda veya streslendiğimizde koordinasyonumuz bozulabiliyor. Bugün birkaç masa ve sandalyeye çarpıp eşyaları devirdiğini fark ettiysen—dur. Derin bir nefes al, çevrene bak ve merkeze dön. Tüm bunların hemen şimdi olması şart mı? Bu da geçer.
Ancak sakarlık aniden başladıysa, şiddetliyse, uzun sürdüyse ya da yukarıda bahsedilen başka semptomlarla birlikteyse, seni rahatsız eden başka bir sorun olmadığından emin olmak için doktoruna danış.
Sonuç!
Kimse başkalarının "o sakar kişi" olarak düşündüğü kişi olmak istemez. Ve bazen sakarlık sadece rastlantısal bir durum değil, sinir bozucu, hatta tehlikeli bir belirti olabilir. Kadın sağlığı hakkında daha fazla bilgi almak istersen diğer yazılarımızı okumanı tavsiye ederiz:
Adet dönemimde neden bu kadar duygusal oluyorum?
Saç dökülmesi mi yaşıyorsun? Başa çıkmak için ipuçları.
Adet döngünü takip etmeyi nasıl öğrenebilirsin?
WomanLog'u şimdi indir:
